Urt
23
03
Euskal teatro testuak biltzen duen gunea da teatroa.com. Etengabe berritzen ari da, antzerkigile eta zaleek testuak bidali ahala, eta dagoeneko 77 antzezlan batu ditu Mikel Martinez aktoreak. Horietako 42 euskaraz sortuak dira, 19 itzulpen, haurrentzat sortutako 8 antzezlan eta eskoletako umeek egiteko pentsatutako beste 6 teatrolan. Azken asteotan gehitutako lanen artean: Kontenedore baten istorioa, Errenta, Shakespeareren lan ugari eta Anarkista baten ezusteko heriotza.
Halaber, Mikel Martinez kide duen taldeak, Maskaradak, bere ibilbide osoan taularatutako 22 antzezlanen informazioa publikatu berri du web “entziklopediko” batean (eskuprogramak, kartelak, argazkiak, jantzi eta eskenografien bozetoak, bideoak eta audioak…).
Urt
09
03
1993ko urtarrilaren 12an hil zen Joxemi Zumalabe, euskalgintzako hainbat arlotan bezala, Susa argitaletxearen hastapenetan ere hainbesteko ekarria egindakoa. Efemeride horren karietara, bi argitalpen eskaini nahi ditugu aste honetan: batetik, Anton Santamaria eta Jose Anjel Eizmendirekin batera idatzitako Makina antzezlana, 1969an kaleratua, eta Josu Landarekin batera burututako Ipurtargi beltza (1983), oso-osorik, Joxemiren marrazkiak barne.
Urt
02
03
Duela 50 urte, 1952an, argitaratu zen Emeterio Arrese poeta tolosararen Olerki berrizte poema liburua. Aurretik beste bi poema liburu eman zituen argitara: “Nere bidean” (1913) eta “Txindor” (1932). Orain aurkezten duguna, argitaratu zuen azkena izan zen, egileak laurogeita bi urte zituelarik. Bertan, aurreko liburuetako poemak hautatu eta orraztu zituen, eta baita azken urteetako poema berriak gehitu ere. Emeterio Arreseri buruzko zertzeladak ere irakur ditzakezu.
Abe
26
02
Duela 20 urteko eguberrietan idatzitako Eguberri Amarauna poema liburua dakargu aste honetan. Liburuko aitzin solasean esaten zaigunez, Puerto de Santa María espetxean zeuden presoek 1982 eta 1983 arteko eguberrietan eginikoak dira bertako poemak, eta handik hilabete batzuetara argitara eman zituzten Amnistiaren Aldeko Batzordeek, jadanik Shakespeare gurean gunean sareratutako Intxaur azal baten barruan lanarekin batera.
Abe
19
02
Agustin Anabitartek duela 70 urte argitaratu zen Donostia nobela. Euskaltzaindiak antolatutako Schuchardt Saria irabazi eta Euskera aldizkarian agertu zen zatika lehenik, eta Editorial Vasca etxearen eskutik liburuan 1932an. XIX. mende amaierako Donostia nolakoa zen azaltzea izan zuen helburu Anabitartek. Idazleari eta bere obrari buruzko zenbait xehetasun lagungarrirekin, Donostia eleberria eskaintzen dizugu osorik sarean.
Abe
12
02
1927ko abenduaren 15ean Oscar Wilderen Ipuñak liburua argitaratu zuen Verdes-Atxirika etxeak Bilbon, Joseba Altunak euskaratua eta Ander Jauregibeitiaren irudiez apaindua. Liburuko hitzaurreak argitzen digu itzulpena 1927ko martxoan amaitu zuela Altunak. Duela 75 urte plazaratutako bilduman sei ipuin dituzu irakurgai, orain sarean berrargitaraturik eskaintzen dizkizugunak. Joseba Altuna Aldasorok (Bilbo, 1888-1971) Oscar Wilderen ipuinak ez ezik, Esoporenak, Grimm anaienak, Juan Iturralde Suitenak eta Afanasievenak euskaratu zituen, eta baita ere Manu Sotaren zenbait antzezlan.
