Eka
28
05
Hiztun ona da, eta badaki arrazoitzen Maria do Cebreiro Rabadek (Santiago, 1976). Hitzei beldurrik ez diela mintzo da. Idatzi ere antzera egiten du. Poema liburuak eta saiakerak kaleratu izan ditu orain arte. O barrio das chinesas (2005) poema bilduma du azken lana. Duintasun kolektiboa zein indibiduala aldarrikatzen ditu. “Egunero bizitzera behartzen nauen egoerak lotsa ematen dit; duintasun ezaren sentimendua eragiten dit”, dio.
Eka
21
05
Eta jada 29 urte hil zutela. Ekainaren 17 batean, duela ia hiru hamarkada. Oraindik gogoan dute argentinarrek. Argentinar batzuek. Walshekin eskuz esku aritutakoa, Gelmanekin, Federico Luppirekin. Hitz justuaren bila ibili zena, eta hitz justua bilatzeko gizartea irauli nahi zuena. Larrabetzuko Literatur Eskolan aztertu zuten Urondoren bizitza eta obra iragan kurtsoan. Poesian lortu zuen gailurra, baina ipuinak, antzerkia, kazetaritza, testigantzak eta gidoiak ere idatzi zituen.
Eka
14
05
Suediak ere badu morriña edo saudadea. Eta poesia ere bai. Längtan edota trängtan esaten zaio Suediako berezko saudadeari: Malenkonia, herrimina, galduarekiko lotura; nahi bezala. Baina ia poesia guztia aritu da gai beraren inguruan, ezta? Bai, baina ez. Baditu berezko bereizgarriak suediar längtan-ak: paisaiaren deskribapena, hotza, izotza. Eta beste hainbat ezaugarri gehiago, Suediakoak, eta mundukoak.
Eka
07
05
Batya Gur hil da, Israelgo idazle handienetakoa. Hango Agatha Christie zela zioten, beste inorekin parekatu ez zutelako. Hedabideetan lekurik ez duen herria erakusten dute haren liburuek. Tel Aviven jaio zen. Hebraieraz sabra esaten zaie 1948an sortu Israelgo Estatuan jaioetakoei. Israel sortu baino bi urte lehenago iritsi ziren Palestinara Batya Gurren gurasoak. Holokaustotik bizirik irten ziren judu poloniarrak ziren.
Eka
07
05
Datorren astean beteko dira 98 urte jaio zela. 1988an hil zen. Berriki, Provenzako egilearen oinarrizko antologia kaleratu du Jorge Riechmannek, Galaxia Gutenberg argitaletxearekin. Halere, Gallimard argitaletxean Bibliothèque de la Pléiade sailean kaleratu lan osoen bilduma da antologiaren erreferentzia. Aurelia Arkotxak euskaratu zituen bere poema batzuk Maiatz aldizkarian, 1988ko apirilean. Frantziako poeta handienetakoa izan zen, erresistentziakoa, mendea ulertzeko ezinbestekoa.
maiatza
31
05
Ginea Bissauko kantari eta poeta. Bolaman jaio zen, eta ikasketak amaitu zituenean, aukera baten bila ibili zen Afrikan lehenik. Esperientzia ondo atera ez, eta Gineara itzuli zen. Futbolak Europara egiteko modua eman eta Portugalera egin zuen. Bi futbol taldetan ibili zen. Madrilera joan zen gero, Bilbora azkenik. Fidjus di Africa taldeko abeslaria da gaur.
maiatza
31
05
Jorge Ibarguengoitia. Ezezaguna ia. 1983an hil zen hegazkin istripuan, bere literatur ibilbidearen gailurrerantz hurbiltzen ari zela. Geroztik ahaztua eta baztertua. Mexikoko literatura solemnitatetik askatu zuen, ironia eta umore garratzaren bidez. Abizenak salatzen du sustraiak nongoak dituen. Bartzelonako Seix-Barral argitaletxeak Jorge Ibarguengoitiaren lanak berrargitaratuko ditu aurrerantzean. Estas ruinas que ves 1975eko nobela izan da kaleratu duen lehen lana.
maiatza
24
05
Espainiako etorkizuneko idazlerik garrantzitsuenetakoa izango zela iragarri zuten Espainiako kultur gehigarriek 1995. urtean Entiéndame ipuin bilduma kaleratu zuenean. Herralde saria irabazi zuen gero Paris (Anagrama, 2000) nobelarekin, eta iragarpenak errealitate bilakatu ziren. Los seres felices eleberria kaleratu du Anagrama argitaletxearekin orain gutxi. Promozio lanetan ari da orain buru-belarri idazle madrildarra.
