Aza
01
06
Klasikoen Gordailuak gaurkoan Kontrarreformaren garaian gailendutako bi eredu katolikoren bertsioak eskaini nahi dizkio irakurleari. Batetik, Kempisko Tomas Hermerken-en Jesu Kristoren Imitazionea (1684) izeneko liburuaren hirugarren eta laugarren atalak eskaintzen dizkigu Ziburuko apaiz izandako Aranbillagak. Bestetik, Katexima labürra (1696: 1983) delakoa datorkigu Sorhoetako (egungo Sohütako) erretore Athanase Belapeirek zubereraz ondua. Idazlan biak XVII. mendearen fruitu gordin.
Urr
18
06
Bizkaiko bere etxauntzatik abiatu eta, itsasgizon, oinaztar eta ganboatarren borrokak, Lepantoko itsas-guduka eta beste hainbat abentura bizi izan zituen Matxin mungiarrak. J.L. Zutagapek idatzitako izen bereko eleberriaren protagonistak. Euskalzale aldizkarian, 1899an argitaratu ziren atalka, XXtik XXVIIra bitarteko zenbakietan, eleberria osatzen duten 21 atalak. Pillipa Zugatzaga Galartzagoitia zornotzarra dugu Zutagape sinaduraren atzean. Jesuita, Resurreccion Maria Azkueren laguna —gutunketa izan zuten, badira hainbat eskutitz Azkue liburutegian—, P. Segneriren Aita gurea (Jaungoiko-Zale, 1927) erlijio liburuaren euskaratzailetzat ezagutzen dugu, Pillipa Zugatzaga moduan, baina ez idazle gisa. Beste artikuluren bat ere badu Euskalzale-n plazaratua, eta Anjel Zelaietak ere egiten du bere aipua Gabriel Arestiren biografian, idazlearen senide urruna baitzen. Baina gehiago ere idatzi zuen, Zutagapek: XIX. mendearen hondarrean, Matxin mungiarra narrazioa, beste argitarapenik ezagutu ez eta orain Klasikoen Gordailuan osorik irakur daitekeena.
Urr
04
06
Euskarazko obra esanguratsu guztiak Klasikoen Gordailuan erakusteko ahaleginarekin jarraituz, Utergako apaiz izandako Juan Beriainek argitaratu liburu biak eskaintzen dira oraingoan. Izenburu argikoa, Tratazen da nola enzun bear den meza (1621) delakoa XVII. mendean Kontrarreformaren itzalpean argitaratzen den lehenetakoa dugu. Askoz ezezagunagoa (nahiz, betiere, oso aipatua), Hegoaldean Trentoren itzalpeko dotrinen tradizioari ateak ireki zizkioten obren artekoa da, halaber, haren Doktrina kristioarena (1626) ere, (gehiago…)
Ira
21
06
Bi liburutan kaleratu zuen Bernard Larregik Royaumonten Biblia ospetsuaren euskal bertsioa, biak izenburu berarekin: Testamen Zaharreko eta Berriko Historioa. Guztiarekin ere, argitaratze orduko premiak zirela eta, lehen liburukian (1775) argitaratu ez ziren Testamentu Zaharreko hainbat atal ere eskaini zituen printzipioz Testamentu Berriari bakarrik zegokion bigarren liburuan (1777); horrezaz gainera, saindu batzuen bizitzak ere erantsi ziren bigarren liburuki hartan. Nahasmendu hori guztia gogoan harturik, eta horrelako testuei zor zaien begiruneari inolako traiziorik egiten ez zaiolakoan, Klasikoen Gordailuak hiru multzo desberdin baina trinkotan banatu du Larregiren obra guztia: Testamentu Berriaz diharduena, Testamentu Zaharrari dagokiona eta, azkenik, sainduen bizitzez ari den atala. Jadanik sareratuta dagoen Testamen Berriko Historioa (1777) delakoari, bada, Testamen Zaharreko Historioa (1775-1777) eta Zenbeit sainduen bizitzea (1777) eransten zaizkio gaurkoan, hiruak liburu desberdinak balira bezala. Parada ezin hobea, beraz, lehenago emana ez genuen Abisua irakurtzailleari delako proemiotik hasi eta Larregiren hizkuntz bizitasuna dastatzeko.
