Mar 21 02

Antzerki agenda

Martxoak 21 (osteguna): Maskarada taldeak Gabriel Arestiri buruzko Kaio luma zikina taularatuko du Miarritzeko Le Colisée antzokian 20:00etan.
Martxoak 22 (ostirala): Antzerkiola Imaginarioak (FTI) “Mundopolski: Erreboltaren ziaboga” lana estreinatuko du euskaraz Durangoko San Agustin gunean 21:00etan / Maskaradak Kontenedore baten istorioak antzeztuko du Beasaingo Usurbe Antzokian 22:15etan. / Tentazioa konpainiak “Komeriaka Emakumez…” antzeztuko du Elorrioko Arriola Kultur Aretoan 22:30etan / Xiru 13 Arte Eszenikoen Festibala Maulen.
Martxoak 24 (igandea): Xiru 13 Arte Eszenikoen Festibala Gotaine Irabarnen 12:00etan./ Xirristi Mirristi taldeak Pantzo Irigarairen Lamindegiko laminak taularatuko du Miarritzeko Le Coliséen 17:00etan. / “Mundupolski: Erreboltaren ziaboga” Antzerkiola Imaginarioarena Bilboko Kafe Antzokian 20:00etan.
Martxoak 25 (astelehena): Hika antzerki taldeak “Arraultza delikatuak” antzeztuko du Urretxuko Pagoeta Antzokian 12:00etan./ Gilkitxaro taldea Trokaolatarrak obrarekin Bilboko Kafe Antzokian 20:30etan.

Kategoriak: ekitaldiak.

Mar 21 02

Antzerti aldizkaria duela 70 urte

Antonio Maria Labaienek 1932ko urtarrilean sortu zuen Antzerti aldizkaria Tolosan, osorik teatroari emana eta Ixaka Lopez Mendizabalen inprimategian egina. Euskaltzaleak bazkunak Eusko Antzerti Eguna antolatu nahiaren kariaz (eta obrak falta zirelako) abiatu zuen Labaienek Antzerti aldizkaria, hilabetekari izateko asmotan. John Zabalo “Txiki”ren irudiez apaindua agertu zen lehen alea (24 orrialdekoa), Toribio Altzagak 1888an Ziburun idatzitako obra batekin: “Aterako gera!”. Denera 54 zenbaki agertu zituen Antzertik, 1936ko Espainiako Gerraren ondorioz Labaienek Sarara ihes egin artean. Aldizkarian agertutako antzezlanen zerrenda ikusteko, klik egin hemen. Antzerti aldizkaria berriro abiarazi zuten 1982an (Eusko Jaurlaritzak argitaratua), Labaienek sortu eta 50 urtera.

Kategoriak: aldizkariak, urteurrenak.

Mar 21 02

Nazioarteko Antzerki Eguna

Martxoaren 27an Nazioarteko Antzerki Eguna ospatuko da mundu osoan. Urtero mundu mailako agiri bat idazten du antzezleren edo idazleren batek, aurtengoa Indiako Girish Karnadek.Gurean Harkaitz Canok euskaratu du nazioarteko agiri hau, Teatroa.com gunean irakurgai dagoena.
Nazioarteko Antzerki eguna ospatzeko, antzerkiari buruzko Emailu berezia prestatu dugu. Agendan aste honetan Euskal Herrian izango diren antzerki obra ezberdinak agertzeaz gain, Interneten irakur daitezkeen zenbait antzezlan ere badakartzagu.
Bernardo Atxagaren Antzerki minimun bat Panpina Ustela aldizkarian 1975eko urtarrilean argitaratua. Mikel Antzaren Lasturko Miliarekin solasean Susa aldizkarian 1988ko martxoan argitaratua. Mikel Elortzak 1992ko abenduan Nik ez nuen nahi kaleratu zuen Susa aldizkariaren 29. zenbakian.
Susa literatur aldizkariak Antzerkiari buruzko ale berezia kaleratu zuen 1988ko martxoan.

Kategoriak: ekitaldiak.

