Ots
21
07
1907ko otsailaren 21ean, duela 100 urte, jaio zen Wystan Hugh Auden, poeta, kritikari eta antzerkigilea, askoren ustez XX. mendeko poesia ingelesaren gailurra. Poems (1928) liburutik hasi eta 1971ko Academic Graffitti libururaino, hala poesian nola antzerkian, mende oso bateko poeta bilakatu zuten. Juanjo Olasagarrek euskaratu zuen haren poemen antologia bat eta Susa argitaletxearekin publikatu, osorik irakur dezakezuna (Poema Antologia, Susa 1994). Rikardo Diaz de Arregiren hitzaurre batekin, liburuak W.H. Audenen bibliografia ere badakar. Horretaz gain, euskaraz Joseba Sarrionandiak jarria zuen Forma fin bat ikus dezazuenean (When you see a fair form) eta Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan argitaratua (Pamiela, 1985).
(gehiago…)
Ots
20
07
Iragan astean hasitako saioari jarraipena emanez, Piarres Larzabalen antzerki lanen bigarren eta azken multzoa aurkeztu du Klasikoen Gordailuak, 1960tik aurrera idatzitakoek osatzen dutena. Horien artean, gai historikoekin batera egunean eguneko gaiei heltzeko azaldu ohi zuen erabakimen sendoa garbi azaleratzen da. Paper mende (1964), Sarako lorea (1964), Senperen gertatua (1964), Lana eri (1965), Suedako neskatxa (1965), Basabeltz (c. 1966), Ihauteriak (c. 1966), Nor da hobenduna? (c. 1968), Ibañeta (1968), Matalas (1968), Roxali (1970), Angles ginelarik (1973), Otsoak artaldean (1973) eta Pastorala antzeko antzerkiak (1964-1974). Datorren astean, Larzabalen idazlanen bilketa bururatuko dugu, haren prosazko lanak sareratuz.
Ots
14
07
Itoizen kantu askoren letraren egilea zelako ezaguna, 1985ean argitaratu zuen Susak Joseba Alkalderen Babiecaren hotzikarak poema liburua. Oraingoz publikatua duen bakarra. Hitzen harreman estetikoarekin eratutako mundua da poema hauetan topatuko duena irakurleak, hitzen arteko harremanak, irudiak, sinboloak, mundu ezkutuak. “Hitz kondensatuek liburu forratuetan ingurua blaitzen duten bitartean“, idazten du Alkaldek. Poema kondentsatuek balitutakoa da orain osorik eskaintzen dugun liburua, Babiecaren hotzikarak.
Ots
14
07
Euskal idazle erraldoia aurkezten du aste honetan Klasikoen Gordailuak: Piarres Larzabal. Euskal antzerkiak izan duen egile emankorrena, eta beharbada onena. Ahozko hizkera eta hizkuntza landua uztartzen maisu izan zen azkaindarra, eta pertsonaien eraikuntzan gutxi izango dira hura bezain iaioak. Haren antzerki lan guztietatik gorde ahal izan zirenak, berrogeita bi denera, Piarres Xarritonek bildu zituen, eta 1991tik aurrera lau liburuki marduletan argitaratu. Gaurko honetan, 1960ra bitartean idatzitakoak aurkezten ditugu: Nork hil du Oihanalde? (c. 1950), Xirristi-mirrixti (c. 1950), Etxahun (1951), Bordaxuri (1952), Portu Txoko (1954), Berterretx (c. 1955), Hila espos (c. 1955), Herriko botzak (1956), Hiru ziren (1957), Mugari tiro (1959) eta Antzerki laburrak (1934-1966). Pertsonaia historikoak, hauteskundeak, emigrazioa, kontrabandoa, gerra, familia barneko gorrotoa… gai eta korapilo ugari, badu non hautatua irakurleak. Datorren astean, 1960tik aurrera idatzitakoak dastatu ahal izango ditugu.
Ots
08
07
1984an plazaratu zen Kepa Fernandez de Larrinoa, Gauerakoan olerki liburuarekin (Susa, 1984). Bi ataleko liburua —Bizi naizen mundu honetan eta Zutaz—, izadia eta autorearen mundua dira kantagai, baina haien baitan poetaren minberatsuna, injustizia, ihes-nahia dira kontagai. Bertso normalean laburretan, errimadunak maiz, irudi eta metafora handi eta ederrak baino poema narratiboak, objektiboagoak dira Fernandez de Larrinoarenak. Urteak joan zaizkit poemarioan (Bizkaiko Foru Aldundia, 1991), ildo beretik, idazleago ageri da poeta. Lehen liburuan ere presentzia duen Bilbori, hiriari, poema ederrak eskaintzen dizkio liburu honetan. Gauerakoan poema-liburua eskaintzen dizugu oraingoan osorik.