Aza
28
02
1952ko azaroaren 25ean argitaratu zuen Ekin argitaletxeak Buenos Airesen William Shakespeareren “Hamlet”, Bingen Ametzagak euskaratua. Hitzaurreak salatzen digu Montevideon 1951ko abenduaren 3an, Euskararen Egunean itzulpena amaitutzat eman zuela. Hamleten argitalpenaren 50. urteurrenaren karietara, Bingen Ametzagaren itzulpen harekin batera eskaintzen dizkizugu Shakespeareren Macbeth, Lear Errege eta Ekatxa antzezlanak ere, Bedita Larrakoetxeak euskaratu eta Euzko Gogoa aldizkariak plazaratuak. Eta bide batez, zenbait soneto ere bai: Gabriel Arestik, Santi Onaindiak eta Juan San Martinek itzuliak. Bestalde, “Hamlet”eko pasarteak irakurriko dituzu Puerto de Santa Maria kartzelan idatzitako Intxaur azal baten barruan testuan (1983an argitaratua). William Shakespeare gurera noiz eta nola ekarri izan den argituko dizu Mikel Elorzaren artikuluak.
Urr
24
02
Iaz Susak argitaratutako Itxaro Bordaren %100 basque nobelari eman berri diote Euskadi Saria; orain Interneten ere osorik irakur dezakezu. Liburuari egindako kritikak gorderik dituzu: Pilar Iparragirrek, Ana Urkizak, Felipe Juaristik, Mikel Asurmendik eta Markos Zapiainek idatziak.
Ira
19
02
Jean Genet Beiruten zegoen 1982ko irailaren 15ean (duela 20 urte) armada israeldarra sartu zelarik: “Au petit matin, les chars israéliens étaient dans Beyrouth-ouest. Les regardant venir, je vis donc le premier char et les autres, quand ils passèrent près de l’ambassade de France“. Biharamunean hasita, hiru egunez, irailaren 16-17-18an gertatu ziren Libanoko Sabra eta Xatilako sarraskiak: 3.000 gorpu palestinar. Jean Genet Xatilara joan zen irailaren 19an, eta lau orduz egon zen izugarrikeria ikusten. Haren kronika idatzi zuen Revue d’études palestiniennes-en: “Quatre heures à Chatila”, Mikel Antzak euskaratua: Lau orduz Xatilan (Susa, 1991); osorik irakur dezakezu hemen. Ondoren, palestinarrek liburu handi bat egin zezan eskatu zioten Jean Geneti; 1983ko abuztuan idazten hasi zen “Le Captif amoureux”, 1986an argitaratu zena (Genet hil eta bost astera).
Irakurketa lagungarriak: Xatilatik Juanma Sarasola kazetariak sakailatze haren inguruko erreportaia eta testigantzak eman berri ditu Euskaldunon Egunkarian; Bestalde, osorik duzu sarean Imanol Murua Uriaren Palestina zauritua kronika liburua (Susa, 1998).
Abu
29
02
Ernest Hemingwayren “Agurea eta itsasoa” (“The Old Man and the Sea”) Life aldizkariak argitaratu zuen lehen aldiz 1952ko irailaren lehenean, eta zazpi egun geroago irailaren 8an plazaratu zuen liburuan Scribner’s argitaletxeak. Gotzon Goenagaren itzulpenez argitaratu zen lehen aldiz euskaraz 1963an, Itxaropena argitaletxearen Kuliska Sortan. Hiru urte lehenago, 1960ko abuztuaren 21ean, Jose Artetxek Ernest Hemingwayrekin enkontrua egin zuen Donostiako Maria Cristina Hotelean, euskarazko argitalpenerako Hemingwayk egile eskubideak doan eman zitzan eskatze aldera. Honela izan zen solasaldia, Artetxek “Agurea ta itxasoa” liburuaren hitzaurrean kontatua: “Baimena ematen al dezu?” galdetu zion Artetxek Hemingwayri, eta idazleak erantzun: “Nik ez daukat ezer euskaldunen kontra. Ondo egiña al dago traduzioa?”; Artetxek: “Bai, oso ondo gañera”; eta Hemingwayk orduan: “Egizue ba nai dezutena. Nere abogaduari eskribitu akiozute”. Duela 50 urte argitaratutako “The Old Man and the Sea” (1952) nobelaren euskarazko lehen edizioa Agurea ta itxasoa (1963) osorik duzu hemen .
