Eka
20
02
1937ko ekainaren 25ean Gasteizen fusilatuta hil zuten Estepan Urkiaga, Lauaxeta. Hilabete batzuk lehenago Gernikan atxilotua izan zen, Bordeleko kazetari batzuei Gernikako sarraskia erakusten ari zela. Ajuriagerrak jarri zuen Lauaxeta langintza horretan. Kronika hau idatzi zuen Iñigo Aranbarrik honi buruz Gure Mendea liburuan.
Xabier Mendiguren Elizegik Lau haizetara antzerki obra argitaratu zuen Gernikako bonbardaketaren karietara egindako Susa aldizkari berezian (1987ko apirila). Ibon Sarasolak Lauaxeta paredoian poema argitaratu zuen Oh! Euzkadin (1980ko maiatza). Xabier Montoiak “Anfetamiña” bere lehen liburuan idatziriko poema aurkituko duzu Korrok aldizkariaren lehen zenbakian (1984).
Eka
13
02
Hasier Etxeberriak “Bost idazle” liburua aurkeztu zuen ekainaren 12an Bilboko Bidebarrieta liburutegian. Aurkezpenean bere ondoan izan zituen Bernardo Atxaga, Anjel Lertxundi, Ramon Saizarbitoria eta Koldo Izagirre. Liburuan lau idazle hauekin eta Joseba Sarrionandiarekin egindako elkarrizketak batzen ditu. Hasier Etxeberriak idazleek berekin izandako jarrera ona eta literaturaz hitz egiteko edukitako prestutasuna eskertzeaz gain, liburu garrantzitsua izango dela adierazi zuen. Euskaldunon Egunkariaren ekainaren 9ko edizioan irakur daitezke liburuko zenbait pasarte aurrerapen gisa. Argitaratzailea Alberdania izan da, eta udazkenerako gaztelaniazko edizioa kaleratuko dute.
Eka
06
02
Dagoeneko bi urte joan dira Bilboko Kalderapekon Literatur Jazza abian jarri zenetik. Denbora horretan idazle askok irakurri dituzte beren poemak, Libitum jazz hirukoteak lagundurik. Aurten Kirmen Uribe, Jon Benito edo Sonia Gonzalezek poema liburuak aurkeztu dituzte, eta Jose Luis Otamendi, Juanjo Olasagarre eta Pako Aristik ere errezitaldiak egin dituzte. Bi urteotan jende ugari bildu da Kalderapekoko emanaldiotara. Ekaina iristearekin bat, ikasturte honetako azken Literatur Jazza izango da ekainaren 12an (asteazkena) 20:15etan, Jose Luis Padronen “Zure bila itsasoa bidaliko dut” poema liburu aurkezpenarekin. Argitaldaria: Bermingham.
Eka
06
02
Donostiako Iñaki Deunaren Irarkolan inprimatu zuten duela 75 urte Gregorio Mujikak idatzitako “Pernando Amezketarra: bere ateraldi ta gertaerak”, lehendik ahoz aho erabilitako pasadizoen bilduma. Gregorio Mujikaren liburuari esker gure literaturako pertsonaia garrantzitsuenetarik bat bihurtu da Pernando (izatez Fernando Bengoetxea Altuna, 1764an jaio eta 1823an hila). Ondorengoak dira beste liburuok: Antonio Zabalaren “Pernando Amezketarra bertsolaria” (Auspoa, 1966); Anastasio Albisuren “Amezketako Pernando” (Kardaberaz liburuxkak, 1975); Joxantonio Ormazabalen “Pernando Amezketarra” (Elkar, 1981); Xabier Mendiguren Elizegiren “Pernando, bizirik hago oraindio” (Euskaltzaindia, 1989); Koldo Izagirreren “Fernandoren heriotza amezketarra” (Bertsolari liburuak, 1999); Antton Kazabonen “Pernando Amezketarra” (Sendoa, 2000).
Mai
30
02
“Komatxo artean” Herri Irratiko literatur saioan mahaingurua izango da maiatzaren 29an (asteazkena) 23:00etan. “Literatur kritika” da eztabaidarako gaia. Felipe Juaristi, Jon Kortazar eta Mari Jose Olaziregi dira solaskide gonbitatuak. Saioaren gidaria: Mikel Asurmendi. Literatur irratsaio honek hasitako ziklo berriaren baitan burutzeko lehenengoa da mahainguru hau. Eztabaida saioak hilero izango dira azken azteazkenean. Komatxo artean: Donostia, Loiola eta Gasteizko Herri Irratian.
