Ots
21
02
Iruñeko San Gregorio kaleko Auzolan liburudendan larunbat eguerdiro biltzen ziren solaserako hainbat idazle eta literaturzale 80en hasieran: Txema Aranaz, Miguel Sánchez Ostiz, Xabier Eder, Pello Lizarralde, Víctor Moreno, Santiago Etxandi… Informazio trukerako premiak bultzatu zituen aldizkari bat sortzera. Pello Lizarraldek Azkoitiko bere aitonari aditutako berba gogoratu zuen orduan, Pamiela: sorginek baserri batzuetan utzi ohi zuten kaxaren deitura, izan ere ireki behar ez den kaxa, begizkoa eta ezbeharra ekarriko baitizkizu. Pamielaren lehen zenbakia 1983ko ekainekoa da. Arestian aipatutako idazleez gainera, ale hartan parte hartu zuten: Jordi Mateu, J.M. Romera, Vicente Huici, Carlos Bidegain, Xabier Martinez… eta baita urtebete geroago Korrok aldizkaria sortu zuten batzuk ere: Ana Iribar, Mikel Taberna eta Jon Alonso. Azalaren egilea: Urbasa. Hamabost zenbaki eman zituen Pamiela aldizkariak 1993ko negua bitartean, eduki gehienak gaztelaniaz. Pamiela argitaletxe bilakatu zen 1984ko urtarrilean. Argitaldari honen babesean kaleratu ziren beste bi aldizkari ere: Mazantini (1991n) eta Garziarena Berria (1997an).
Seikote baten ekimenez eta Deustuko Unibertsitatearen babespean, Euskal Kultura Mintegiaren itzalean, 1986ko udaberrian abiatu zen Enseiucarrean aldizkaria. Miguel Angel Elkoroberezibar zen zuzendaria eta aldamenean zituen Ander Ros, Xabier Santano, Iñigo Barandiaran, Patxi Aiarza eta Mikel Euba. Literatur aldizkaria egin zuten literatur aldizkariena fenomeno hedatua zen garaian, unibertsitateetako ikasleek euren aldizkariak egiten zituzten garaian —Donostiako EUTG, Gasteizko Filologia fakultatea…—. Medio gutxirekin, inprimategi batean zuten kontaktua baliatuz, lau ale atera zituzten bi urtetan eta gero adio esan. Taldea desegin zen arren, Fakultateko Mintegiak berriro heldu zion 1990ean, formatu berriz baina segida emanez, Bittor Uraga irakaslea eta Ana Isabel Morales eta Igone Menikaren eskutik Aldizkariaren izena Axularren Gero liburuaren hasieratik hartu zuten.
Ots
14
02
Irungo Udaleko Euskara Kontseiluaren ekimenez (gero Euskara Batzordea deitua), 1985eko udaberrian abiatu zen Plazara aldizkaria. Itxura batean Bidasoaldeari lotutako agerkaria, berehala igartzen da hori baino gehiago dela. Bidasoaldeaz idatzitako atal finkoez gain (Mariano Izetaren kronikak, Loidi Bizkarrondoren toponimiari buruzko lanak, bailarako herri-kronikak), beste bi alorrek indar handia hartuko dute berehala: alde batetik, euskal kulturan eragile izandakoei egindako elkarrizketek eta, bestalde, literatur lanek, prosazkoek zein poesiazkoek. Ipuin edo poemaren bat argitaratutako idazleen zerrendak gure literatura ia bere zabaltasun osoan hartzen du, eta zenbaiten kasuan lehen agertokia izan da Plazara, zuzenean edo bere literatur lehiaketaren bidez. Plazara-k 20 zenbaki (bat bikoitza) atera zituen 7 urteko ibilbidean (1992ko udazkenekoa da azkena) hiru hileroko maiztasunarekin. Hona zenbait idazle: Inazio Mujika Iraola, Felipe Juaristi, Juan Kruz Igerabide, Joxerra Gartzia, Juan Garzia, Anjel Lertxundi, Juan Luis Zabala, Patziku Perurena, Itxaro Borda, Koldo Izagirre, Xabier Mendiguren, Juanra Madariaga, Jean Louis Davant, Pako Aristi, Joxean Sagastizabal… Bidasoaldeko lan talde finkoak (Junkal Motxaile, Pako Carrillo eta Larrukert aita-semeak arlo grafikoan; Jose Antonio Loidi, Txomin Sagartzazu, Txema Egiguren…) hasieratik bi arduradun izan zituen, eta era berean kazetari: Jorge Gimenez Bech eta Joxan Elosegi.
