Uzt
22
04
Kristo gure Jauna eta andredena Maria du izenburua Irrisko Xorta saileko zazpigarrenak, Polikarpo Iraizozen poemarioak. Izenburuak adierazten duenez erlijio gaia jorratzen du liburuak, 44 sonetok osatua. 1978. urtean Euskaltzaindiak eta Bizkaiko Aurrezki Kutxak antolatutako Felipe Arrese Beitia saria irabazi zuen. 1897an jaioa, Polikarpo Iraizozek (jaiotzez Agustin Zarranz) bide luzea egina zuen euskalgintzan eta literaturgintzan, eta lan asko argitaratuak, batez ere prosan. Itzultzaile ere izana, 50 urtez euskal aldizkarietan kolaboratzaile jardundakoa dugu kaputxino nafarra. Euzko Gogoa eta Egan aldizkarietan, adibidez, poema mordoa argitaratua da (Euzko Gogoan Irisarri ezizenaz). Liburua argitaratu eta hurrengo urtean, 1980an, hil zen.
Uzt
15
04
1904ko uztailaren 15eko goizaldean hil zen Anton Txekhov idazle errusiarra. Ipuingintzako maisu, antzerkigile handia, bere heriotzaren mendeurrena dela-eta euskarara ekarri diren bere lan guztien bilduma egin nahi izan dugu. 1956an kaleratu zen lehena (Guraso zintzoa), Egan aldizkarian, Elizaldek euskaratua, eta gerora Egan-en bertan Pello Zabaletak bi ipuin (Ispilu okerra eta Atezain eskolatua) euskaratu ditu, D. de l’Ak bat (Vanka) Txistu & Tambolin-en eta bakarrizketa bat argitaratu da Zubizabal aldizkarian. Liburuak bi argitaratu dira. 1987an, Begoña Lasak euskaratuta, Bi antzerki labur plazaratu zuen Baroja etxeak. 1990ean, azkenik, eta Literatura Unibertsala bildumaren baitan, Xabier Mendigurenek itzulitako Ipuinak kaleratu zen. Denak dauzkazu hemen irakurgai.
Mendeurren honetarako azken ipuin bat ere ekarri nahi izan dugu, baina ez Txekhovena, Txekhovez baizik. Raymon Carverren Mandatua ipuina itzuli du Harkaitz Canok, non idazle estatubatuarrak Txekhoven bizitzako azken uneekin narrazioa osatu zuen.
Uzt
08
04
Aurten 50 urte dira Emeterio Arrese hil zela. Poetaren eskuizkribu batzuk aurkitu dituzte berriki Javier Bello Portu musikari zenaren paperen artean, haren zaintzapean utzi baitzituen Arresek. Koaderno batean eskuz idatzirik datoz 31 poema, horietatik hamar Olerki berrizte bilduman (Kuliska Sorta 1952) argitaratuak, beste zenbait aldizkarietan plazaratuak, baina baita ere guretzat ezezagunak diren batzuk. David Azurza eta Joxemari Iturraldek utzi digute koadernoa, eta faksimilea egin dugu, berorren transkripzioaz.
Uzt
08
04
Izatearen malura (1971) eta Maiteño(1973) poemarioen ostean, 1978an beste poema liburu bat kaleratu zuen Xabier Azurmendik: Jesus. Poetaz gain historialari eta ikertzailea ere bazenak Nazaret-eko Jesus gai zuen poema liburua idatzi zuen, ikuspuntu erlijioso bai baina berezi batetik. Irrisko Sortako bosgarrena egin zuen hauxe izan zuen poesian azkena, eta gerora Patri Urkizurekin batera kaleratu zuen Santa Kruz apaizari buruzko ikerketa lan bat. 1996an hil zen. Jesus bere liburua osorik eskaintzen dizugu.
Eka
17
04
1920an Donibane Lohizunen jaioa, heldutasunezko poema liburua dugu Fededunen arbasoa, Xabier Iratzederrek 1977ko uztailean Irrisko Sortan karrikaratua. Egile oparoa, gure lirikan erreferentzia nahitaezkoa, azken 50 urteetan poesia idazten, besteak beste, aritu da Iratzeder. 1940ean Ezkila etxearekin kaleratu zuen lehena, Zakalar, eta geroztik dozenatik gora dira argitaratutako poema liburuak; idatzi ditu, bestalde, hainbat antzerki lan eta kronika. Poesia eta otoitzaren uztarketan jardundakoa, Fededunen arbasoa 8 ataletan idatzitako antzezlan modukoa da, poesian osatua, Abrahamen bizitzako pasarte biblikoak beneditar donibandarraren ahotsean birkontatuak azaltzen dizkiguna
Eka
10
04
Iruñeko erregearen koroaketaren milurtekoan Hasier Etxeberriak idatzitako Antso Erregea hamalau ekitaldiko antzezlana duzu hemen, Eugenio Arraizaren histori-edukiez eta Ramon Albisturren dramaturgiaz atondua. Ekainaren 12an (larunbata) jokatuko dute, gaueko 22:00etan, Hondarribiko harresietan: 40 jokolari, 4 musikari, 2 kantari eta Narbartenea abesbatzarekin. Antso Erregea antzezlanaren liburuxka estreinaldiaren sarrerarekin banatuko dute, espainolezko eta frantsesezko itzulpenekin.
