Mar
14
08
Neguko zirkua narrazio liburua argitaratu berritan (Susa, 2005), “pertsonaien portaera irrazionalak interesatzen zaizkit” adierazi zuen Harkaitz Canok. “Irrazionalismoan harramazka eginez sartzen naiz errealitatean. Bakoitzak errealitatea abordatzeko bere angelua aukeratzen du; niretzako atea irrazionalismoa da, eta ez irrealismoa”. Hemeretzi kontakizunez atondutako Neguko zirkua osorik eskaintzen dizugu sarean. “Irudien inpultsoetatik idazten dut; askotan ideia baino lehenago irudia dago… objektu bat, adibidez: eskularrua, aulkia, beroki bat, ogia”.
Mar
07
08
1985eko irailean kaleratu zuen Felipe Juaristik Denbora, Nostalgia, bere lehen liburua, bere lehen poema liburua. Eta indartsu plazaratu zen, bai horixe. Baroja bildumaren lehen poemarioa ere izan zena irudi eta ideia sakonez hornitua zetorren, poesia uneka trinko baina era berean eder bat agertuz. Nia, erreferentzia klasikoak, iragana, hirien presentzia etengabea… osorik eskaintzen dizugu Felipe Juaristiren Denbora, Nostalgia.
Ots
29
08
Urte bi dira Leire Bilbaok lehen poema liburua argitaratu zuela, Ezkatak (2007ko Euskadi Sarietan finalista). Lau ataletan atondua, 54 poema ekarri zituen sotil eta biluz, eta orain denak eskaintzen dizkizugu sarean, horietatik zortzi idazlearen ahotsez entzuteko moduan.
Ots
21
08
Baroja argitaletxearen 1980etako euskarazko bilduma Interneten jartzeko asmoz joan den astean hasitako ekimenari segida emanez, 1985ean kaleratutako saio bat dakargu. Bertsolaritzaren teorizazioan “urak biltzeko asmoz” eta Euskal Herriko bertsolari txapelketen inguruan sortutako eztabaidaren zurrunbiloan, bertsolaritzari eta txapelketari buruzko gogoeta egin zuen Joseba Zulaikak Bertsolariaren jokoa eta jolasa liburuan. Bertsogintza, beronen neurtzea, jokoa, jolasa… gogoetagai hartu zituen antropologoak.
Ots
15
08
Koro Baroja, Mikel Azurmendi eta Napoleon Olasoloren ekimenez, euskarazko bilduma bat argitaratzeari lotu zitzaion Baroja argitaletxea 1985ean. Bost urtez 40 liburu plazaratu zituzten, eta euskarazko jatorrizkoekin batera, garrantzi handia izan zuten itzulpenek, literatura unibertsaleko hainbat izen ezagun eta ez hain ezagun euskaratuz. Lehen urte hartan itzulitako bat Leon Tolstoi izan zen. Idazle errusiarraren Alegiak jarri zuen euskaraz Bittor Madinak, hainbat narrazio laburtxoz, alegi generoko testuz, osatutako liburua plazaratuz. Hemen duzu osorik.
Ots
10
08
1888ko otsailaren 10ean, duela 120 urte, jaio zen Egiptoko Alejandrian Giuseppe Ungaretti idazle italiarra. I. Mundu Gerran borrokatua, 1910eko hamarkadan hasi zen poesia argitaratzen. Gabriele D’Annunzioren eraginik lehen poemetan igar baliteke ere, urrundu egin zen haren moldeetatik. Eta nabaritu ziren Parisko bidaiak: Bergson ezagutu zuen, Gillaume Apollinaire, Picasso, De Chirico eta 1910-20etako giroa, eta bere literatur lanean eragin handia izan zuen. Euskaraz irakur daiteke bere poesia, Eduardo Gil Berari esker. Poza obra esanguratsua euskaratu zuen eta Erein-ekin kaleratu 1992an. Osorik eskaintzen dizuegu. (gehiago…)
Ots
04
08
Duela urte eta erdi argitaratu zuen Paddy Rekaldek bigarren nobela: Ragga-ragga dator gaua (Susa, 2006), ostiral sargori bateko kontu saminak. Eleberriaren testu osoa eskaintzen dizugu orain. Uriarte boxeolari ohia du protagonista, aitaren hiletara Coruñatik Bilbora itzuli dena. Estilo zuzen eta talkariz, injustiziaren kronika bat egiten du Paddyk, mendekuaren gakoa estututa.