Mai
30
02
Pablo Sastrek bere seigarren nobela Leuropa aurkeztu zuen maiatzaren 23an Donostian, Juan Luis Zabalak lagundurik. Andoaingo bi gaztek Marokora egiten duten bidaldia kontatzen du, handik jendea kamioi batean gorderik ekartzeko joanak. “Errealitatea gogorra, gordina, zakarra, dramatikoa eta tragikoa den arren” adierazi zuen Juan Luis Zabalak, “egiari ihes egin gabe baina alferrikako espanturik gabe eta paternalismorik gabe kontatzen du (…) Tximi da narratzailea, inozentea, motz samarra; bere begirada horretan dago nobelaren gakoa“. Pablo Sastrek aitortu zuen: “minik ez balitz bezala saiatu naiz errelitate horri heltzen“. Interneten irakurgai dauzkazu Leuropa nobelaren hasierako pasarte batzuk.
Mai
30
02
Pentsamenduaren klasikoak izenarekin 70 obra euskarara itzuliak agertu zaizkigu azken urteotan; 1991n hasi eta 2006 urtea bitartean 100 lan izango ditu euskaratuak Klasikoak egitasmoak. Orain Pentsamenduaren Klasikoak gunean obra guzti horiek osorik irakurtzeko modua daukagu, Interneten liburutegia sortuz munduko pentsalarien obrak izango baititugu. Epe laburrean gainera, Jung, Schumpeter, Pierce, Chomsky, San Agustin, Hegel, Bergson, James eta Popperen liburuak argitaratuko dituzte. Edizio berezi eta zaindu hauek lantzeko 40 itzultzailek eta 36 aholku-emailek osatzen duten lantaldea eratu zuten.
Mai
30
02
Gabriel Aresti 1975eko ekainaren 5ean (igandez) hil zen Bilbon. Gabriel Arestiren heriotzaren 27. urteurrenaren karietara, poetak berak errezitatutako lau poema eskaintzen dizkizugu: Egia bat esateagatik eta Nire aitaren etxea (“Harri eta herri” liburuan argitaratu zituenak 1964an) eta Gizonaren ahoa eta Azken euskaldunaren heriotzea (“Euskal Harria” liburuan 1967an argitaratu nahi izandakoak, baina zentsuratu egin zizkiotelako beranduago inprimatuak). Gabriel Arestik errezitatutako lau poema hauek bere bi hitzalditatik jasoak dira. Lehen bi poemak 1964ko irailaren 19an Donostiako Udal Liburutegian izandako “Lengo eta oraingo euskal poesia erritarra” hitzaldian Patxi Mujikak grabatuak. Eta ondoko biak 1967an Hernaniko udaletxeko biltzar aretoan izandako “Euskeraren izen poetikoak” hitzaldian Jesus Mari Olanok grabatuak. Susa literatura argitaletxeak Gabriel Arestiren obra osoa argitaratu zuen 1986an hamar liburuko bilduman.
Mai
23
02
Aretoko euskal antzerkiaren aitzindari izan zen Martzelino Soroaren omenez, Debako Goaz taldeak hamaseigarren Antzerki Astea antolatu du. Patri Urkizuk Martzelino Soroa idazle eta antzerkilariaz hitzaldia egingo du maiatzaren 24an (ostirala) 20:00etan Debako Kultur Etxean. Ondoko zortzi egunetan hamar ekitaldi eskainiko dituzte. Helduen antzerkian parte hartuko duten talde guztiak amateurrak izango dira. Uztailaren 20an beteko da Soroaren heriotzaren mendeurrena.
Mai
23
02
Lutxo Egiak bere bigarren liburua baina lehenengo nobela aurkeztu zuen maiatzaren 16an, Donostian goizez, arratsaldez Bilboko Kalderapekon adiskide eta idazle askoren aurrean, eta nobelarentzat izenburua oparitu zion Eneko Erranzek kitarraren doinuz lagunduta. Orain Internet bitartez Paperezko hegazkinak nobela osorik irakurtzeko aukera ere baduzu, Josu Landaren Odolbildua bezalaxe.
