Abu
01
02
Maiatz literatur aldizkariak 20. urteurrena zenbaki berri batekin ospatu du. Antton Lukuren “Lurra” antzezlana eta ohiko idazle eta olerkarien sorkuntza lanak bildu dituzte: Eñaut Etxamendi, Peio Jorajuria, Mattin Irigoien, Luzien Etxezaharreta, Koldo Ameztoi, Jean Louis Davant, Itxaro Borda, Hasier Etxeberria eta Aurelia Arkotxaren testuak irakurriko dituzu. Eric Dicharry idazlearen itzulpenak eta, bereziki, Peio Jorajuriaren lehen olerkiak nabarmendu ditu Luzien Etxezaharreta editoreak. Maiatz elkarteak datorren urrian antolatuko ditu Baionan urteroko solasaldiak.
Uzt
25
02
Datorren uztailaren 28an, igandearekin joko dute "Urruti Jauregiko Peirot" pastorala Altzürükün, Zuberoan. Aurten Niko Etxart herritarra izan dute pastoralaren egilea. XVI. mendeko zalduna zen izan zen Peirot Urruti eta Frantziako gorteetan izan zituen bere kargurik handienak. Frantzietako gorteetatik bueltan Baionako Gaztelu Berriko gobernaria ere izan zen. Nafarroako Albret erregearen aldeko agertu zen Altzürüküko Urruti Jauregiko Peirot. Niko Etxarten jaioterrian 1907an jo zuten azken pastorala, eta maskarada anitz egin duten arren, ia ehun urte igaro behar izan dira pastorala berriz egin eta emateko.
EITBko guneak iaz jokatutako "Xiberoako makia" pastorala, Jean Louis Davantek idatzia, osorik eskaintzen du xiberueraz eta batuaz. Piarres Lartzabalek idatzitako "Aralar", 1971ko pastoral antzerako antzerkia ere badago www.teatroa.com-en. Patri Urkizuk Durangon pastoralen gainean eman hitzaldia biltzen du Plazara aldizkariak. Informazio gehiago, Aurki-n
Uzt
18
02
Ehun orrialdeko aldizkaria argitaratu du Apokaliftin elkarteak: Putz 15-16, ale bikoitza. Lau elkarrizketa dakartza: Patxi Irurzun, Belen Mijangos, Leopoldo Maria Panero eta Paddy Rekalderekin; azken honek Bukowskiren “Hau da Dylan Thomas hil zuena” eman du euskaraz. Ipuin eta poemen egileak, besteak beste: Manex Agirre, J.A. Roca, Enrike Letona, Pablo Sastre.
Uzt
18
02
Martzelino Soroa komediagilea hil zela 100 urte beteko dira uztailaren 20an. Donostiarra sortzez (1848), Ziburura ihes egin behar izan zuen Bigarren Karlistadan eta han “Iriyarena” zarzuela eman zuen 1876. urtean. “Anton Kaiku” obra idatzi zuen 1880an, 1882an argitaratu eta estreinatua. “Gabon” antzezlana 1880ko azaroaren 6an estreinatu zen Donostian. “Anton Kaiku” estreinatu zen 1882ko urtarrilaren 25ean. 1884an argitaratu zituen: “Hau ostatua!” eta “Alkate berria”. 1885ean argitaratu zituen “Lapurrak, lapurrak!”, “Beti oker” eta “Haizeak ekarri eta haizeak eraman”. 1886an “Barrenean harra” argitaratu zuen; urte bereko abenduaren 26an estreinatu zen “Urrutiko intxaurrak” (1887an argitaratua). 1888an “Gorgonioren estuasunak” (zarzuela). 1889an “Ezer ez eta festa”. 1894an “Hauek istiluak!”. 1894 eta 1895 urteetan bere artikuluak bildu zituen: “Azak eta nahaste”. 1899ko abenduaren 21ean “Ezer ez eta festa” estreinatu zen Donostian. Hil ondoren, 1907an “Baina zein naiz ni?” argitaratu zen (1909ko abenduaren 21ean estreinatua).
Goaz antzerki taldeak Martzelino Soroaren bi lan antzezten ari da aurten mendeurrenaren karietara: “Gabon” eta “Antton Kaiku”.