Urt
29
08
Xabier Lizardik jarri zion izena: Antzerti. Ixaka Lopez Mendizabalek moldiztegia eta babesa. Eta gogoa eta gidaritza Antonio Maria Labaienek. Eta halaxe, 1932ko urtarrilean hasita, 1936ra bitartean, 54 zenbaki (hainbat bikoitzak) plazaratu zituen Antzerti aldizkariak, euskal antzerkigintzaren erreferentzia ezinbesteko bilakatuz. 46 obra bildu zituen, antzerki lanak, bakarrizketak, hizketaldiak. Euskarazko jatorrizkoak gehienak, baina baita euskaratuak ere. Eta garai hartako izen ezagunak: Toribio Altzaga, Xabier Lizardi, Andoni Arozena, Antonio M. Labaien, Tene Mujika, Joseba Zubimendi, Jose Markiegi…
Artean Antonio M. Labaien bera aurkezpena egitera animatu zela, 1982an berpiztu zen Antzerti aldizkaria, Eusko Jaurlaritzako Antzerti Eskolaren babespean oraingoan. Eta 1985 bitartean beste 29 zenbaki kaleratu, 30 antzerki lan zekartzala, euskal autore klasiko eta berriez gain, euskarara ekarriz literatura unibertsaleko hainbat egile: Carlo Goldoni, Jean-Paul Sartre, William Shakespeare, Dario Fo, August Strindberg. Armiarmara ekarri dugu Antzerti aldizkaria, eta osorik eskaintzen dizkizugu zenbaki guztiak, beren obra, albiste, iragarki eta komentarioekin, eta baita kaleratutako ale guztien irudi faksimile banarekin.
Urt
24
08
Mende bortitz baten erretratua egin zuen Zeruetako erresuma liburuan (Susa, 2005) Itxaro Bordak, Otsabideko jendeak XX. mendea nola bizi izan zuen idaztean. Emigrazio eta gerla sasoi makurretan korapilatu zituen herri oso baten zoritxarrak eta bozkarioak hamasei istorioren bidez, eta horietatik bitan pertsonaia guztiak elkartuz: hileta egun batez eta ezteietan. Zeruetako erresuma osorik eskaintzen dizugu orain.
Urt
17
08
Eliza katolikoa hain mugitua dagoen honetan, egoki iritzi dio Klasikoen Gordailuak Diharasarriren idazlanak eskaintzeari. Oraingoan, bada, haren Erlisionearen ixtorioa (1890) izeneko itzulpena dator lehendabizi, non munduaren hasieratik hona igaro diren sei mila urteen historia eskaintzeaz gainera, egungo egunean Elizak dituen “etsairik gaixtoenak” ere identifikatzen baitira. Giristino legea laburzki (1892) izeneko katixima gisakoan, bestalde, “Erlisionearen irakaspenik beharrenak” biltzen dira oro har. Azkenik, “laguntza berezi baten sari” idatzitako San Antonio Paduakoa (1897) lan hagiografikoarekin batera, Aphezen dretxoak eta eginbideak eletzionetan (1890) lantxo zoragarria dakarkigu Orzaizeko erretoreak. Aski garbi erakusten da bertan nola baliatu behar duten apaizek hauteskundeen bidea. Honela dio Diharasarrik, Erromako buruaren hitzak baliatuz: «Giristinoek sustengatu behar dituzte zuzentzat ezagutuak diren, eta Eliza katolikoaren alderdia atxikiko duten gizonak; eta sekulan, zer nahi arrozoin izan dezaten, ez zaiote haizu, hek utzirik, hautatzea erlisionearen kontrako gizonak». Epe laburrean orainaldi bilakatuko den etorkizunak esan beza!