Ots
08
02
Maiatz aldizkariaren lehen zenbakia 1982ko otsailaren 12an argitaratu zen Baionan (Pontrique karrika 15), Hendaiako Mugalde etxeak inprimatua. Orotara 35 zenbaki plazaratu dira ordutik, 2001eko azaroan berriena. Maiatz aldizkariaren abiapuntua hala ere 1981eko maiatzaren 10arekin lotuta dator, egun horretan batu baitziren Itxaro Borda eta Luzien Etxezaharreta literatur aldizkari baten sortzeko ideiarekin, hain zuzen Mitterrand lehendakari bilakatu zen igande hartan.
Ondoren deitu zituzten bilkuretara Iparraldeko orduko idazle gehienak: Casenave, Arkotxa, Xarriton, Erdozaintzi-Etxart, Lanatua, Tanburin, Zamora, Pelot… Maiatz aldizkariaren lehen aleko aitzin solasak hauek izan ziren: “Aldizkari bat, gurea. Gauza batzu, denetarik, euskaraz, lantuak. Gure literatura. Literatura, zertarako? Gure sendimenduak ez diten bakarrik pasa bainan bizi ditzagun. Maitasuna, lana, tristezia eta mendiak, esperantza eta gau baten zoriona, euskaraz. Gureak euskaraz direlakoan. Literatura guretako. Ez gauza hil batzu, ikerketa hotzetarakoak eta errautsez bete erakustokietarakoak. Literatura bizirako“. Maiatz aldizkariaren lehen zenbakiak Etien Salaberrik 1968an idatzitako “Nigar egiten dut zutaz” poema dakar lehen testutzat, eta Itxaro Bordaren “Zail dira usantzak” poema bigarrena.
Ots
08
02
1982an agertu zen, zuribeltzean eta grapatua, Stultifera Navis-en lehen zenbakia (otsailean, kroniken arabera). Aurkezpenean ziotenez, Gasteizko Filosofia eta Letren Fakultateko Literaturtegiko egintzen berri emateko sortua zen, han ziharduten lagunen lanen plazaratzeko: Itziar Laka, Iñaki Lopez de Aberasturi, Eli Tolaretxipi, José A. Blanco, Xabier Etxaniz, Jon Juaristi… Azken hau eta Carlos Blanco Aguinaga izan ziren, hain zuzen, 1981 eta 1982an Taller Literario-a sortua zutenak Fakultatean. Poemak, narrazioak eta dialogoren bat zituen, euskaraz eta gaztelaniaz, lehen zenbakiak. Ez zuen iraupen handirik izan publikazioak. Bigarren zenbaki bat, gaztelaniazko eta euskarazko testuekin, kaleratu zuten 1983ko apirilean, eta hortxe bukatu zen egitasmoa. Fakultatean bertan eta Stultifera Navis-en ibilitako zenbait kide partaide zirela, Kandela aldizkaria argitaratu zen 1983aren amaieran.
Urt
31
02
Parisen maiz elkartzen ziren Jon Mirande eta Andima Ibiñagabeitia erbesteratua literaturaz jarduteko, eta haiengana ere biltzen ziren batzuetan Peillen anaiak. Ibiñagabeitia, ordea, Ameriketara joan zen 1954an Jokin Zaitegiri (eta Orixeri) Euzko Gogoa aldizkaria egiten laguntzera, eta Mirande goibel eta bakar samar geratu omen zen. 1962ko otsailean Txomin Peillenek Jon Miranderen adorea berpiztu zuen, Saint Germain boulevardeko 15.ean erredakzio bat ezarriz. Hantxe sortuko zuten IGELA – euskaldun heterodoxoen errebista: aldizkari satirikoa, “propaganda politiko eta erlijiozkorik gabea”, hiruhilabetekari izateko asmotan. Pariseko zuberotar bukinista batek lagundu zien aldizkaria roneotipoz edo multikopiaz egiten, bigarren zenbakia lehenbailehen ager zezaten Ibiñagabeitiak “dirulaguntza ederra” bidali zien Caracastik… eta berehala eskandalizatu ziren Euskal Herrian, Enbatakoak besteak beste. Kritikei aurre egin zieten Mirandek eta Peillenek, bereziki Igelaren 1962ko urriko alean. Igelak sei zenbaki argitaratu zituen 1963ko udazkena bitartean.