Mar 14 02

100 metro eta zentsura

Ramon Saizarbitoriak 1976ko martxoaren 22an aurkeztu zuen legezko gordailura “100 metro” eleberria. Jose Luis Albizu zentsoreak (informeak 23 irakurlea kodeaz izenpetzen zituenak) martxoaren 24an irakurri eta salagarria zela erabaki zuen. Txosten hura beste batek hartu zuen ondoren (Antonio Barbadillok ziur aski) eta honela osatu: “El contenido de la obra es simbólico, referido a la época actual y de una fuerte crítica, ofensiva e inaceptable en su valoración total, contra el Gobierno y su actuación en el País Vasco (…) Ofensas hacia la Policía y Fuerzas de Orden Público, y velado espíritu separatista en contradicción con nuestra normativa Jurídica (…) Por todo lo anterior estimamos que el presente depósito no debe ser aceptado por presumible existencia de figura delictiva; y de acuerdo con lo ordenado en el artículo 64 de la Ley de Prensa e Imprenta debería ser puesto a disposición de la Autoridad Judicial correspondiente“. Bigarren txosten honen data martxoaren 27koa da… baina Zuzendari nagusiak Ordena Publikoko Tribunaleko epaile magistratuari bidaltzen dion denuntzia bezperan sinatuta dago, martxoaren 26an. Denera 119 lerrotan egin zizkioten markak eta ezabaketak 100 metro nobelari. Joan Mari Torrealdairen Artaziak liburuan topatuko dituzu zentsurari buruzko xehetasunak.

Kategoriak: urteurrenak.

Mar 14 02

Bide barrijak eta Biotz begietan duela 70 urte

Emeterio Verdes-Atxirikaren irarkolan (Bilbon) argitaratu ziren Lauaxetaren Bide barrijak eta Xabier Lizardiren Biotz begietan poema liburuak duela 70 urte: lehena 1931ko abenduan, bigarrena 1932ko apirilean; eta bi argitalpenen arteko hilabeteetan eztabaida bizia izan zen, “Euzkadi” eta “Argia” agerkarietan batik bat.(Informazio luzeagoa daukazu hemen klikatuta). Lauaxetaren poema liburuak hautsak harrotu eta kritika gaiztoak izan zituen. Idazteari utzi egingo ziola esatera iritsi zen Lauaxeta, eta ia-ia Lizardik bakarrik defendatu zuen. Eztabaida hartan artikulu garrantzitsuenak idazle hauek plazaratu zituzten: Orixe, Lizardi, Jautarkol, Barrensoro, Larreko, Lauaxeta, Aitzol…

Kategoriak: urteurrenak.

Mar 07 02

Gernika, Olerti, Idatz & Mintzeta Zintzhilik interneten

Gernika aldizkariaren ideia 1943ko udan sortu zen, Gernikan egindako bilera batean. Bi urte geroago, apirilaren 26an, Gernikako bonbaketaren zortzigarren urteurrenean elkartea eratu zuten eta urrian kaleratu Gernika aldizkariaren lehen zenbakia, Donibane Lohizunen. Aldizkariak 25 zenbaki eman zituen, idazle ezagun askoren lanez: Orixe, Xabier Iratzeder, Federiko Krutwig, Jon Mirande, Andima Ibiñagabeitia, Pierre Lafitte, Jokin Zaitegi, Julene Azpeitia, Ixaka Lopez Mendizabal, Errose Bustintza, Luis Villasante, Joxe Migel Barandiaran, Isidoro Fagoaga, Dominique Dufau, Etienne Salaberri, Txomin Peillen, Oxobi, Marc Legasse, Mixel Etxeberri, Miguel Astiz, René Lafon, Sebero Altube, Justo Garate, Juan Thalamas, Norbert Tauer, Antonio Maria Labaien, Jon Bilbao, Jon Etxaide…
Santi Onaindiak sortutako aldizkaria da Olerti, Karmel aldizkariaren gehigarri. Osorik poesiari eskainia, 1959an argitaratu zen lehen zenbakia, Zornotzako Larrean. 1969ra bitartean 28 zenbaki argitaratu zituen, harik eta 1970ean Espainiako Gobernuak argitalpena debekatu zuen arte. Makina bat arazo eduki zituen Santi Onaindiak Zentsura eta Gobernuarekin, besteak beste intsumiso agertzen zelako hauen aurrean: “ziur nekian baimenik ez eustala Gobernuak emongo, eta Suplemento Poético de Karmel jarri neutson kaparra sartu gurarik”, kontatzen zuen berak. Bigarren aro bat izan zuen aldizkariak, 1980tik 1995ra bitartean, beste 10 alerekin.
Zintzhilik aldizkaria 1985-86 ikasturtean jaio zen Gasteizko Filologia eta Geografi-Historia fakultatean. Zintzhilik aldizkariak 10 zenbaki izan zituen.
Idatz & Mintz Labayru ikastegiak kaleratutako literatur aldizkaria da.1981eko abenduaren 3an aurkeztu zen Bilbon. Gaurdaino 27 aldizkari eman ditu argitara, horietatik bost zenbaki bikoiztunak, 32 zenbaki beraz, 2001eko urrira bitartean. Mikel Zarateren “Idatz eta Mintz” izeneko alegia bat lehen zenbakiko lehen testua, bide batez aldizkariari deitura eman ziona. Literatur Aldizkarien Gordailuan ez dago Idatz & Mintz aldizkariko artikulu digitalizaturik, soilik aurkibideak daude.