Ira
14
06
Sebastian Mendibururen idazlan guztiak sareratzeko xedea bete nahi du gaurkoan Klasikoen Gordailuak. Hori zela eta, oiartzuarraren Euskaldun onaren biziera (1762) liburua eta hainbat irakurlek faltan nabari zuten otoitzgaien sorta mardula (Jesusen amore-nekeei dagozten zenbait otoitzgai (I) (I) —1759, 1904—, Jesusen amore-nekeei dagozten zenbait otoitzgai (II) —1760, 1904— eta Jesusen amore-nekeei dagozten zenbait otoitzgai (III) —1760, 1905—) erantsi zaizkio orain arte eskainitako idazlanen zerrendari. Erlijiozko literaturaren zaleek ez ezik, hizkuntzaren dastatzaileek ere badute non bazka, beraz
Abu
17
06
Abuztuaren sasoi honetan Joakin Lizarragaren beste idazlan luzaroan argitaragabe zenbaiti egokitu zaie sarea ezagutzea. Gaurtik aurrera, bada, Elkanoko abadearen hiru lan gehiago aurkitu ahal izango ditu irakurleak Klasikoen Gordailuan. Batetik, berrehun bat sermoik osatzen duten bilduma: Sermoiak (1771-1800: 2004); bestetik, beste horrenbeste himnoz, bertsoz eta kantuz osatutakoa: Koplak (1793-1821: 1983). Eta, hirugarrenik, nonbait Lizarragak berak luzatutako “persona senziloak pensa brebe aisa ala” leloarekin bat egin nahian, San Joanen ebanjelioaren itzulpena eta bi dotrina luze eransten dira Beste zenbait itzulpen (c. 1821: 2004) estekaren baitan.
Abu
03
06
Elkanoko apaiz izan zen Joakin Lizarragaren unea iritsirik, bi labealditan eskainiko ditu Klasikoen Gordailuak haren idazlan garrantzitsuenak. Eta oraingo honetan hagiografiaren ildokoei eman bazaie lehentasuna, hurrengoan sermoigintzarekin eta liturgiarekin zerikusirik dutenak sareratuko dira. Hori horrela, bada, honako hauek dira gaurkoan gordailuratuak: Jesu Kristoren eta Ama Birjinaren bizitzak (c. 1793: 1994) izenekoa, ehun eta laurogei bat sainduren bizitza jasotzen dituen Sanduen bizitzak (c. 1793, 1994) eta, azkenik, beste saindu mordo baten bizitzak biltzen dituen Zenbait sanduen biziak asteaz datozinak (1793-1813, 1994).
Uzt
20
06
Gure literatura klasikoak nagusiki erlijioaren esparruko gaiak izan ditu ardatz, eskuarki, teologiaren labarretan ausartu gabe, eliz mezua zabaldu baino egiten ez zutenak. Horren erakusgarri, eta J. A. Mogelen idazlan guztiak biltzeko ahaleginean, haren Kristaubaren ikasbidea (XVIII.mendea: 1987) eta Kristau Erakasle Euskalduna (XVIII.mendea: 2004) eskaintzen ditu Klasikoen Gordailuak gaurkoan, bi-biak katiximen arlokoak. Beste multzo batean datoz Juan Mateo Zabalaren Sermoiak-I (1816-1833: 1996) eta Sermoiak-II (1816-1833: 2000). Txomin Agirreren Sermoiak (1898-1916: 2000) izeneko bildumak emango dio amaiera gaurko irakurraldiari. Nolanahi ere, erlijio-literatura urruti duenari interesgarri egingo zaizkio Mogelen lehen liburuaren erdarazko hitzaurrea eta Agirreren sermoien artean galdutako harribitxia, hots, Euskeraren alde izeneko hitzaldia.
Eka
29
06
Francisco Ignacio Lardizabal zaldibiarra jaio zenetik berrehun urte betetzera doazen honetan (uztailaren 5ean, hain zuzen), Klasikoen Gordailuak haren aurretik ondutako ebanjelio-liburuen bi itzulpen-moldaketa eder sareratu nahi ditu omenaldi gisa. Lehendabizikoa J. Haraneder lapurtarraren Jesu Kristoren ebanjelio saindua (1740: 1990) da. Sinesmen katolikoan lehen Testamentu Berria izan arren (aurrekoa Leizarraga protestanteak burutu zuen 1571n), ehun bat urtez egon zen argia ikusi gabe, eta orduan ere (1855ean) lau ebanjelioak bakarrik kaleratu ziren. Gaurdanik oso-osorik aurkitu ahal izango du zaletuak sarean. Bigarren eskaintza P.A. Añibarro bizkaitarraren Jesu Kristoren lau ebanjelioak batera alkarturik (c. 1804-1821: 1991) dugu. Bi-biak, irakurleak ikusiko duen bezala, goi mailako lanak eta, zalantza gabe, omenaldi egokia euskaldunok gehien irakurri bide ditugun Testamentu kristauen apailatzailearentzat (Klasikoen Gordailuan ikus daitezke hark egokituriko Testamentu Berriko Kondaira eta Testamentu zarreko kondaira).
Eka
08
06
Jean Baptiste Arxuren heriotzaren 125. urteurrena dela eta, hark Luis Luziano Bonaparteren engarguz itzulitako testu zenbait aurki ditzake irakurleak Klasikoen Gordailuan Itzulpenak izeneko estekan. Era berean, zuberotarraren hiru garaikide ospetsuren itzulpenak erantsi dira ondoren, guztiak L.L. Bonaparteren aginduz burutuak eta A. Iturriagaren Jolasak oinarritzat hartuz: J. Duvoisinen Iturriagaren Solastaldiak lapurteraz, E. Intxausperen Iturriagaren Elhestaldiak zubereraz eta J.A. Uriarteren Iturriagaren Berbaldijak bizkaieraz.