Uzt
04
02
Joseba Sarrionandiak 1985eko uztailaren 7an ihes egin zuen Martuteneko kartzelatik, igande honetan hamazazpi urte. Idazleak berak errezitaturiko poemak eskaintzen dizkizugu aste honetan, Hau da ene ondasun guzia disko-liburuan 1999an argitaratutako hamaseietatik sei, Esan Ozenki eta Txalaparta argitaletxeei esker. Liburu horretako zenbait poema gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez eta alemanez ere badaude Interneten. Sarrionandiaren poema gehiago sarean: Gartzelako poemak (Susa, 1992); poema gehiago ere irakur ditzakezu Interneten. Esklabu erremintaria poema 25 hizkuntzatara itzulia dago jada.Fernando Pessoaren Marinela antzerki lana euskaratu zuen eta osorik da Teatroa.com gunean.
Eka
27
02
Gil de Paulesek egindako Zuku Festa aldizkariaren ondoren, testu erotikoak maite dituenak badu beste agerkari monografiko bat: “Pornolore, Larrugintzako Eskuliburua”. Honetan ere leku zabala daukate argazkiek, eta idatzizko eduki gehienak narrazioak dira (21 ipuin eta 2 poema). Jon Aranoren “Yopu zoriontsuak” hitzaurreaz aurkezturik dator, bi oharrez lagundua: “Aldizkari pornoetako parodia” eta Juan Martin Elexpururen apologia bat. Ipuinek ia beti dakarte aipurik: Jean Baudrillard, Catherine Tavel, Anais Nin, Charles Bukowski, Lou Reed, Guillaume Apollinaire… Azken orrialdean elkarrizketa: Iñaki Olaizolarekin, Pittilin Gorri dendakoa.
Eka
27
02
Jokin Urain eta Iñigo Aranbarri idazleek bi liburu berri argitaratu dituzte Susa argitaletxearen Amukoak bilduman. Jokin Urainek Isilik doaz urak liburua dakar 18 poemez; Uraini lehendik ezagutzen dizkiogu: Gatibu sortu nintzen ,”Adlotse” eta “Izaina”. Beagle itzuli zuan, Martin kronika idatzi du Iñigo Aranbarrik, Cabo Verdetik.
Susako Interneteko dendan liburu bat erosten duenari Amuko bat oparitzen zaio, eta dagoeneko 10 dira agertutako liburuak, beste inon topatu ezin direnak. Amukoak saileko egileak: Juan Luis Zabala, Jose Luis Otamendi, Edorta Jimenez, Koldo Izagirre, Xabier Gantzarain, Harkaitz Cano, Itxaro Borda, Pako Aristi, Jokin Urain eta Iñigo Aranbarri.
Eka
20
02
Xabier Izaga idazlea Gasteizen da 21 urteko erbestealdiaren ondoren. Poema liburu baten egilea da: Bart irakurtzeko gaur izkiriatua (Susa, 1998). Sun Tzu txinatarraren “Gerraren Antzea” euskaratu zuen (Txalaparta, 1995). Izagaren literatur artikuluak Gara egunkariaren Mugalari kultur gehigarrian irakurtzen ditugu.
Eka
20
02
Lauaxeta Gernikan berpiztu da 1997ko irailean, eta Julen Lamarain kazetaria ezagutuko du. Biek elkarrekin ibilbide luze bat egingo dute egungo Euskal Herrian barna. Agur, Euzkadi nobelan berpiztu zuen Lauxeta Juan Luis Zabala idazleak. Eta orain nobelaren bost kapituluak (Arrats Beheran, Mendietara, Bide Berriak, Ontzi-puntan soinutsik eta Hil ginenon hatsa) osorik irakur daitezke Susaren webgunean.
Eka
20
02
1937ko ekainaren 25ean Gasteizen fusilatuta hil zuten Estepan Urkiaga, Lauaxeta. Hilabete batzuk lehenago Gernikan atxilotua izan zen, Bordeleko kazetari batzuei Gernikako sarraskia erakusten ari zela. Ajuriagerrak jarri zuen Lauaxeta langintza horretan. Kronika hau idatzi zuen Iñigo Aranbarrik honi buruz Gure Mendea liburuan.
Xabier Mendiguren Elizegik Lau haizetara antzerki obra argitaratu zuen Gernikako bonbardaketaren karietara egindako Susa aldizkari berezian (1987ko apirila). Ibon Sarasolak Lauaxeta paredoian poema argitaratu zuen Oh! Euzkadin (1980ko maiatza). Xabier Montoiak “Anfetamiña” bere lehen liburuan idatziriko poema aurkituko duzu Korrok aldizkariaren lehen zenbakian (1984).
