Urt
16
13
Zortzi urte zituela izan zen Nabokov lehen aldiz Miarritzen, 1907ko oporretan, eta bi urte geroago bigarrenez, 1909ko abuztuan. Hain berezia izan zen uda hura, ezen Lehen amodioa izenburua ipini baitzion Miarritzeko ipuinari, 1948an The New Yorker aldizkarian argitaratua eta ondoren 1951n Speak, Memory oroitzapenen liburuan. Jasone Larrinagak itzulpena bidali digu, eta halatan euskaraz estreinakoz irakurriko duzu Nabokoven kontakizun bat, Colette neskatila gomutatzen duena. Nabokovi sasoi hartan irakatsi zion hondartzako baigneur baten laguntzaile lepokerrak euskaraz miserikoletea esaten zaiola lepidopterari.
Aza
02
12
Armiarma atariko Kritiken hemerotekara 77 kritika gehiago ekarri ditugu aste honetan, Egin egunkarian argitaratu izan zirenak 1978-1998 bitartean. Kritiken biltze proiektu hau abian ipini genuenetik izan dugun hutsuneetako bat izan da Egin xehetasunez arakatu eta literatur liburuei buruz egindako iruzkinak digitalizatzea. Ahaleginduko gara aurrerantzean beste gabezia batzuk ere estaltzen.
Urr
17
12
Iñigo Aranbarrik euskaraturik bidali dizkigu Ingeborg Bachmann poeta, narratzaile eta saiogile austriarraren zazpi poema. Klagenfurten jaio zen 1927an eta Erromako ospitale batean hil 1973ko urriaren 17an, bere etxean sutea izan eta hiru astera. Gruppe 47ko kide, hizkuntza garbitzea izan zuen obsesio, hizkera berri bat sortzeko. Matxismoak mendeetan zizelaturiko hitz eta moldeetatik libre, maitasun beti konplikatu eta mingarri bat definitu nahiak markatzen du Ingeborg Bachmannen bidea. Malina eleberrian oinarrituta Werner Schroeter-ek filma errodatu zuen 1991n, Elfriede Jelinek gidoilari zuela.
Urr
10
12
Wolfgang Borchert aktore eta idazle alemaniarraren ipuin bat itzuli du Mikel Elorzak, 1947an Astearte honetan izeneko kontakizun bilduman agertu zen haietako bat: Gauez lo egiten dute arratoiek, Bigarren Mundu Gerra garaiko istorioa, bonbardatutako etxe suntsitu baten aurrean gertatzen dena. Gerran soldadu bidali zuten Borchert; han zauritu eta gibela guztiz kaltetzeraino gaixotu zen, eta kartzelatua ere izan zen, agidanez Goebbels ministroaren parodia egin zuelako kabaret batean. Gerra amaitutakoan, gutxi biziko zela jakinarazi zion medikuak baina bi urtean obra hauek plazaratzea lortu zuen: bi ipuin liburu, poema bilduma bat eta Atetik kanpora drama. 26 urte zituela hil zen 1947ko azaroan.
Ira
20
12
Literaturaren Zubitegia euskal literaturaren entziklopedia baten neurria hartzen ari da apurka. Astero berritzearen eta elikatzearen poderioz iritsi da dagoeneko 4.000 lan bibliografikoren zerrenda osatzera eta literatur liburuei egindako 4.000 kritika batzera. Eta gainera 6.000 esteka eskainiz, webgune batetik bestera gidatuko zaituen hipertestu bat moldatua du, idazleen inguruko edukietara ahalik eta bizkorren heldu ahal izateko.