Abu
08
02
“Galop infernal” izenburuarekin 1852. urtean argitaratu ziren ustez Bilintxen bertso zaharrenak direnak. Honela kontatua du Antonio Zabalak: “Honoko bertso-sail honek bi zati ditu; lehenengoan (“Lagunkida fraternaleko galaiak beren damari”) aditzera ematen denez, inauteri batzuetarako paratua da; eta bigarrengoan (“Ziririkuak”)esaten denez, inauteri horietarako dantza-tokia eta abar prestatzen hasi zirenean, kontrarioren bat edo beste izan zuten Bilintx eta bere lagunek; baina hala ere ondo antolatu zituzten gauzak. Bertso hauek “Donostian Pio Barojaren moldiztegian (1852)” argitaratutako paper batetik ditugu. Paper hori Peñaflorida kondearen liburutegian omen zegoen, eta gure eskuetaraino Donostiako Juan Arbelaitz eta Tolosako Juan Jose Beloki jaunen bitartez etorri zen. Guk ezagutzen ditugunetan, hauek izango dira Bilintxen bertsorik zaharrenak. Hogeita bat urte zituen orduan”. Data honen aitzakian, Bilintxen bertso guztiak argitaratu ditugu sarean.
Uzt
25
02
Datorren uztailaren 28an, igandearekin joko dute "Urruti Jauregiko Peirot" pastorala Altzürükün, Zuberoan. Aurten Niko Etxart herritarra izan dute pastoralaren egilea. XVI. mendeko zalduna zen izan zen Peirot Urruti eta Frantziako gorteetan izan zituen bere kargurik handienak. Frantzietako gorteetatik bueltan Baionako Gaztelu Berriko gobernaria ere izan zen. Nafarroako Albret erregearen aldeko agertu zen Altzürüküko Urruti Jauregiko Peirot. Niko Etxarten jaioterrian 1907an jo zuten azken pastorala, eta maskarada anitz egin duten arren, ia ehun urte igaro behar izan dira pastorala berriz egin eta emateko.
EITBko guneak iaz jokatutako "Xiberoako makia" pastorala, Jean Louis Davantek idatzia, osorik eskaintzen du xiberueraz eta batuaz. Piarres Lartzabalek idatzitako "Aralar", 1971ko pastoral antzerako antzerkia ere badago www.teatroa.com-en. Patri Urkizuk Durangon pastoralen gainean eman hitzaldia biltzen du Plazara aldizkariak. Informazio gehiago, Aurki-n
Eka
20
02
Lauaxeta Gernikan berpiztu da 1997ko irailean, eta Julen Lamarain kazetaria ezagutuko du. Biek elkarrekin ibilbide luze bat egingo dute egungo Euskal Herrian barna. Agur, Euzkadi nobelan berpiztu zuen Lauxeta Juan Luis Zabala idazleak. Eta orain nobelaren bost kapituluak (Arrats Beheran, Mendietara, Bide Berriak, Ontzi-puntan soinutsik eta Hil ginenon hatsa) osorik irakur daitezke Susaren webgunean.
maiatza
23
02
Lutxo Egiak bere bigarren liburua baina lehenengo nobela aurkeztu zuen maiatzaren 16an, Donostian goizez, arratsaldez Bilboko Kalderapekon adiskide eta idazle askoren aurrean, eta nobelarentzat izenburua oparitu zion Eneko Erranzek kitarraren doinuz lagunduta. Orain Internet bitartez Paperezko hegazkinak nobela osorik irakurtzeko aukera ere baduzu, Josu Landaren Odolbildua bezalaxe.
maiatza
16
02
Maiatzaren 17an (ostirala) izango da Galizerazko Letren Eguna. Joseba Sarrionandiak Poemas náufragos (Galegoz heldutako poemak) liburua kaleratu zuen Susa-Amerika aldizkariarekin batera 1991ko maiatzean Día das Letras Galegas egunaren karietara.Manoel Antonio, Luis Amado Carballo, Alvaro Cunqueiro, Aquilino Iglesia Alvariño, Luis Pimentel, Luis Seoane, Celso Emilio Ferreiro eta Manuel María poeten lanak itzuli zituen Sarrionandiak. Guztira 18 poema (74 orrialde). Edizioaren apailatzaileak: Xose Estevez eta Iñigo Aranbarri. Liburuaren hitzaurrea: Koldo Izagirre. Orain Interneten lehenengoz aurkezten ditugu poema hauek elebitan Galizierazko Letren Egunaren karietara berriro.
