Api
01
04
Mikel Zarateren sorkuntzazko literatur lan guztiak ekarri ditugu azken asteotan. Sortu zuen besterik Lezamakoak; Euskal Literatura / Azterbideak, Azterketak, Aztergaiak izeneko liburua Derioko euskal ikastaroetan emateko material gisa atondu eta argitaratu zuen 1977an. Txomin Agirre, Otsalar, Joxe Azurmendi, Lauaxeta, Lekuona, Errose Bustintza, Bitoriano Gandiaga, Joseba Intxausti, Gabriel Aresti, Xalbador Garmendia eta Ramon Saizarbitoriaren lanak aztertzen ditu obra honetan.
Api
01
04
1929ko apirilaren 1ean, orain 75 urte, jaio zen Milan Kundera idazlea. Literatur aldizkarien bitartez iritsi zen euskarara bere lana. 1987an Literatur Gazetan bi artikulu euskaratu zituzten, eta urte berean Porrot-en Koldo Etxabek narrazio bat itzuli zuen. Beste testutxo bat, azkenik, Garziarena Berria-n kaleratu zen. 1993 ezkeroztik, Karlos Cidek euskaratua, bere “narrazio” bilduma bat irakur daiteke euskaraz: Amodio barregarriak, Ereinek plazaratua. Aste honetan osorik eskainiko dizuegun liburua txekiarraren antzezlan bat da: Jacques eta Nagusia, egileak berak hitzaurrean esaten duenez Txekoslovakiako 68ko udaberriaren ostean sortua. Beatriz Zabalondok eta J.L. Aranguren Txilikuk euskaratua, 1990eko urriaren 18an taularatu zuen, estreinakoz, Bederen-1 taldeak. Susa argitaletxeak argitaratu zuen testua 1990ean.
Api
01
04
1904ko martxoaren 26an hil zen, 56 urte zituela, Ramos Azkarate idazle tolosarra. Galtzaundiren bertso-sorten egiletzat ezaguna, bertsogintzaz gain antzerkia ere landu zuen, eta ezagunak ditu Ijituen kontratuba eta ezkontza izeneko antzerkia edo Beotibar’ko jatzarraren oroipena. Aldizkaritan eman zituen argitara bere bertso, ipuin eta artikuluak. Karlismoaren defendatzaile sutsua, ika-mikarik izan zuen bizitzan zehar eta bere bertsoetan nabarmentzen dira, ika-mika horiek zein bere ideologia. Auspoak argitaratu zituen bere bertso zenbait, Galtzaundi eta beste bertso asko izenburupean, 1962an. Osorik irakur dezakezu hemen.
Api
01
04
Literaturaren Entziklopedia elektronikoa sortzea dugu helburu, eta datu-base entziklopediko horren enbor modura Literaturaren Zubitegia aurkezten dizuegu. Zubitegi honek euskal idazleekin eta euskarara ekarritako idazleekin zubi izan gura du; era berean, Interneten eskura dauden literatur edukiekin ere zubi. Oraingoz 637 euskal idazle, 3091 libururen berri, 2024 esteka, 678 kritika eta 1436 aipamen lotu ditugu entziklopedia txiki honetara. Idazle bakoitzaren efemerideak, bibliografia, kritika, aipamenak eta loturak batu ditugu Atik Zra.
Mar
25
04
Azken hiru urteotan Susako webgunean literatur lanen inguruan prentsa idatzian agertu izan diren kritikak batu ditugu. 2001. urtean hasi ginen astero kritikak batzen eta ehundaka dira eguneroko prentsan eta aldizkarietan batutako liburuen kritikak. Orain tresna berri bat egokitu diogu kritiken gordailu horri: bilatzailea. Tresna berriarekin, bost eremu izango ditugu bilaketa burutzeko: liburuaren izenburua, liburuaren egilea, argitaletxea, kritikaren egilea eta hedabidea. Urte guzti hauetan batutako kritikak gehitu zaizkio bilatzaileari.