Autore ezagunik gabekoen artean, azkenik, sukaldaritzaren arloko ale bat, Eskualdun kozinera (1864), eta irakaskuntzaren inguruko bitxikeria, Irakasdearen eskugarria (c. 1868, 2004).
maiatza
25
06
Iragarri bezala, gaurko Literatur Emailu honen bidez Agustin Kardaberazen lan guztiak kontsultatzeko aukera paregabea zabaltzen da azkenik sarean. Aurrekoetan argitaratutakoez gainera, irakurleak honako idazlan berri hauek ikusi, irakurri, dastatu eta erabili ahal izango ditu oraingoan gure Klasikoen Gordailuan: Aita San Ignazioren bizitza laburra [1767; 1901], Ama beneragarri Josefaren bizitza [176?; 1882], Senar emazte santuak (1766), Deboziño batzuk (1764), Jesus Maria eta Joseren debozioa (1764; 1824) eta Meza eta komunioa [176?; 18??]. Badu, beraz, non bazka letrazaleak!
maiatza
18
06
Autoreen idazlan guztiak sareratzeko ahaleginekin jarraituz, Agustin Kardaberazi dagokio oraingoan sortu-itzuli-moldatutako guztia agertzen hastea. Ildo horretatik, hernaniarrak Klasikoen Gordailuan zituen obra ospetsuen zerrenda, argitaratu eta argitaratu gabe utzi zituenekin aberastuko da gaurko eta hurrengo emanaldiotan. Bihoaz, bada, lehen labealdi honetan bost lan esanguratsu: Kristabaren bizitza-1 (1744), Kristabaren bizitza-2 (1760), Aita S. Ignazio Loiolakoaren ejerzizioak (1761), San Ignazioren ejerzizioen laugarren partea (1765) eta Kristauaren doktrina (c.1762).
maiatza
04
06
XX. mendeko Euskal Literaturan egile zein aztertzaile gisa azaldutako lau izen nagusiren artikulu bilduma interesgarriak eskaini nahi ditu Klasikoen Gordailuak gaurkoan. Lehendabizi, eta irizpide kronologiko hutsari jarraituz, Kirikiño paregabearen iruzkinak eta iradokizunak datoz Edo geuk edo iñok ez (1913-1928: 1984) izeneko bilduman. Bigarrenik, Lauaxeta handiaren ipuinak eta gai anitzeko artikuluak sareratu dira Azalpenak (1931-1935: 1982) eta Azalpenak eta beste 1932 (1932: 1991) bildumetan.
Oroitarazteko dira, halaber, Enrike ZubiriManezaundi nafarraren ipuin eta kazeta-artikulu zaporetsuak, haren Artikulu bilduma (1928-1936: 1990) jasotzen direnak. Azkenik, gaurko eskaintzari amaiera duina emateko, Piarres Lafitteren literatur lanak aurkituko ditu irakurleak haren Euskal literaturaz (1934-1967: 1990) izeneko bilduman.
Api
20
06
Juan Inazio Iztuetaren Gipuzkoako dantza gogoangarrien kondaira (1824) izeneko liburua dator gaurkoan Klasikoen Gordailuaren atal etnografikoa hornitzera. Bestalde, munduko erlijio nagusien aurkezpen katolikoa dakarkigu J. Martin Hiribarrenek Eskaraz egia (1858) liburuan, euskal irakurleari lehen aldiz Konfuzio, Buda, Brahma, Zoroastro, Isis eta Osiris bezalako pertsonaien berri eskainiz. Egile beraren Napoleon Lehena (1856) poema luzea dakarkizugu, Bonaparte Printzeari oparitutakoa. Amaitzeko, bi lan labur sareratu dira: Hiribarrenen Iruñeko bestak 1845 (1845) izeneko bertso-bilduma (antitaurinoa, besteak beste: Utz ordu dire zezenak,/ Espainolentzat eginak:/ Ni banintz erregetarik,/ Ez liteke zezenarik. //Horrek ez du espainola/ Izituren berehala;/ Ez dut hekien gusturik,/ Halere naski nererik./ Dena den, adio bethikotz/ Etzarete neretakotz,/ Josteta hirriskutsuak,/ Barbarian asmatuak!) eta apaizak soldadutzara behartzen zituen legaren aurkako idazkia, Arnaud Abadiak ondua: Aphezak soldado (1890).
Api
06
06
1881eko apirilaren 6an hil zen Jose Mari Iparragirre koblakari ospetsua Ezkio-Itsason. Urretxuarraren heriotzaren 125. urteurrena betetzen den honetan, bada, egoki iritzi dio Klasikoen Gordailuak aparteko eskaintza egin eta haren Olerkiak eta eresiak (1839-1881: 1987) sareratzeari, berak burututako obra ezagutaraziz, erabiliz eta kantatuz opatuko baitzaio omenaldirik zintzoena eta, herioak herio, biziena.
Jose Manuel Etxeita mundakarraren neurtitzak jasotzen dituen Au, ori ta bestia (1913) bertso-bilduma eta Jaioterri maitia (1910: 1988) izeneko eleberria datoz, azkenik, ezohiko eskaintza hau osatzera.