maiatza
17
05
Asko idatzi da II. Mundu Gerraz munduko literaturetan. Gehiago Europa zaurituan, heroikoago AEBetan, Japoniaren birjaiotzara begira Asian. Lehen begiratuan ez hainbeste gurean, ez behintzat Gerla Handiaz edo 36koaz bezainbeste. Baina bazen gerla horretan euskaldunik, ezta? Nola landu den, garaian eta gerora, gerra ostean, eta zein ikuspuntutatik, Europako literaturan eta euskaldunean, ikusiko dugu ibilbide honetan. Gerra eta literatura eskutik beste behin ere.
maiatza
10
05
1968an kaleratu zuen bere lehen lana. Sei lan kaleratu ditu soilik ordutik. Drama hotz eta tragikoak dira bere narrazioak. Azkena Proleterka izan zen, 2001ean. Hedabideetan apenas agertzen den. Egileari buruzko ezaugarririk ez da ezagutzen ia. Zorrotzak eta isilunez beteak dira bere lanak. Ez du gupidarik pertsonaiekin eta munduarekin. Ez dago itxaropenik bizidunentzat.
maiatza
10
05
Mende hasierako AEBetako idazle garrantzitsuenetako baten libururik berezienetakoaren berrargitarapen osatua kaleratu du Bartzelonako Acantilado argitaletxeak. 1936an kaleratu zen lehen aldiz The Pangolin and Other Verse Londresen. Animaliak eta pertsonak modu erromantiko batean elkar hartuta: kobrak, sugandilak, dragoi txikiak, tximeletak, saguzarrak, usoak eta pelikanoak eta gehiago. Eta natura. Eta mundu berri bat islatzeko nahia poesiaren bidez. Eta poesia berria.
maiatza
03
05
Swansean, Galesen jaio zen 1914ko urriaren 27an Dylan Thomas. Kazetaria izanik, zinema eta irratirako gidoiak idatzi zituen. San Vicenteko ospitalean hil zen, New Yorken, 1953ko azaroaren 9an. 39 urte zituen. Alkoholak barrena janda. Bere azken esaldia: “Hemezortzi whisky hartu ditut jarraian, marka ona da”. Baina esan zuenak baino garrantzitsuago behar luke idatzi zuenak. Bere poesia osoaren bilduma kaleratu du Madrilgo Visor argitaletxeak gaztelaniaz.
maiatza
03
05
Hiru urte dira Blaga Dimitrova (1922-2002) hil zela. Bulgariako poetarik garrantzitsuenetako bat. Aldaketaren sinbolo izan ziren egilea eta berak idatzi Litse (Aurpegia) liburua. Komunismoaren osteko kontzientzia demokratikoaren sinboloa izan zen Bulgarian. Poeta, narratzaile eta itzultzailea. Garai berrietarako poesia egin zuen, neologismoak eta ironia. Ezezaguna gurean. 25 hizkuntzatara itzuli dituzte haren poemak. Bulgarian gogoratuko dute asteon.
Api
26
05
Beste mende bateko amerikarra zirudien. Beste garai batekoa eta beste mundu batekoa. Basozainaren antza ei zuen, begi zorrotz baina adeitsuak, asko ikusitakoak. Bere figurak deskriba dezake bere lana ere: lurrari lotua, desagertu den eta itzuliko ez den mundu baten desiran dagoena. Eta izaera: beste garai baten nostalgia, beste garai bateko morala eta ikusmoldea. Nostalgia ez da bere bere literaturan bakarrik islatzen. Ez da oxymorona iraultzaile kontserbadorea izan zela badiogu.
Api
19
05
Ramon Llull saria irabazi berri du, Per un sac d’ossos nobelarekin. Iragana etengabe aztertu behar dela uste du idazleak. 1936ko gerra, berriz ere nobela batean. Legionario bat, promesa bat eta mendekua. Gerra eta gerra ostea, frankismoa. Garaileak eta garaituak. Horiek Lluis-Anton Baulenasek (Bartzelona, 1958) idatzitako azken lanaren gakoak. Baina ez da nobela historiko soil bat. Badu intrigatik, badu ikerketatik, badu iluntasunetik, badu abenturatik.