Urt
09
08
Duela 100 urte jaio zen, 1908ko urtarrilaren 9an, Parisen, Simone de Beauvoir. Idazlea, pentsalaria, eragile soziala, XX. mendeko pertsonaia nabarmenen artean tokia egina du paristar emakumeak. Saiakera eta literaturaren alorrean hainbat lan egindakoa, feminismoari egindako ekarpenak gogoratzen zaizkio batik bat, eta, bizitza osoan bere emakumetasuna aldarrikatu zuenari, Jean Paul Sartrerekiko (eta existentzialismoarekiko) harremana. Eleberriak, saiakerak eta memoria liburuak idatzi zituen, baina euskaraz bakarra irakur daiteke: Besteen odola. Ibaizabalek Literatura Unibertsalaren bilduman kaleratua, Oier Alonso Etxebarriak euskaratua, osorik eskaintzen dugu. (gehiago…)
Urt
03
08
Idazlari handi bat dakar aste honetan Klasikoen Gordailuak: Jean Pierre Arbelbide. Lafitteren arabera, haren euskara Axularrena berarena baino ederragoa omen da batzuetan. Iritzi eta gustu kontua izango da, jakina, baina dudarik ez dago XIX. mendeko erlijio dibulgatzaileen artean gailenetakoa dugula baxenafarra. Hala ote den ebazteko, hementxe dituzu haren bi obra handi: Bokazionea (1887) eta Erlisionea (1890). Aurrez sarean zegoen Igandea edo Jaunaren egunarekin batera, Arbelbideren obraren zatirik nagusiena biltzen dutenak.
Abe
19
07
Klasikoen Gordailuan ez da ezezaguna Jose Ignazio Arana azkoitiarraren obra, aspaldi sareratu baitziren San Ignazio Loiolakoaren bizitza laburtua (1872) eta Bai, pekatu da liberalkeriya (1888) idazlanak. Oraingoan, beste hiru lan interesgarri jartzen dira irakurlearen eskura: batetik, Jesusen Bihotzeko Kongregazioko otoitz eta kantez ehundutako Liburutxoa (1870); bigarrenik, Amabirjinaren bitartez urtetako indulgentziak irabazteko ere balio duen Ofizio laburra (1872) izeneko debozio-liburua, “latinezko itz neurtuetatik euskerazko zorzikoetara itzulia”; eta, azkenik, irakurtzeagatik bakarrik berrogei eguneko indulgentziak eman ditzakeen Loiolako oroitza txiki bat (1888), Loiolako etxejaunez, santuaren bizitzaz eta otoitzez egindako remixa. Hiru lanok, jakina, “Euskal-erriaren erdi-erdiko” euskaran idatziak daude.
Abe
12
07
Otea goitizenez sinaturik, Telesforo Monzonek bere antzezlan ezagunena argitaratu zuen orain dela 50 urte Euzko-Gogoa aldizkarian: Menditarrak. Ilegorri eta Begibeltz artzainak dira protagonistak, eta azken honen alaba Maialen eta Jakes senargaia.
Abe
11
07
William Shakespeareren Macbeth euskaratu eta Euzko-Gogoa aldizkarian argitaratu zuen 1957an Bedita Larrakoetxeak, Argentinako erbestealdian. Euskal Esnalea aldizkarian agertu zituen bere lehen itzulpenak Larrakoetxeak, grekeratik. Exilioan Shakespeareren lanak euskaratzeari ekin zion eta denera 37 obra itzuli zituen.