Eka
21
12
Duela 75 urte, 1937ko ekainaren 25ean egunsentiko 5:39an fusilatu zuten Lauaxeta Gasteizko Santa Isabel hilerrian. Interneten emanak dituzu idazlearen lan garrantzitsuenak: Bide barrijak (1931), Arrats beran (1935), poema solteak (1925-1937), poema itzuliak (1927-1931) edo poesia kaiera (antologia); ipuin eta artikulu bilduma: Azalpenak; antzerkiak: Asarre-aldija (1931), Epaya (1932), eta itzulirik Maurice Maeterlincken Balbia (1932) eta Manu Sotaren Iru gudari (1933). E-book moldean ere doan dituzu Lauaxetaren zortzi ale Liburu Elektronikoa gunean. Lauaxeta berpiztu egin zuen Juan Luis Zabalak eta Agur, Euzkadi nobelako protagonista bilakatu 2000. urtean.
Eka
04
12
Elizabete Manterolaren azterketei esker Euskal Literatura Itzuliaren katalogoa (ELI) kontsulta dezakegu sarean. Norberak nahi eran jakin ahal du zein liburu itzuli eta argitaratu izan diren erdara ezberdinetan, euskal literaturaren hasieratik 2010 urtera arte. 161 idazleren 480 euskal libururen 935 erdal argitalpen egin direla ikasiko duzu, 38 hizkuntzatara itzuliak.
Mar
01
12
Krimenen ikerketa kontakizunak gure literaturan Jose Antonio Loidiren Hamabost egun Urgainen eleberriko Martin Garaidi detektibearekin abiatu ziren (1955, Itxaropena). Bigarren polizia-nobela Mariano Izetari zor diogu: Dirua galgarri (1962an, Auspoa), orain dela 50 urte plazaratua. Leblanc enpresako burdinkutxan lau milioi gordeta daude, biharamunean langileei soldatak ordaintzeko. Diruok ebasteko asmoa dute Beltzak, Piztik eta Mainkerrak: “uste dut hamaikak aldera izanen dela ordurik hoberena. (…) Aise sartuko gara leiho ttipi batetik eta behar den bezala eginen dugu gure lana”. Lapurreta ikertzera Claudet komisarioa etorriko da, baina lapurretaz gainera hilketaz ere arduratu beharko du. Klasikoen Gordailuan jasoa duzun nobela hau ebook moldean ere irakur dezakezu, eta faksimilea Euskaltzaindiak emana du sarean. Genero honetako hirugarren eta laugarren nobelak 1964an idatzi eta 1967an argitaratu ziren: Txomin Peillenen Gauez ibiltzen dena eta Oskillasoren Akatsbako gizonaren heriotza.
Ots
01
12
Parisen, 1953ko otsaileko igande arratsalde batez supazterrean solasean eta zurrutean ari dira Ibinagabeitia (47 urte) eta Mirande (27 urte). Gazteari galde egiten dio amaitzen ari den lehen poema liburuaren inguruan. Erantzuten dio, laster dela argia ikustekoa; baina tamalez ez zen libururik plazaratu. Hementxe dauzkazu orduko poema haiek faksimilean. Bederatzi urte geroago, 1962ko otsailean, orain 50 urte, Saint Germain boulevardeko 15.ean Txomin Peillenek eta Jon Mirandek Igela aldizkaria sortu zuten: “elkar gorrota, elkar higuin dezazuen, doktrina bezala erabiliko dugu Igela, zuek kontrarioa egingo duzuelakoan”. Bukinista zuberotar batek lagundu zien roneotipoz, eta bigarren zenbakia ahalik eta lasterren maiatzean ager zedin, Ibinagabeitiak dirua bidali zien Caracastik. 1963ko udazkena bitartean sei zenbaki kaleratu zituzten.
Urt
26
12
Entziklopedia baten tamaina hartzen ari da pixkanaka Literaturaren Zubitegia. Baditu jadanik 6.000 esteka, webgune batetik bestera gidatuko zaituen hipertestu bat, idazleen inguruko eduki ugarira iristeko: Wikipedia (730), Auñamendi (657), Liburutegi Digitala / Liburuklik (586), Susa (488), Klasikoen Gordailua (438), EHUko Euskal Literaturaren Hiztegia (380), Idazleen Elkartea (338), Urkizaren Bertso eta Olerkien Hemeroteka (309), Armiarmako Liburu Elektronikoak (302), basquepoetry.eus (299), basqueliterature.com (253), Bidegileak (143), Donostiako idazleak (118) eta abar. Bilduta ditugu, halaber, 3.900 liburu kritika eta 1.828 aipamen (idazleei buruzko artikuluak, hitzaurreak, sarrera entziklopedikoak). Beraz, 11.500 zubi baino gehiago eraiki ditu Zubitegiak, tresna erraz eta bizkor bat izan dezaten literaturzaleek.
