Uzt
31
23
2023ko uztailaren 30ean zendu da David Albahari idazle serbiarra. Ipuin eta eleberri mordoxka argitara emandakoa, kontzentrazio esparruetatik bizirik ateratakoen semea, izan du islarik judutartasunak haren obran. Koro Navarrok itzulitako Götz eta Meyer eleberrian (Pasazaite, 2013), adibidez, paragrafo bakarrean aurkezturiko istorioan ikuspuntu diferente batetik begiratzen dio gaiari, juduak heriotzara garraiatzen dituzten kamioi gidari Götz eta Meyer soldaduen inguruan harilkatutako nobelan. Hona hemen zati bat.
Uzt
30
23
1818ko uztailaren 30 batez jaio zen Emily Brontë idazlea, Ingalaterran. Hiru ahizpetan gutxien idatzi zuena, baina ezagunena, Gailur ekaiztsuak (Erein-Igela, 2017) eleberriaren egilea, elkarrekin idatzi eta argitaratu zituzten poema gehienak —eta onenak, kritikaren arabera— Emilyrenak dira. Haietako bederatzi euskaratu zituen Itxaro Bordak Maiatz aldizkarirako, hona dakartzagunak.
Uzt
22
23
1898ko uztailaren 22an jaio zen Stephen Vincent Benet idazle estatubatuarra. Poemak eta narrazioak idatzitakoa, izan zuen sonarik Estatu Batuetako letren giroan II. Mundu Gerra aurreko aroan. Bury my Heart at Wounde Knee liburu ospetsuaren izenburua Beneten poema bateko bertsolerroa da: “I shall not be there / I shall rise and pass / Bury my heart at Wounded Knee”. Haren jaiotzaren urteurrenean, Super Flumina Babilonis dakarkigu, Joseba Sarrionandiak Hegats aldizkariaren lehen zenbakian, 1989an, euskarara ekarritako haren narrazioa.
Uzt
14
23
Zientzialaria, immunologoa zela nabarmentzen da Miroslav Holub poetaz berba egitean, haren lanbide eta pasioak eragin zuzena baitauka haren obra poetikoan. Zeri begiratzen dion, eta batez ere begiradan. 25 urte bete dira uztailaren 14an Holub hil zela, eta gogora ekarri nahi izan dugu Karlos Cidek egindako antologia (Susa, Munduko Poesia Kaierak, 2016), eta baita 1991n Hegats aldizkarian Maite Gonzalez Esnalek itzulitako lau poema.
Uzt
11
23
94 urte zituela hil da Milan Kundera, XX. mendeko idazle handienetakoa. Euskaraz irakur daiteke haren lanik: literatur aldizkarietan Juan Manuel Basurkok eta Koldo Etxabek egindakoak (Kultura eta izaera nazionala, Literatur Gazeta, 1987; eta Hamar mandamentuak, Porrot 1987), eta Jacques eta Nagusia antzezlana, Beatriz Zabalondok eta Txilikuk euskaratua. Eta handiena Karlos Ciden itzulpen lana izan da, zuzenean txekieratik ekarri dizkiguna idazlearen narratiba obra oparoko bi pieza oso esanguratsu: Amodio barregarriak (Erein, 1993) eta Izatearen arintasun jasanezina (Alberdania-Elkar, 2009, Literatura Unibertsala bilduma). Duela 5 urte, azkenik, Amodio barregarriak liburutik Kunderak berak kanpo utzitako bi ipuin itzuli zituen Cidek, hementxe dituzunak irakurgarri.
Uzt
09
23
1875eko uztailaren 9an jaio zen Donibane Garazin Jean Barbier. Apaiza, Eskualduna aldizkariaren bultzagileetakoa, idazle sutsua. Hainbat lanen egile, ezagunak ditu Supazter xokoan eta Ixtorio Mixterio narrazio liburuak, eta gerran girotutako eleberri bat, Piarres. Klasikoen Gordailuan irakurgai dituzu guztiok. Trebezia handiko idazlea, nahiz eta maila folklorikoan geratzen ziren gehienetan haren idazlanak. ipuina.eus webgunean bere estiloaren eta gaien lanketaren adibide bat badago, Bi makila bidean.