Kategoriak: aldizkariak.

Ots 28 02

Ustela Saila argitaletxea sortu zela 25 urte

Panpina Ustela aldizkaria 1975eko urtarrilean sortu zuten Bernardo Atxagak eta Koldo Izagirrek. Bi zenbaki gehiago izan zituen ondoren: Zorion Ustela eta Mermelada Ustela (biak 1976an). Aldizkaria amatatu zen, baina Ustela izenak jarraitu zuen, 1977ko martxoan Koldo Izagirrek eta Joxemari Olaizolak Ustela Saila argitaletxea abian jarrita. Zazpi urtetan 19 liburu kaleratu zituzten, denak berriak, Ramon Saizarbitoriaren “Egunero hasten delako” nobelaren bigarren argitalpena izan ezik. Koldo Izagirreren Oinaze zaharrera poema liburua izan zen Ustela Saileko lehena, Juanba Berasategiren marrazkiez apaindua; eta azkena, 1983ko abenduan, Jose Luis Otamendiren Azken undinaren kaira (poemak, eta amaieran antzezlan bat), Carlos Martinez Gorriaranen marrazkiez. Bi horiek, lehena eta azkena, osorik eskaintzen dizkizugu Interneten apirileko Liburu Eguna bitartean. Ustela Sailak hamabi idazleren estreinako liburuak plazaratu zituen: Joxe Austin Arrieta, Juan Inazio Garmendia, Jon Casenave, Mattin Larzabal, Pello Lizarralde, Maripi Solbes, Gabriel Korta, Daniel Garbizu, Alex Azkue, Jose Luis Otamendi, Rafa Egiguren eta Jon Iñaki Lasa.

Kategoriak: urteurrenak.

Ots 21 02

Pamiela eta Enseiucarrean armiarma.eus web gunean

Iruñeko San Gregorio kaleko Auzolan liburudendan larunbat eguerdiro biltzen ziren solaserako hainbat idazle eta literaturzale 80en hasieran: Txema Aranaz, Miguel Sánchez Ostiz, Xabier Eder, Pello Lizarralde, Víctor Moreno, Santiago Etxandi… Informazio trukerako premiak bultzatu zituen aldizkari bat sortzera. Pello Lizarraldek Azkoitiko bere aitonari aditutako berba gogoratu zuen orduan, Pamiela: sorginek baserri batzuetan utzi ohi zuten kaxaren deitura, izan ere ireki behar ez den kaxa, begizkoa eta ezbeharra ekarriko baitizkizu. Pamielaren lehen zenbakia 1983ko ekainekoa da. Arestian aipatutako idazleez gainera, ale hartan parte hartu zuten: Jordi Mateu, J.M. Romera, Vicente Huici, Carlos Bidegain, Xabier Martinez… eta baita urtebete geroago Korrok aldizkaria sortu zuten batzuk ere: Ana Iribar, Mikel Taberna eta Jon Alonso. Azalaren egilea: Urbasa. Hamabost zenbaki eman zituen Pamiela aldizkariak 1993ko negua bitartean, eduki gehienak gaztelaniaz. Pamiela argitaletxe bilakatu zen 1984ko urtarrilean. Argitaldari honen babesean kaleratu ziren beste bi aldizkari ere: Mazantini (1991n) eta Garziarena Berria (1997an).
Seikote baten ekimenez eta Deustuko Unibertsitatearen babespean, Euskal Kultura Mintegiaren itzalean, 1986ko udaberrian abiatu zen Enseiucarrean aldizkaria. Miguel Angel Elkoroberezibar zen zuzendaria eta aldamenean zituen Ander Ros, Xabier Santano, Iñigo Barandiaran, Patxi Aiarza eta Mikel Euba. Literatur aldizkaria egin zuten literatur aldizkariena fenomeno hedatua zen garaian, unibertsitateetako ikasleek euren aldizkariak egiten zituzten garaian —Donostiako EUTG, Gasteizko Filologia fakultatea…—. Medio gutxirekin, inprimategi batean zuten kontaktua baliatuz, lau ale atera zituzten bi urtetan eta gero adio esan. Taldea desegin zen arren, Fakultateko Mintegiak berriro heldu zion 1990ean, formatu berriz baina segida emanez, Bittor Uraga irakaslea eta Ana Isabel Morales eta Igone Menikaren eskutik Aldizkariaren izena Axularren Gero liburuaren hasieratik hartu zuten.

