abuztuak
Mar 24 05
Aberri Egunarekin suertatu da aurten martxoaren 27a, Antzerkiaren Nazioarteko eguna, mundu osoan ospatzen duguna. Aurten Ariane Mnouchkine Théâtre du Soleil konpainiako kideari egokitu zaio nazioarteko manifestua idaztea. Gurean Harkaitz Canok euskaratu eta Literatur Emailuaren bitartez hedatzen dugu. Aspaldiko urteotan, Susa argitaletxeak manifestuak euskaratu eta sarean eskuragai jarri ditu.
Mar 24 05
1980ko martxoaren 25ean, orain 25 urte, zendu zen Roland Barthes idazle eta kritikaria. 1915ean Cherbourgen jaioa, Baionan hazi zen Barthes 1924an familia Parisera aldatu zen arte. Hizkuntzaren eta literaturaren pentsamenduan eta semiotikan aditua, bere teoriek eraginik izan zuten idazle askorengan. Fikzioan ere jarduna, saiogintzan egin zuen ekarririk handiena. Bere haurtzaroko Euskal Herria gogoetagai duen Roland Barthesen testu interesgarria euskaratu digu, Literatur Emailu honetarako, Koldo Izagirrek: Sud-Ouestaren argia. 1977an L’Humanitén atalka agertutakoa, ondoren Incidents liburuan bildu zen.
Euskaraz, bestalde, bere testurik esanguratsuenetako bat, Testuaren atsegina/Idazkuntzaren zero gradua, irakur daiteke, Juan Garzia Garmendiak euskaratua eta Pentsamenduaren Klasikoak bilduman 1991n argitaratua. Osorik irakur daiteke bildumaren Klasikoak.com gunean.
Mar 24 05
Bihar helduko natzaizu / goiza urratzera / gaua orraztera ene eskuekin / Bihar helduko natzaizu / pena ehizatzetik / laztan ikastetik zure behakora. Bihar gabe, aspaldi iritsia da Jose Luis Otamendi irakurleengana. Zainetan murrailak bere hirugarren poema liburua izan zen, Susa argitaletxearekin 1987an argitaratua. Orain osorik eskaintzen dizugun liburu honetako poema batzuk gainera, entzun ere egin daitezke, idazlearen ahotsetik.
Mar 22 05
Hasieran polizia nobelak idazten zituen, gero nobela politikoak. Hasierako ikerlari limurtzaileak borrero bilakatu ziren haren liburuetan. Krimenak ikertzea izan zen bere pasioa, fikziozkoak zein errealak. Rodolfo Walsh argentinarra da (Choele-Choele, 1927- Buenos Aires, 1977?) oraindik ere testigantza nobela, literatura eta kazetaritza josten lehenetakoa. 1977. urtean desagerrarazi zuten. Desagerpenaren urteurrena gogoratuko dute Argentinan asteon.
Mar 17 05
Oso tarteka bada ere, irekitzen ditu gure literaturak beste hizkuntza batzuetako ateak, eta tarte hori ere ekarri nahi dugu guk gure artera. Azken aldian jaso ditugun zenbait itzulpen jarri ditugu sarean: Andolin Eguzkitzaren Dos anys després de la mort dels pares poema, katalanez; Kirmen Uriberen lau poema ingelesez (aurretik zeuden bostei gehituta), eta Edorta Jimenezen Baleen berbaroa liburuko bi kapitulu, Tranchida argitaletxeak italieraz argitaratu duen itzulpenetik.
Mar 17 05
Joxe Azurmendik 1971n eman zuen argitara Hitz berdeak liburua, ordura arte idatzi zituen poemen bilduma. Urte berean argitaratu zuen Hizkuntza, etnia eta marxismoa saioa, eta bi horiekin hasi zuen segida luzea izan duen argitaratze bidea. Pentsamenduaren munduan ibili bada ere, literatura ez du sekula utzi, literatura pentsa-mendu/mundu horretan elementu oso inportantea izan baita. Baina poeta gisa ere lekua irabazi zuen Joxe Azurmendik Hitz berdeak lanarekin. 2000. urtean Poesia Kaierak bilduman kaleratu zuen Susak Joxe Azurmendiren poemen antologia bat, orain osorik aurkezten dizuguna.
Mar 17 05
Andolin Eguzkitza idazlea eta euskaldun berriak oro har omentzen ditu Korrikaren 14. edizio honek. Edorta Jimenezek proposatuta, liburua eraman ohi du hamaika korrikalarik lekukoaren ondoan. Susa argitaletxeak ere bere liburuak eskaini dizkie korrikalariei, eta horrela Santurtziko hainbat lekuko aldaketetan Andolin Eguzkitzaren Arimaren ondoko ezkien artetik ibilki liburua banatuko du korrikalarien artean. Bilboko azken 30 kilometroetan ere Andolinen liburu bana eroan ahal izango dute korrikalariek. Bizkaiko azken kilometroetan, idazle bakoitzaren herrian, bertako idazle baten liburu bana izango da lekuko aldaketaren txandan, Durangon, Iurretan, Lekeition, Ondarroan, Arratzun, Gernikan, Mundakan, Barakaldon, Getxon, Mungian, Larrabetzun, Bilbon… Korrika amaitu ostean irakurtzeko liburuak denak.