Uzt
06
23
Uxue Apaolazaren Bihurguneko nasa liburuari buruz arituko dira solasean uztailaren 6an (osteguna) 19:30ean Gasteizko irakurle klubean.
Uzt
05
23
Ahanztezina da bere dibisa: “Menturari hiru dohain zor dizkiot: emazte sortu izana, / Klase sozial apalekoa eta herrialde zapaldukoa. // Eta hiru bider errebelde izateko urdin uherra”. 25 urte bete dira uztailaren 5ean Maria Merce Marçal poeta hil zela. Kataluniako poesiaren erreferente ezinbestekoa, Itxaro Bordak ekarri zuen euskarara Munduko Poesia Kaierak bilduma abiatu zuenean Susa argitaletxeak. Hona hemen haren poemen antologia.
Eka
30
23
Danele Sarriugarteren Erraiak nobelari buruz jardungo dute ekainaren 30ean (barikua) 19:00etan Ibarrangeluko kultur etxean.
Eka
28
23
Duela mende bete, 1923ko ekainaren 24an hil zen Edith Sodergran. Suedierazko literaturari eta poesiari astindua ekarri zien bere poemetako haize berriak eta, oso gazte hil izanagatik, erreferentzia handia bilakatu zen bere herrialdean—finlandiarra zen, suediar hiztuna— eta oro har Eskandinabian. Euskaraz presentzia bitxia du Edith Sodergranek: Jon Gerediagak protagonista nagusi bilakatu zuen —izenez aipatu gabe ere— Dama antzezlanean (Susa, Ganbila bilduma, 2021), pertsonaia baten hitzetan idazlearen poemak txertatuz. Eta beraz, antzezlaneko testuan haren hitzak irakur daitezke. Horretaz gain, hamaika poema euskaratuak ditu Gerediagak, hemen eskaintzen ditugunak (Finlandiako literaturari eskainitako Hegats 42.ean Teodoro Sorrondegik itzulitako poema barne).
Eka
27
23
Yukio Mishimak idatzitako Maskara baten aitortza euskaratu du Iker Alvarezek eta ekainaren 27an (asteartea) 11:00etan aurkeztuko dute Donostiako Udaletxe zaharreko liburutegian. Argitaletxea: Igela.
Eka
26
23
Pako Aristik eta Joseba Sarrionandiak Irunberri 1990, Arroilaren negarra lana aurkeztuko dute ekainaren 26ean (astelehena) 19:00etan Gasteizko Ignacio Aldecoa liburutegian.
Eka
21
23
Amets Arzallusek Ibrahima Balderekin idatzitako Miñan liburuari buruz arituko dira Ametsekin berbetan ekainaren 21ean (asteazkena) 19:30ean Aulestiko udal aretoan.
Eka
20
23
Gotzon Barandiaranek idatzitako Hildako haurra eta Maddi Goikoetxea Juanenaren Ura jaten antzerki lanak aurkeztuko ditu Ganbila bildumak ekainaren 20an (asteartea) 12:00etan Donostiako Liburutegi Nagusi zaharrean.
Eka
19
23
Antzerkiak prestigio sozialik ez duen artean, prekaritatera kondenatuta dagoela esaldiari tiraka, elkarrizketa sakonak egin ditu Maddi Goikoetxea Juanenak Euskal Herri osoan, batez ere oholtza gaineko lana hezkuntza eta mediazio proiektuekin uztartu dituzten antzerkilariekin, eta elkarrizketa horiek Ganbila bildumako libruuan batu: Ura jaten. Elkarrizketa hauek hasiera bat baino ez dira, dena den, ezadostasunerako, debaterako, gogoetarako abiapuntu herren baina beharrezkoa.