Urt
01
12
Urtarrilaren lehena, Nazioarteko dominio publikoaren eguntzat izendatuta dago, izan ere, egun horretan berrizten da urtero dominio publikora igarotzen diren obren zerrenda. Eta gurean aurten, legeak eta arauak lege, Pernando Amezketarrak osatzen du zerrenda hori.
Gregorio Mujikak 1925. urtean argitaratu zuen Pernando Amezketarra eta Klasikoen Gordailuan osorik dago irakurgai.
Gregorio Mujika 1931. urtean hil zen Donostian, eta beraz bere lana aurten igaro da dominio publikokoa izatera. Nazioartean berriz, James Joyce irlandar idazlearen lanak edota Virginia Woolfenak dira, besteak beste, zerrenda horretara gehitu direnak, eta euskarari ekarriak ditugu horietako batzuk. Joyce eta Woolf 1941. urtean hildakoak dira. Hego Euskal Herrian hamar urte barru dominio publikokoak izango diren arren, Ipar Euskal Herrian aurtengo urtarrilaren 1etik dira jadanik, Espainia eta Frantziako legeak aintzat hartuta.
Aurrerantzean, Literatur Emailuetan urteko lehen albistegian dominio publikodun izaera eskuratu duten lanak gogoraraziko ditugu.
Abe
15
11
Pierre Urte, J. Bautista Agirre, Etxahun, J. Ignazio Iztueta, J.M. Hiribarren, J.P. Arbelbide, Kirikiño, Larreko, Emeterio Arrese, Orixe, A.M. Labaien, Nemesio Etxaniz, Telesforo Monzon, Lotsati, Piarres Larzabal, Mariano Izeta, Salbatore Mitxelena, Martin Ugalde, Jon Mirande, Mikel Zarate, Manex Erdozaintzi-Etxart… euskal literaturako 127 klasiko gehiago ekarri ditugu Armiarmako Liburu Elektronikoa gunera: 39 poesiazko, 32 antzezlan, 19 narratibazko, 19 kronika eta saiakera, 18 erlijiozko. Gisa honetan, joan den urtarrilean abiatu genuen egitasmoan orain 377 liburu elektroniko dauzkazu guztira, epub eta pdf formatuetan doan emanak.
Aza
05
11
Aurrerantzean Literatur Emailuak twitter bidez ere zuzenean jaso ahalko dituzue.
@armiarma helbidean automatikoki argitaratuko dira, egunez egun.
Aza
02
11
Poesia eta narratiba bildumetako liburuak e-book moldean eskainiko ditu aurrerantzean Susa literatura argitaletxeak. Katalogoa 66 idazleren 142 libururekin abiatu da, bi formatutan emanak: epub eta pdf. Deskargak DRM kontrolik gabe egingo dira, irakurleak testuak kontsultatu ahal izango ditu erosketa egin aurretik, eta titulu guztiek prezio berbera izango dute: 3,54 euro.
Urr
27
11
Naturaren edertasunak sortutako durduza agertuz eta bizitzaren laburraz hausnartuz murgiltzen da Tomas Tranströmer giza kondizioaren muinean. 1931ko urriaren 15ean jaio zen Stockholmen eta Literaturako Nobel Saria izan da 2011n. Zeru amaitu gabea eta beste poema batzuk izenburupean, Kirmen Uribek zazpi poema eta haiku sorta bat itzuli ditu Armiarmarako, Tranströmerren poesigintzara amiñi bat hurbiltze aldera, datorren urtean haren liburu bat euskaraturik argitaratu bitartean.