Mar 15 05
Osamu Dazai (Kanagi, 1909-Tokio, 1948) II. Mundu Gerra ondorengo literatur belaunaldiko idazlerik garrantzitsuenetako bat izan zen, eta Japoniaren aldaketa garaiko literatur erreferentzia nagusietako bat, Mishima, Tanizaki edota Kawabatarekin batera. Gainbeheran dauden gizakiak dira Dazairen liburuetako protagonistak, gizakia izan / ez izan gatazkan bizi direnak eta beldurraren morroi bihurtutakoak. Dazairentzat, aldaketa garai baten biktima zen bere belaunaldia.
Mar 10 05
1933ko martxoaren 12an hil zen Xabier Lizardi. Euskal literaturan, batez ere poesian, nahitaezko erreferente bihurtu zen Lizardi, eta bera da XX. mendearen lehen zatiaren ikur nagusienetakoa. Antzerki-lanik ere ondu zuen, eta bere artikulugintza ere nabarmentzekoa da, hitz lauz egindako lanak, Madrilgo Gorteetatik edo euskarazko egunkariaren alde egindako artikuluak, kasu. Bere poesiaren antologia kaleratu zuen Susak 2000.urtean, XX. mendeko Poesia Kaierak bildumaren baitan. Hementxe duzue.
Mar 08 05
Ez da Kixotea haize errotetan erraldoiak ikusten dituen bakarra. Txikiarena ere bada, ez denean ere oztopoak ikusi beharra, ez daudenean ere topatu beharra. Literatur klasikoetan unibertsalena euskarara itzultzeko saiakerak egin izan dira urteetan zehar, ia mende batez. Zatika egin da itzulpena, galdu egin dira laginak. Historia kixotezkoa inondik inora itzulpenarena. Ia 400 urteko atzerapenez etorri zen Pedro Berrondorena. Aurten berrargitaratuko da.
Mar 03 05
Gaur bezalako egun batez, 1982ko martxoaren 3an hil zen Georges Perec, Je me souviens… eta beste hainbat libururen idazlea, OULIPO literatur tailerreko kideetarik bat. Pamiela aldizkarian 1985ean Perec-en liburu horretako pasarteak euskaratu zituen Edurne Garitanok, Nik… gogoratzen dut izenburuaz. Georges Perec elkarrizketatua (bideozko formatoan, bi zatitan): 1 eta 2.
Mar 03 05
Aurten beteko da Estepan Urkiaga Lauaxetaren jaiotzaren mendeurrena eta izango da ospakizun bat baino gehiago —Sabino Arana Elkargoak berriki aurkeztu du idazlearen liburutegiaren katalogoa—. Egokiera ona da, beraz, laukiztarraren literatur-lanak irakurtzeko (edo berrirakurtzeko). Susa argitaletxeak kaleratutako XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman bada, noski, Lauaxetaren poemen antologia.
Mar 03 05
Duela mende bat, 1905eko otsailaren 26an, hil zen Marcel Schwob idazlea. Chavillen jaioa 1867an, idazle fina eta azterlari zorrotza, liburu eder zenbait egin zituen, eta azterketa kritiko oso interesgarriak (François Villoni buruz, kasu). Euskal idazleak hurbildu dira haren obrara, eta 1986an, Baroja etxearekin, Mimoak lana euskaratu zuen Mikel Lasak. Hurrengo urtean, 1987an, Urrezko maskaradun erregea lana argitaratu zuen Pamielak, Periko Diez de Ultzurrunek itzulia. 2002an, azkenik, Bizi alegiazkoak kaleratu da Literatura Unibertsala bilduman, Ibaizabalek argitaratua, Juan Garzia Garmendiak itzulia (liburu horretako ipuin bat euskaratu eta argitaratua zuen Erein etxearekin, Ipuin gogoangarriak obran). Izan du harrerarik, beraz, idazle sinbolistak gurean. Hiru lanak eskaintzen dizkizuegu, osorik.
Mar 01 05
Gaurko egunez jaio zen, duela 91 urte Oklahoman (AEB). Ez zituen liburu asko idatzi: nobela bat, saiakera liburu bat, hainbat ipuin egunkari eta aldizkarietan. Gehiago ez. Halere, XX. mendeko libururik garrantzitsuenetako bat utzi zuen: The invisible man. Mendearen lehen erdiko beltz, ikusezin eta baztertuen egoera deskribatzen du bere lanetan. Eta garaiko gizartea. Arrakastaren Amerika zuriaren beste aldea. Gaur gogoratuko dute Ralph Ellison.
Ots 24 05
1985eko otsailaren 22an, orain 20 urte, zendu zen Bartzelonan Salvador Espriu, XX. mendeko Kataluniako idazle handietako bat. Narradore, antzerkigile eta poeta, bizi izan zuen garaiko erretratua egin zuen bere literaturarekin, bere ahotsa bere komunidadearenean txertatua. Bere poemak, 1965 ezkeroztik, euskaraz irakur daitezke. Sinerako liburua eta Zezen larrua osorik (Juan San Martinek euskaratuak), eta beste zenbait literatur aldizkarietan edo antologietan bilduak. Hementxe eskaintzen dizkizuegu denak.