Api
11
06
Ehun urte jaio zela. Eta jaiotzea tragedia bat den sentipenak zeharkatzen ditu bere lanak. Jaio izanaz damutu? En attendant Godot da haren lanik garrantzitsuena. Absurdoaren poeta dela diote. Ezer ez izaten saiatzen dira bere pertsonaiak. Zain daude. Desagertzearen izurik gabe, ehun urteko ibilbidearen ondoren gogoratuko da Samuel Beckett asteon. Askatasun erradikal eta absolutuaren froga dira idazle irlandarrak utzitako idazlan guztiak.
Api
04
06
Hiru urte dira AEBak, indar aliatuen laguntzarekin, Irak inbaditzen hasi zirela. Petrolioagatik, bonben eztandek oihartzun egiten dutelako ezagutzen ditugun irakiarrek badute literaturarik? Badute ahotsik entzun ditzagun? Zein dira hango idazle garrantzitsuenak? Non argitaratzen dituzte euren lanak? Nolakoak dira idatzi zituzten, idazten dituzten, idatziko dituzten poema eta testuak? Inbasioa hasi zela hiru urte bete direnean, Irakeko literatura aztertzen saiatuko gara.
Mar
28
06
Lurreko oihua. Poema, ipuin, eleberri, antzerki, egunerokoak idatzi zituen Miguel Torgak. XX. mendeko Portugalgo erreferentzietako bat da. Lurraren ahotsetik mintzo zen, lurreko jendearen ahotik, paperera biltzeko. Haren obra zabala berrargitaratzen hasi berri da Espainiako Alfaguara argitaletxea. Frantsesez haren ipuin eta nobela anitz topa daitezke. Bego Montoriok itzulita irakur daiteke euskaraz (Piztiak, Alberdania, 1997).
Mar
21
06
Liburu bakarreko idazlea da Jon McGregor. 1976an Bermudan jaioa. Norwichen hazi zen, Bradford-go Unibertsitatean ikasi zuen. 2002an Booker sarirako hautagai gazteena izan zen, If Nobody Speaks of Remarkable Things-rekin. Somerset Maugham eta Betty Trask sariak jaso zituen. Granta aldizkarian kaleratu zituen bere lehen ipuinak. Times aldizkariak urteko idazle gazte onena izendatu zuen. Bigarren nobela ari da idazten orain.
Mar
21
06
Hamar liburu kaleratu ditu. Kantitatez ez da obra handia, baina ez horregatik garrantzirik gabea. Paul Auster, JM Coetzee eta Alice Munro idazleek biziki estimatzen dituzte haren lanak. Harmony of the World, Believers, A Relative Stranger eta Saul & Patsy dira haren lanik ezagunenak. The feast of love liburuari esker ezagutu zuten Europan. First light da haren ibilbideko azkena. Euskarara ez dago itzulia, ezta frantsesera ere. Gaztelaniaz, berriz, Primera luz izenburuarekin argitaratu dute.
Mar
14
06
Hamar urte bete dira Odysseus Elytis hil zela; Grezia modernoaren arimetako bat izan zen. Margolari amateurra zen. Poeta gisa ezagunago. Baina poemak, margotzen ariko balitz bezala idazten zituen: marraz baino kezkatuago argiaz, koloreak oihal gainean uzten zuen orbanaz edo islaz, adierazi nahi zuenaz baino. Haren lehen poemak oso bisualak ziren. Naturari begiratu eta bere begiek ikusten zutena erakutsi nahi zuen.
Mar
14
06
James Ellroyrekin batera, egungo nobela beltzaren erreferentzia nagusietako bat da. Liburu arrakastatsuak dira bereak: jende askok irakurtzen ditu, denda espezializatuetan ez ezik kioskoetan ere saltzen dira. Zinemara eraman zuten Devil in a Blue Dress 1995ean. Denzel Washington aktore ezaguna zuen protagonista. Eta protagonista horixe da Mosleyren lanen berezitasun nagusia: Ezekiel Easy Rawlins. Bad Boy Brawly Brown (El caso Brown) argitaratu berri du Rocak.