Kategoriak: aldizkariak.

Ots 21 02

Euskal Harria zentsuratua

Gabriel Arestik 1967ko urtarrilean aurkeztu zuen zentsurara Euskal Harria eta beste 119 olerki liburua. Madrilen Francisco Fernández Jardón zentsoreak (abokatua eta udal-epailea) arkatz gorriz markatu zituen 15 folio. Zentsore-irakurleen nagusiak, ziurtasun handiagoa nahi izanda, Antonio Albizu debarrari agindu zion beste irakurketa bat. Honek idatziko dio: “No hay una página limpia de toda demagogia e irrespetuosidad. NO PUEDE AUTORIZARSE“. Euskal Harria ezin argitaratuaren ebazpenaren berri 1967ko otsailaren 27an eman zioten Gabriel Arestiri. Poetak ez zuen amore eman nahi, eta José Antonio Zarzalejosi idatzi zion pasarte zentsuratuak zehazteko eskatzen. Martxoan jaso zuen erantzuna: 157 folio gorriz eta urdinez markatuak eta 36 poema osorik kanporatuak. Arestik zati batzuk kenduta, pasarte batzuetan aldaketak eginda, hasierako 120 poematatik 60 baizik ez zituen plazaratu 1967ko azaroaren 8an Kriselu argitaldariarekin (1.000 aleko edizioa, 41.846,50 pezetako inprenta gastuak). Xehetasun gehiago: Joan Mari Torrealdairen Artaziak liburuan, Angel Zelaietaren Gabriel Aresti Biografian eta Susak berrargitaratutako Euskal Harria liburuaren aurkibidean (kolore gorriz markatuta daude lehen edizioan agertu ez ziren poemak).

Kategoriak: urteurrenak.

Ots 21 02

Ixaka Lopez Mendizabal hil zen duela 25 urte

Ixaka Lopez Mendizabal 1879ko apirilaren 11n jaio zen Tolosan eta, duela 25 urte, Tolosan bertan hil zen 1977ko otsailaren 27an. Euzkel-Ikastolaren sortzaileetarik bat izan zen (1922); euskararen irakaskuntzak oso keztatua zeukan Ixaka (hiztegiak eta gramatikak), baina ziur aski bere onenak haurrentzako argitalpenetan eman zituen: “Umearen laguna”, “Zenbakiztiya”, “Martin txilibitu” eta “Xabiertxo” gogoangarria, John Zabalo Txiki-ren irudi ederrekin (ikus Oh! Euzkadi aldizkariaren 7. zenbakian Koldo Izagirreren Gerraurreko eskola literaturaz ohar batzuk). Espainiako gerraren ondorioz, 1938an Buenos Airesera erbesteratu zen (Belgrano kalea), eta han sortu zuen Ekin argitaletxea, oraintxe 60 urte, Andres Irujo Ollorekin batera (eta Sebastian Amorrorturen inprimategiari esker). Ixaka 1965ean itzuli zen Euskal Herrira. Tolosako Solana kaleko Lopez Mendizabaldarren moldiztegi zaharra ikusgarria da, Ballastegi-Enean. Informazio gehiago: Xabier Telleriak idatzitako liburuxkan (Bidegileak).

Kategoriak: urteurrenak.

Ots 21 02

Bitoriano Gandiaga hil zela urtebete

Mendata herrian sortu zen, Bizkaian, Bitoriano Gandiaga Artetxe, 1928an. Arantzazuko ikastetxean plastika eta euskarako irakasle aritu zen. Arantzazu, Euzko Gogoa, Egan eta Olerti-n eman zituen argitara bere lehen idazlanak, eta hainbat sari ere irabazi zuen bere poemekin. 1962an eman zuen argitara lehen liburua: Elorri. Forma tradizionaletan landuak, izadiari buruzko poema lirikoak dira Elorri-koak. 2001 otsailaren 21an hil zen. Bere poemak irakurri gura izan ezkero, irakurgai dituzu Koldo Izagirrek apailaturiko XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman.