Eka
13
02
Hasier Etxeberriak “Bost idazle” liburua aurkeztu zuen ekainaren 12an Bilboko Bidebarrieta liburutegian. Aurkezpenean bere ondoan izan zituen Bernardo Atxaga, Anjel Lertxundi, Ramon Saizarbitoria eta Koldo Izagirre. Liburuan lau idazle hauekin eta Joseba Sarrionandiarekin egindako elkarrizketak batzen ditu. Hasier Etxeberriak idazleek berekin izandako jarrera ona eta literaturaz hitz egiteko edukitako prestutasuna eskertzeaz gain, liburu garrantzitsua izango dela adierazi zuen. Euskaldunon Egunkariaren ekainaren 9ko edizioan irakur daitezke liburuko zenbait pasarte aurrerapen gisa. Argitaratzailea Alberdania izan da, eta udazkenerako gaztelaniazko edizioa kaleratuko dute.
Eka
06
02
Dagoeneko bi urte joan dira Bilboko Kalderapekon Literatur Jazza abian jarri zenetik. Denbora horretan idazle askok irakurri dituzte beren poemak, Libitum jazz hirukoteak lagundurik. Aurten Kirmen Uribe, Jon Benito edo Sonia Gonzalezek poema liburuak aurkeztu dituzte, eta Jose Luis Otamendi, Juanjo Olasagarre eta Pako Aristik ere errezitaldiak egin dituzte. Bi urteotan jende ugari bildu da Kalderapekoko emanaldiotara. Ekaina iristearekin bat, ikasturte honetako azken Literatur Jazza izango da ekainaren 12an (asteazkena) 20:15etan, Jose Luis Padronen “Zure bila itsasoa bidaliko dut” poema liburu aurkezpenarekin. Argitaldaria: Bermingham.
Eka
06
02
Donostiako Iñaki Deunaren Irarkolan inprimatu zuten duela 75 urte Gregorio Mujikak idatzitako “Pernando Amezketarra: bere ateraldi ta gertaerak”, lehendik ahoz aho erabilitako pasadizoen bilduma. Gregorio Mujikaren liburuari esker gure literaturako pertsonaia garrantzitsuenetarik bat bihurtu da Pernando (izatez Fernando Bengoetxea Altuna, 1764an jaio eta 1823an hila). Ondorengoak dira beste liburuok: Antonio Zabalaren “Pernando Amezketarra bertsolaria” (Auspoa, 1966); Anastasio Albisuren “Amezketako Pernando” (Kardaberaz liburuxkak, 1975); Joxantonio Ormazabalen “Pernando Amezketarra” (Elkar, 1981); Xabier Mendiguren Elizegiren “Pernando, bizirik hago oraindio” (Euskaltzaindia, 1989); Koldo Izagirreren “Fernandoren heriotza amezketarra” (Bertsolari liburuak, 1999); Antton Kazabonen “Pernando Amezketarra” (Sendoa, 2000).
Mai
30
02
“Komatxo artean” Herri Irratiko literatur saioan mahaingurua izango da maiatzaren 29an (asteazkena) 23:00etan. “Literatur kritika” da eztabaidarako gaia. Felipe Juaristi, Jon Kortazar eta Mari Jose Olaziregi dira solaskide gonbitatuak. Saioaren gidaria: Mikel Asurmendi. Literatur irratsaio honek hasitako ziklo berriaren baitan burutzeko lehenengoa da mahainguru hau. Eztabaida saioak hilero izango dira azken azteazkenean. Komatxo artean: Donostia, Loiola eta Gasteizko Herri Irratian.
Mai
30
02
Pablo Sastrek bere seigarren nobela Leuropa aurkeztu zuen maiatzaren 23an Donostian, Juan Luis Zabalak lagundurik. Andoaingo bi gaztek Marokora egiten duten bidaldia kontatzen du, handik jendea kamioi batean gorderik ekartzeko joanak. “Errealitatea gogorra, gordina, zakarra, dramatikoa eta tragikoa den arren” adierazi zuen Juan Luis Zabalak, “egiari ihes egin gabe baina alferrikako espanturik gabe eta paternalismorik gabe kontatzen du (…) Tximi da narratzailea, inozentea, motz samarra; bere begirada horretan dago nobelaren gakoa“. Pablo Sastrek aitortu zuen: “minik ez balitz bezala saiatu naiz errelitate horri heltzen“. Interneten irakurgai dauzkazu Leuropa nobelaren hasierako pasarte batzuk.
