azaroak
Api 15 07
Iheskor eta sinplea: bere poesia. Bizi poza eta malenkonia: bere poesian. Biak ala biak uztartzen dira Sandro Pennaren (Perugia, Italia, 1906-Erroma, 1977) poema laburretan. Hil zela hiru hamarkada bete direnean, Lumen argitaletxeak “Croce e delizia” eta “Stranezze” argitaratu ditu, gaztelaniaz, bilduma bakar batean.
Api 08 07
Duela 50 urte taularatu zen lehenengoz Samuel Becketten “Fin de partie” antzerki lana, eta Parisko Pompidou zentroak Becketten lanei eta eraginei buruzko erakusketa antolatu du.
Api 01 07
Gaur ehun urte sortu zen Euskal Esnalea bazkuna, 1907ko apirilaren lehenean. Bazkunak, 1908an, Arturo Kanpion zuzendari eta Gregorio Mujika arduradun zituela, izen bereko aldizkaria kaleratu zuen. Garai hartako idazle garrantzitsuenetako zenbaitek “Euskal Esnalea”-n argitaratu zituzten euren lanak.
Mar 25 07
Liburu dendetan aurki daitezkeen perla horietako bat da Yasunari Kawabataren (Osaka, 1899- 1972) Primera nieve en el monte Fuji liburua. Bellacquak argitaratu du, gaztelaniaz, Nobel saridun japoniarraren hamar narrazio biltzen dituen bilduma hau. Ibon Uribarrik Kawabataren Loti ederrak itzuli zuen iaz. Haren ipuinen ederraren adibide bat da honako hau.
Mar 18 07
Gerraren egunerokoa. Erresistentzia eta maitasuna. Bi oinarri horien inguruan lotzen dira Alan Furst-en liburuak. Fursten “The Foreign Correspondant” (“El corresponsal”) liburua argitaratu du Seix Barral etxea Fursten lanei eskainiriko saila zabalduz.
Mar 11 07
Laurogei urte bete dituelako gogoratu dute asteon. Berrogei urte bete direlako ‘Cien años de soledad’ argitaratu zela. Mende laurden delako Nobel Saria eman ziotela. Gabriel Garcia Marquez.
Mar 04 07
XX. mendeko erreferentziazko idazleetako bat bada ere, Philip K. Dick, bizi zela, ez zen oso estimatua izan. Gremiokoek bai, Stanislaw Lemek edo Robert A. Heinleinek estimatu zuten, baina generora menostua zegoen zientzia fikzioa, eta ozta-ozta eman zion literaturak bizitzeko. Literatura bizibide eta askabide izan zuen: terapia eta eldarnio.
Ots 25 07
AEBek ustez Iran erasotzeko dituzten planak agertu dira egunotan hedabideetan. Zigor ekonomikoen bidez, Iranek uranioa aberasteari utz diezaion saiatzen ari direla diote. Iran jopuntuan dute AEBek, beraz. Eta guk, Iranen eta AEBen artean gaudenok, zer dakigu Irango herriaz eta hango literaturaz?
Ots 18 07
1898ko otsailaren 13an, Oscar Wilderen The Ballad of Reading Gaol argitaratu zuen Londresko aldizkari batek. Bere izenez ez, egon zen ziegaren erreferentziarekin sinatu zuen poema: C33. Bingen Ametzagak ekarri zuen euskarara Euzko Gogoa aldizkarian. Ametzagaren itzulpenetik, Oscar Wilderen (1854-1900) bizitza eta literaturaren hainbat kontu segidan.
Ots 11 07
Maitasunaz, harremanez ari da James Salter (New York, AEB, 1925) momentuz azkena duen Last Night (La última noche, Salamandra, 2006) liburuan. Hamar ipuin, hamar harreman kontatzen ditu, baina zalantzak ehunka, galderak milaka kontatzen dira. Ez da dena ederra amodioan: denboraren joana, aukera galduak, mina. Hanka artekoak edo biriken azpikoak bideratutako bizitza nora ezean jartzea lortzen duten istorioak dira. Pertsonaia guztietan zoriontasunaren eta estasiaren memoria traizioaren ondorioekin lotuta dago.
Ots 04 07
1845eko urtarrilaren 29an argitaratu zen lehendabizikoz Edgar Allan Poeren The Raven (Belea) poema ezaguna, New Yorkeko Evening Mirror egunkarian. Oraindik ere konposizio eredu bat da. Irakurri, kantatu eta errezitatu egiten da. Erromantizismo garaian, besteak beste, poesia inspiratu, emozionatu eta espresibo bat indartu zen. Alabaina, bitxia bada ere, erromantizismotik bertatik joera intelektualista bat ere sortu zen, poemagintzan inteligentzia, kalkulua eta metodoa lehen mailan jartzera zetorrena.
Urt 28 07
Ryszard Kapuscinski Varsovian hil zen, asteartean. Time, The New York Times eta Frankfurter Allgemeine Zeitung kazetetarako idatzi zuen, baina hedabideekiko baino, ofizioarekiko konpromiso handiagoa erakutsi zuen. Autodidakta, librea: estilo berezia zuen ikusten zuena deskribatzeko. Mailerren, Hemingwayren, Capoteren inbidiarik gabe, literatura gehitu zion kazetaritza kronikari Kapuscinskik. Literatura xehetasuna eta testuingurua ulertzeko. Harekin hil da kazetaritza eredu bat.
Urt 21 07
Kultura, hezkuntza eta egungo bizitzeko moduari buruzko bere saioek izandako eragin sozial eta enpirikoarengatik, XX. mendeko soziologorik garrantzitsuenetako bat izan zen Pierre Bourdieu. 1930ean jaio zen, Denguien (Frantzia), eta duela bost urte hil zen, 2002ko urtarrilaren 23an, Parisen. Filosofiako ikasketak Ecole Normale Superieur-en egin zituen, eta 1958 eta 1960 artean Aljerian burutu zituen lehen ikerketak.
Urt 14 07
Ez idazle klasikoen artean, ezta gerra osteko Europa erdiko idazleen artean ere. Inongo tokian gelditu da. Ez hemen ez han: erbestean baino gehiago ahanzturaren linboan. Bere obra narratibo osoa kaleratu dela eta, Italo Svevoren literatura berreskuratzeko aukera ederra dugu egunotan.
Urt 07 07
1982ko urtarrilaren 8a zen. Tandilen hil zen Alvaro Yunque, Buenos Airesko (Argentina) probintzian, garai hartako diktadura militarrak mutututa. Ordutik mende laurden joan da. Alvaro Yunquek berak aitortua da, gas-farolak pizten zituen farola piztailea imitatuz, kontzientzia piztaile izateko bokazioa zuela. Horretaz gain, antifaxista izan zen, ezkertiarra, idazle zentsuratua… Eta, horrekin batera, baita bizitzaren eta pozaren aldeko aldarrien egile nekaezina ere.