Mar
07
06
Filologian doktorea, literatura katedraduna, bere ikasleei La Celestina-ren sekretuak irakasten dizkien institutuko irakaslea, A trabe de Ouro aldizkariko zuzendaria. Baina hori baino gehiago. Erreferentzia literario garrantzitsua Galizian bere poesia liburuengatik ez ezik (Com polvora e magnolias, 1976), bere ipuin bilduma bikainengatik (Arraianos, 1991). Erreferentzia literarioa bainoago erreferentzia politikoa.
Ots
28
06
Martxoaren 3an hil zen, duela hamar urte. Hiltzen lehenago hasi omen zen. Hiltzen amaitu, ostiralean hamar urte. Ia hirurogeita hamar liburu idatzi zituen guztira. L’amant liburuarekin (Maitalea, Mikel Garmendiak euskarara itzulia, Literatura Unibertsala bildumarako, Ibaizabal, 1996) irakurleen oniritzia eta Goncourt saria lortu zituen. Minetik eta suntsipenetik bizitza berridazten asmatu zuen idazlea da Marguerite Duras.
Ots
21
06
Gaur bost urte hil zen Archie Randolph Ammons, XX. mendeko bigarren erdiko AEBetako poeta garrantzitsuenetakoa. Poeta gisa ezagutzen dugu. Halere izango zen norbaiten bizilagun, senar, osaba. Baina poeta gisa ezagutzen dugu. Bere bizitzan besterik egin ez balu bezala. Harold Bloom kritiko ezagunarentzat, mendeko poetarik garrantzitsuenetakoa zen. Ezezaguna izaten jarraitzen du oraindik koordenada literario hauetan.
Ots
21
06
William Sidney Porterrek (Greenboro, 1862-New York, 1910) O’Henry izengoitiarekin sinatzen zituen bere lanak. New York hiria pertsonaiatzat zuten seiehun ipuin idatzi zituen. Lehendabizi Detroiteko Free Press aldizkarian. Kartzelan idazten hasi zen, eta handik irtetean, New York World egunkarirako. Astero bat idazten eta argitaratzen zuen. Madrilgo Espasa argitaletxeak haren 23 ipuin bildu ditu Cuentos de Nueva York liburuan.
Ots
14
06
Petan idazlearen aforismoak bildu ditu Unai Agirrek Egan aldizkariaren azken alean. “Kritikaria zirujaua da; aforismogilea, berriz, psikologoa”. Horra nola laburbiltzen duen Petanek bere burua aforismo batean. Psikologo: Esloveniako psikologo, garai bateko psikologo. Tratatu handirik gabe, lerro bakarrean eritasunen berri emango duen psikologo.
Ots
14
06
Palestina idatzi, Palestinari buruz. Eurena ez den mundutik eurena ez den munduari buruz. Itzultzeko joaten diren gizonei buruz. Kanafaniren liburuek herri palestinarraren atzerria, gosea eta sufrimendua dituzte kakotzat. 1966an kaleratutako Gizonak eguzkitan lanarekin (Pamiela, 1991) gero Palestinako erresistentziako literatura izango zena hasi zuen. 40 urte dira ordutik. Eta Palestina bizirik eta zaurituta. Hil zutenean esan zuten: “Bere luma armak baino eraginkorragoa zen”.
Ots
07
06
Enrique Vila-Matasek (Bartzelona, 1948) Medicis Etranger eta Espainiako Kritikaren sariak irabazi zituen El mal de Montano liburuarekin. Lehenago Suicidios ejemplares, Bartleby y compañía eta Historia abreviada de la literatura portátil harribitxiak idatzi zituen. Doctor Pasavento da haren azken liburua. Robert Walser heroi moraltzat duen doktore baten istorioa da. Handinahikeriarekiko eta botere literarioarekiko nazka eta ezkutuan eta konturatu gabe igarotzeko afana dira Walserri lotzeko gakoak.
Urt
31
06
Munduan zehar ibili zen. San Petersburgon jaio zen, Errusian, XIX. mendearen amaieran. Suitzan hil zen, 1977an. Bitartean hainbat leku zeharkatu zituen esperientzia eta tximeleta bila. Bidaia horietako batean, 1907 eta 1909an Miarritzen eman zuen uda. Orduko oroitzapenak biltzen dira Speak, Memory liburuan. Miarritzen tximeletak “miserikoletak”, Colette lehen maitasuna eta itsas-aparrezko luma-etxe bat aurkitu zituen Nabokovek.