Kategoriak: urteurrenak.

Ots 21 02

300 literatur kritika

Eguneroko prentsan eta aldizkarietan agertzen diren literatur kritikak biltzeari ekin genion 2000. urteko abenduan, eta dagoeneko helduen literaturako liburuen 300 kritika batu ditugu. Denak irakurgai dituzu Susa literatura argitaletxearen webguneko kritiken sailean. Astean bizpahiru aldiz eguneratzen da.

Kategoriak: literatura sarean.

Ots 14 02

Plazara literatur aldizkarien gordailuan

Irungo Udaleko Euskara Kontseiluaren ekimenez (gero Euskara Batzordea deitua), 1985eko udaberrian abiatu zen Plazara aldizkaria. Itxura batean Bidasoaldeari lotutako agerkaria, berehala igartzen da hori baino gehiago dela. Bidasoaldeaz idatzitako atal finkoez gain (Mariano Izetaren kronikak, Loidi Bizkarrondoren toponimiari buruzko lanak, bailarako herri-kronikak), beste bi alorrek indar handia hartuko dute berehala: alde batetik, euskal kulturan eragile izandakoei egindako elkarrizketek eta, bestalde, literatur lanek, prosazkoek zein poesiazkoek. Ipuin edo poemaren bat argitaratutako idazleen zerrendak gure literatura ia bere zabaltasun osoan hartzen du, eta zenbaiten kasuan lehen agertokia izan da Plazara, zuzenean edo bere literatur lehiaketaren bidez. Plazara-k 20 zenbaki (bat bikoitza) atera zituen 7 urteko ibilbidean (1992ko udazkenekoa da azkena) hiru hileroko maiztasunarekin. Hona zenbait idazle: Inazio Mujika Iraola, Felipe Juaristi, Juan Kruz Igerabide, Joxerra Gartzia, Juan Garzia, Anjel Lertxundi, Juan Luis Zabala, Patziku Perurena, Itxaro Borda, Koldo Izagirre, Xabier Mendiguren, Juanra Madariaga, Jean Louis Davant, Pako Aristi, Joxean Sagastizabal… Bidasoaldeko lan talde finkoak (Junkal Motxaile, Pako Carrillo eta Larrukert aita-semeak arlo grafikoan; Jose Antonio Loidi, Txomin Sagartzazu, Txema Egiguren…) hasieratik bi arduradun izan zituen, eta era berean kazetari: Jorge Gimenez Bech eta Joxan Elosegi.

Kategoriak: aldizkariak.

Ots 08 02

Stultifera Navis Literatur Aldizkarien Gordailuan

1982an agertu zen, zuribeltzean eta grapatua, Stultifera Navis-en lehen zenbakia (otsailean, kroniken arabera). Aurkezpenean ziotenez, Gasteizko Filosofia eta Letren Fakultateko Literaturtegiko egintzen berri emateko sortua zen, han ziharduten lagunen lanen plazaratzeko: Itziar Laka, Iñaki Lopez de Aberasturi, Eli Tolaretxipi, José A. Blanco, Xabier Etxaniz, Jon Juaristi… Azken hau eta Carlos Blanco Aguinaga izan ziren, hain zuzen, 1981 eta 1982an Taller Literario-a sortua zutenak Fakultatean. Poemak, narrazioak eta dialogoren bat zituen, euskaraz eta gaztelaniaz, lehen zenbakiak. Ez zuen iraupen handirik izan publikazioak. Bigarren zenbaki bat, gaztelaniazko eta euskarazko testuekin, kaleratu zuten 1983ko apirilean, eta hortxe bukatu zen egitasmoa. Fakultatean bertan eta Stultifera Navis-en ibilitako zenbait kide partaide zirela, Kandela aldizkaria argitaratu zen 1983aren amaieran.

Kategoriak: aldizkariak.

Ots 08 02

Rikardo Arregiren bi poema alemanez

Rikardo Arregi Diaz de Herediaren bi poema alemanez dituzu irakurgai Susa argitaletxearen webgunean. “Edonon Ilargia” eta “66 lerro Hiri Setiatuan” euskarazko poemak dira alemanera itzulitakoak.
Horrez gain, alemanera itzuliak daude baita ere Koldo Izagirreren bost poema eta Harkaitz Canoren poema bat.

Kategoriak: erdaretan.
« Aurreko 15 albisteak
Hurrengo 15 albisteak »

Agenda

Efemerideak

Kritikak