Ots
01
07
87 beteko ditu gaur gose greban Iñaki de Juana Chaos euskal presoak. Bigarren baraualdiko 87 egun. Aurreko 63ei gehitu behar zaizkienak. Egun asko. De Juanarekiko elkartasuna adierazi nahi izan dute hainbat idazle eta musikarik, zenbait kultur eragilek eta berarengana joan dira, bisita egitera. Egun batez. Badaki horretaz donostiarrak: hala bisitez nola egunez, hogei urte baitaramatza preso Espainiako espetxeetan. Eta presoaren bizitzan bisitak oso inportanteak dira, eta egunak, egunen joana, elementu. Milaka dira zigorrek gordetzen dituzten egunak, milaka gatibu daramatzanak. Eta horietako zenbait kontatzea erabaki zuen De Juanak eta Días liburua egin zuen, eta Txalapartarekin kaleratu 2000ko udaberrian. Edizioa bikoitza izan zen, gaztelaniazkoarekin batera euskaraz ere kaleratu baitzuten, Egunak izenburuarekin, Edorta Agirrek euskaratuta. Osorik eskaintzen dizugu
Ots
01
07
Esan ohi da gure literaturan maiz aipatuak bezain ezezagunak diren idazleen zerrendan Joanes Etxeberri Ziburukoak hartzen duela lehen tokia. Arrazoiak, beste hainbatetan bezala, obrak eskuratzeko zailtasunarekin lotu izaten dira eskuarki. Horretaz oharturik, Klasikoen Gordailuak sarera igo nahi izan du oraingoan ziburutarraren liburuen artean eskuraezinena suertatzen zena, hots, Elizara erabiltzeko liburua (1636: 1665). Era honetan, gainera, XVII. mendeko idazle nagusienetako honen obra guztiak geratzen zaizkio eskuragarri irakurleari, lehendik Manual debozionezkoa (1627: 1669) eta Noelak (1631: 1665) baitzeuden Klasikoen Gordailuan.
Urt
26
07
Atariko intxaurpean utzi nahi izan zituen hezurrak Pedro Mari Otañok, baina ez zuen lortu. Ameriketako panpetan gelditu ziren, Rosarion hil zelarik, 1910eko maiatzaren 6an. 53 urte lehenago jaioa zen, 1857ko urtarrilaren 26an, Gipuzkoako Zizurkilen, duela 150 urte. Euskal herriminaren kantari handienetako bat, bertsolari sonatua zen Ameriketara lehen bidaia egin zuenerako. Hainbat lagun joan omen zitzaion itsasontzira agur egitera. Ozeanoa bost aldiz zeharkatua, eta gure literaturaren uretan ere halaxe ibili zen. Izan ere, bertsolaria da Otaño, baina bestelako porturik ere jotzen du, literatur arnasa handiko bertso-sorta eta olerkiak onduz: Limosnatxo bat, Ameriketako Panpetan, Txepetxa. Zazpiak bat poemarekin goiburu bat baino gehiago dena ere ehundu zuen. Buenos Aires-en 1900ean argitaratutako Alkar poema liburua jasoa geneukan Klasikoen Gordailuan, bere bertso eta olerkien antologia bat izan zena. Gainontzeko lanak erantsi dizkiogu. Zerbait olerki liburua, 1895ean Biktoriano Iraolaren irarkolan plazaratutakoa (gero ere argitara emango dituen Txepetxa, Limosnatxo bat badakartza). Bestalde, liburuetan plazaratutakoez gain, 38 bertso-sail, Antonio Zabalak bilduak. Horiekin batera, baina, opera bat ere bai, Artzai mutilla, 1900ean Bergarako Lopezenean argitaratua, Felix Ortiz y San Pelayoren musika daukana; eta Lora, ipuin kanta hiru egintzatan.
Urt
24
07
Ustela liburu sailean ezagutu genuen Gabriel Korta, Isiletik liburuarekin. Susa argitaletxean izan zuen segida, 1986an, Okaranak lanarekin. Poema neurtuak eta errimak uztartzen ditu koplaren molde klasikoei ihes egiten dieten bestelako poemekin, baina beti ere neurri txikian. Gutxi idatzita ere asko esan litekeelako. 2002an Harri hautsiak poemarioa kaleratu zuen. Osorik eskaintzen dizuegu Okaranak.