Mai
16
02
Galiziako literaturak leku handia hartu du Interneten. Besteak beste, literatura unibertsaletik galizierara itzulitako obra asko osorik irakur daitezke. Galegoz literatura unibertsala delako gunea eredugarria da. Gomendagarria da halaber Galiziako liburutegi birtuala idazle galegoekin eta beren bibliografiarekin. Modu berean kultura galegoak badu webgunea, literaturari tarte zabala eskaintzen diona.
Mai
16
02
Literatura galegoak zaletu asko ditu gurean, eta Literatur Aldizkarien Gordailuan zenbait testu irakur ditzakezu. Pott aldizkarian Mendez Ferrinen Roi Sordo poema (1978ko azaroan). Susan Militantearean amets urdinak ipuina (Mendez Ferrin / Bego Montorio). Ttu ttua aldizkarian Historia do rock and roll (Anton Reixa / Joanes Urkixo). Anton Reixa berari elkarrizketa luzea egin zion Susak 1990eko uztailean. Celso Emilio Ferreiroren poemak Korrok eta Kandelan; Korrok aldizkarian Harrizko gau luzea eta Kandelan Neno orfo con cabalos ao fondo eta Credo Jon Iñaki Lasak euskaratuak.
Mai
16
02
Alfonso Daniel Rodriguez Castelao dugu literatura galegoko maisuetako bat. Nahikoa da horretaz ohartzeko bere izena daraman Castelao museoan bisita egin edota bere biografia eta bibliografia irakurtzea. Euskaraz ere baditugu Castelaoren lan batzuk. Susak lau liburu argitaratu zituen 1986an:: Zirtzilak – Kristalezko begiak Koldo Izagirrek euskaratua, Gauzak eta Betiko biak Ramon Etxezarretak itzuliak eta Beti Galizan Bego Montoriok. Koldo Mitxelenako kulturunearen webgunean ipuin bat ere topatu dugu, Koldo Izagirrek jardunaldi batzuetarako apailaturiko edizioaz.
Mai
16
02
Maiatzaren 17an (ostirala) izango da Galizerazko Letren Eguna. Joseba Sarrionandiak Poemas náufragos (Galegoz heldutako poemak) liburua kaleratu zuen Susa-Amerika aldizkariarekin batera 1991ko maiatzean Día das Letras Galegas egunaren karietara.Manoel Antonio, Luis Amado Carballo, Alvaro Cunqueiro, Aquilino Iglesia Alvariño, Luis Pimentel, Luis Seoane, Celso Emilio Ferreiro eta Manuel María poeten lanak itzuli zituen Sarrionandiak. Guztira 18 poema (74 orrialde). Edizioaren apailatzaileak: Xose Estevez eta Iñigo Aranbarri. Liburuaren hitzaurrea: Koldo Izagirre. Orain Interneten lehenengoz aurkezten ditugu poema hauek elebitan Galizierazko Letren Egunaren karietara berriro.
Mai
09
02
Iruñeko Erraldoien txokoan euskal literaturari buruzko jardunaldiak antolatu dituzte maiatzaren 13tik (astelehena) 16ra (osteguna) eta hitzaldi guztiak 20:00etan izango dira. Mari Jose Olaziregik “Euskal literatur sistema milurteko berriaren atarian” hitzaldia eskainiko du maiatzaren 13an (astelehena). Itzulpena eta ikerketa euskal literaturan izango da maiatzaren 14ko (asteartea) gai nagusia: Koldo Bigurik “Euskal literatur itzulpena” jorratuko du eta Asun Aierbe Mendizabalek “Literatur ikasketak eta ikerketak gure artean”. Maiatzaren 15ean (asteazkena) euskal literaturaren gaurko paisaia hartuko dute gaitzat. Tere Irastortzak “Euskal poeta irakurleen bila” izango du hizpide, Iban Zalduak “Euskal narratiba 1990, nobelaren hamarkada?”, Aingeru Epaltzak “Euskal literaturaren harrigarria Nafarroan”. Maiatzaren 16rako (osteguna) hautatutako gaia literatur mediazioa da: edizioa eta kritika euskal literaturan; Jorge Gimenez “Editoreen lana euskal literaturan. Literaturaren harrera” gaiaz mintzatuko da, Ana Urkizak “Kritika literarioa euskal literaturan” izango du hizpide.