Eka
10
04
Editore eta kultur eragile inportantea izan da Leopoldo Zugaza durangarra. Euskal letren munduan aspaldi murgildua, 1975etik aurrera euskarazko liburuak eta euskal gaien ingurukoak kaleratzen hasi zen, Leopoldo Zugaza argitaldaria izenpean. 1975etik 1979ra bitartean ia 40 liburu argitaratu zituen, horietatik lehenetakoa Mikel Zarateren Ipui antzeko alegi mingotsak. 1977an Irrisko sorta poema liburuen bilduma abiarazi zuen Manu Erzillaren Hitzik ainitz idatzi dut poemarioarekin, eta gero beste zazpi etorri ziren, 1979ra arte. Manu Erzilla bilbotarrarena eskaintzen dizugu aste honetan, osorik.
Eka
03
04
1991n plazaratu zuen Juanjo Olasagarrek Gaupasak poema-liburua, Susa argitaletxearekin. Jarraitu zaio poesiaren bideari eta haren ostean etorri ziren Bizi puskak eta Puskak biziz, non Olasagarrek lurralde poetiko oso bat definitu duen. Ez da poesia izan, ordea, landu duen genero bakarra: antzerkia argitaratua du (Hegazti errariak), kronikarik ere bai (Mandelaren Afrika), eta aurten eleberri bat kaleratu du: Ezinezko maletak. Osorik eskaintzen dizugu bere lehen liburua, Gaupasak. Liburuko poema batzuk Susa argitaletxearen webgunean entzun ere egin ditzakezu, autoreak errezitatuak.
Eka
03
04
Euskaraz.net-ek Donostiako idazle aspaldikoen liburuak berreskuratzearren aurrera daraman egitasmoak urrats berria bete du: beste bi liburu jarri ditu sarean. Lehena, Katalina Eleizegiren Garbiñe (1916), XIII. mendean girotutako antzezlana; eta bigarrena, Serafin Barojak 1875ean argitaratutako Gazi-gezak. Webeko bertsio “gaurkotuaz” gain, jatorrizko bertsioak ere jarri dituzte PDFn: hala Eleizegirena nola Barojarena.
Mai
27
04
1999an argitaratu zuen Jon Gaztelumendik Haizea mindu gabe narrazio liburua: 11 ipuin, Haizea mindu gabe poema -Goizalde Atxutegirena- eta hitzaurrea. “Ihesi doazen izpirituak dira presoaren kontu idatziak; mezulariak dira”, esaten du Bonxeko espetxean idatzitako hitzaurrean Jokin Urainek. Halaxe izan ziren hauek, presoaren kontu idatziak, espetxean idatzi baitzituen Jon Gaztelumendik. Orain aske da, Gaztelumendi, espetxean 18 urte egin eta gero. Hemen dituzu “izpiritu” horiek irakurgai: Haizea mindu gabe.
Mai
27
04
Maiatzaren 25ean (asteartea) bete ziren 50 urte Robert Capa argazkilaria hil zela. Gerra batean argazkiak ateratzen hil ere. Egunotan, Edorta Jimenez idazleak hainbat hitzaldi eman ditu, Robert Capa eta David Seymour Chim argazkilarien lanen ingurukoak –Kilkerren hotsak liburuan agertzen dira argazkilariok ere-.
Hitzaldietako bat Larrabetzun eman zuen, eta Linterna Gorria aldizkarian Argazki bete berba ekimena atondu dute. Capa eta Chimen bosna argazkiri testua jarriko diote irakurleek eta testuok aldizkari digitalean argitaratuko dira ostean. 1937ko gerran ateratako argazkiak dira denak, tartean Euskal Herrian egindako zenbait foto.
Mai
20
04
Argitaratu zenean irakurri zuten askok goraipatzen dute Maria Jose Kerejetaren Ezezagun baten kuadernoa, euskarazko poesigintzan liburu seinalatu gisa. 1987ko Irun Hiria sariko Olerki saria irabazitakoa, 1988an argitaratu zuen Gipuzkoako Aurrezki Kutxak. Poemario sakona, indar handikoa, formalki ere landua, liburu bikaina osatzen du Kerejetaren Ezezagun baten kuadernoa-k. Hementxe daukazu osorik.
Mai
13
04
Maiatzaren 6an omenaldia eskaini zioten hainbat lagunek Andolin Eguzkitzari, bera sustatzaile izandako Bilboko Kalderapekoko errezitaldi batean. Andolinen poemak ez ezik, berak euskaratutakoak ere errezitatu zituzten. Santurtziko idazleak Olga Omatos-ekin batera euskaratutako Konstantinos Kavafisen poema-antologia argitaratu zuen, Pamielarekin, 1995ean. Liburuko zenbait poema eskaini genizkizuen bere heriotza zela-eta egindako Emailu berezian. Aste honetan, maiatzaren 6ko errezitaldiaren osagarri, osorik eskaintzen dizugu liburua.
Mai
13
04
1978ko abenduan plazaratu zen Jon Casenavek eta Mattin Larzabalek elkarrekin idatzitako Azkenean dilindan eleberria, Ustela Sailaren baitako lana. Bederatzi ataletan banatutako liburua, Azkenean dilindan gaude izeneko hitzaurrea dauka, bikote lanaren nolabaiteko aurkezpena, Jon-Kasko Tzarra eta Mattin-Kurios Pinterdi-k sinatua. Azaleko irudia Philipee Ducasouk egin zuen. Azkenean dilindan osorik daukazu orain irakurgarri.
Mai
06
04
Ustela bildumako 11.a izan zen Haize lainotuaren nekeak, Maripi Solbesek idatzi eta 1979ko azaroan kaleratua, aste honetan osorik eskaintzen dizuguna. Prosazko testu laburrek osatutako liburua, ikuspuntu berezi baten berri ematen digute testuok. Susa literatura aldizkarian jardundakoa, Susa argitaletxean zenbait egilek 1983an kaleratutako Eta zergatik ez… Sigrid poesia liburuan parte hartu zuen. Haize lainotuaren nekeak liburuko azala ere Maripi Solbesek berak egina da.