Urt
18
07
Gernikan ez dagoen Guernica kaiolatuko bakearen usoaren ordez itxastxori libertarioa bindikatzen du Omar Nabarrok Itxastxorien bindikapena liburuan, bere lehen poema liburuan (Susa, 1985). Nerbioi ibaia, itsas hegaztiak, zubiak, Zorrotzako portua… kresal usaina dario poemarioari, baina hori paisajea da, liburua hori baino gehiago baita. Paisajean jendea bizi da, ametsak, sentimenduak… Liburuaren izenburu bereko atalaz gain, Tristuraren inbentarioa eta Alkodola atalek osatzen dute Edorta Jimenez idazlearen heteronimo poetaren lehen lana, poema luze eta laburretan, errimatu eta libretan igerian egiten duena. Osorik eskaintzen dizuegu.
Urt
15
07
Urtarrilaren 15arekin jaio zen, 1622an, Jean Baptiste Poquelin, Moliere. Frantses literaturako eta orobat literatura unibertsaleko ezinbesteko izena, antzerkiaren maisu handietakoa da Moliere. Bere bizitzari buruzko datuetan batek hartzen die gaina besteei: oholtzan hil zen, autore izateaz gain aktore ere bazena (1673ko otsailaren 17an). Bere lanak euskaraz liburu moduan plazaratu ez badira ere, izan da haren lanik euskaratua. Dollorra eta Elkorra (biak ere L’avare), mende hasieran oholtzara eramanak, argitaragabeak. Eta hemen eskaintzen dizueguna: Petan Mihiku. Paul Guilsouk Moliereren Le Médecin malgré lui obraren euskarazko egokitzapena. (gehiago…)
Urt
10
07
Orain arte ezagutu ditugun autore zenbaiten txatal piadosoak izan daitezkeen idazlantxoak osatzera dator Klasikoen Gordailuaren aste honetako eskaintza. L.L. Bonaparteren funtsetatik ateratakoak, gaurko emanaldian honako autoreak eta idazlanak aurki ditzake irakurleak Klasikoen Gordailuan, gehienak, adierazi bezala, liburu bibliko eta dotrinen itzulpen-moldaketak eta eliz gaien ingurukoak: J.B. Duvoisinen Beste zenbait itzulpen (1853-1864, 2004), E. Intxausperen Beste zenbait itzulpen (1857-1859, 2004), J. A. Uriarteren Beste zenbait itzulpen (1857-1866, 2004), P.P Hualderen Kristiaiñaren Doktrinaren Introduzionia (1866, 2004), eta, azkenik, Klaudio Otaegiren Beste zenbait itzulpen (1863-1867, 2004) eta Eguren Jaunaren Metodoa (c. 1867, 2004).
Abe
31
06
1936ko abenduaren 31n hil zen Miguel Unamuno. Bilbotarra, euskalduna, XX. mendeko idazle eta pentsalari espainol garrantzitsuenetakoa da. Bere bizitzaren estreinako urteetan euskal munduari lotua ageri bada ere, Espainiako kultura eta gizarteko eragile bihurtu zen Unamuno, 1890eko hamarkadatik aurrera. Espainiako gorabehera sozial eta politikoetan eragina izan zuen Salamancako Unibertsitateko Errektoretzatik, Primo de Riveraren garaian erbestetik eta bere bizitzaren amaieran Madrilgo Gorteetatik, II. Errepublikaren garaian. Euskarazko bere hiru lan dakarzkizugu bere heriotzaren 70 urte betetzen diren honetan: Abel Sanchez, Laino eta Unamuno Rizal-i begira. (gehiago…)
Abe
30
06
Abenduaren 28an hil zen Jose Maria Etxaburu Kamiñazpi, 93 urte zituela. Hogei urte zituela, herriko berriak idazten hasi zen Ekin aldizkarian eta, ondoren, Euzkadi egunkarian kolaboratu zuen. Gerra amaitu ostean, 1957an, Zeruko Argia aldizkarian hasi zen. Goiz Argi, Karmel, Anaitasuna, Jakin eta El Bidasoa aldizkarietan ere argitaratu zituen bere lanak. Haren liburu sonatuena 1936tik 1940ra bizitakoen oroitzapenak bildu zituen Neure lau urteko ibillerak da. 1963an idatzia, 1989ra arte ez zen argitaratu Auspoa sailaren baitan. Berau osorik irakurtzeko aukera eskaintzen dizugu.
Abe
29
06
1984ko Irun Hiria saria irabazi eta 1985ean argitaratutako Joannes D’Iraolaren poemak liburuarekin plazaratu zen Patziku Perurena idazlea. Ahots oso berezia, herri literaturatik eta ahozkotasunetik bezala klasizismotik edaten duena, beste hiru poema liburu argitaratu ditu: Emily (Elkar, 1987), Iraingo apaiz gaztearen Kantutegi zaharra (Elkar, 1988) eta Isileko kantak (Pamiel, 1993). 2000. urtean publikatu zen bere olerkien antologia, XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman. Hauxe duzu.