Mar
25
04
Mikel Zarateren literatur lan guztiak ekarri ditugu azken asteotan Internetera. 25 urtean argitaratu barik egon da. Etorriaren zorabioz poesia liburua. 1978. urtean Arrese Beitia saria eskuratu zuen, baina ez zuten argitaratu. Eta urte guzti hauetan inork ez du liburuaren berririk izan. Agertu da liburua, eta guk ere bertako poemak sarean jarri ditugu, eskuragai. 23 poema daude bertan. Liburu honekin, Mikel Zarateren literatur sorkuntzako lan guztiak sareratu ditugu, bere heriotzaren 25. urteurrenaren karietara.
Mar
25
04
1936ko martxoaren 22an hil zen Gurutz Sarasola Lotsati poeta, 21 urte betetzeko zituelarik.El Día eta El Pueblo Vasco egunkarietan argitaratu zituen egun ezagutzen ditugun haren poemak. Webgune berezian eman ditugu guztiak, hogei denera. Amodioa iritsi nahi eta ezina agertzen da etengabe poemotan, eta nortasun nabarmenez gazte izatearen freskotasuna darie, ingenuitatez askotan. Liburua argitaratu bezperetan hil zen.
Mar
25
04
Xabier Montoiak nobela berria argitaratzearekin batera izena jarri dio trilogiari: “Hilen bizimoldea”. Izan ere, Hezur gabeko hilak nobelako Jean Etxegoien pertsonaia dakar Blackout honetara (nobelaren erdia eskaintzen dizugu hemen). Trilogiako lehendabizikoan Etxegoien Frantziako Armadako soldadu zen Gerla Handian, eta orain Bigarren Mundu Gerlan kazetari lanetan dihardu naziek okupatutako Parisen. Montoia hirugarrena idazten hasita dago, Aljeriako Gerra sasoira jauzi eginik; Elektrika izango omen du izenburua.
Mar
18
04
Linterna Gorria literatur aldizkari digitala da, hilero 17an berrizten ditu bere edukiak, eta martxoaren 17arekin hirugarren zenbakia plazaratu du: Elurrak ez du dena zuritzen. Elkarrizketa sailean bi berbaldi mamitsu ditu: Harkaitz Cano eta Jon Benitoren artekoa bata eta Julen Gabiria eta Unai Elorriagaren artekoa bestea. Poema asko eta zenbait narrazio ere irakurriko dituzu Bihotz Bakartien Klubak bultzatzen duen edizio elektronikoan. Guztira 20 egileren lanak batzen ditu martxoko zenbaki honek.
Mar
18
04
1973a da Euskal Herrian. Franco jaun eta jabe. Mikel Zaratek, nobela alegorikoa egin gura du; ezizen, metafora eta alegiekin aberastu bere herria. Nobela idatziko du: Haurgintza minetan. Berak argitaratu nobela bakarra. Arrakasta izan zuen irakurleen artean, baina ez zen askorik zabaldu. Geroago ezagutu ditugun edizioek, espetxeko irakurketa batean daukate motiboa. Carabanchelen irakurri zuen Bilboko liburudenda bateko langile amorratu batek, eta argitaratu behar zutela esan zien Elkar argitaletxeko arduradunei kartzelatik irtendakoan. Deustuko Hizkuntza Eskolarekin batera, edizio berriak etorri ziren gero. Gaur, Interneten aurkezten dugu.
Mar
18
04
Mundu poetiko eta ahots berezia du Gabriel Kortak. Halaxe nabari da hasieratik, Ustela bilduman 1980ko martxoan kaleratu zuen Isiletik liburutik. Poema laburrak gehienak, isiletik esanak baino xuxurlatuak balira bezala irudituko zaizkizu liburu honetako poemak. Idazten segitu du Kortak, eta Susa argitaletxearekin eman zuen 1986an Okaranak poemarioa, eta oraindik ez asko, 2002an egileak berak kaleratu du oraingoz bere azken lana den Harri hautsiak obra. Bere lehen lana, Isiletik, osorik eskaintzen dizugu aste honetan.
Mar
18
04
Beste pieza inportantea gehitu dio Susa argitaletxeak Literatur Aldizkarien Gordailuari: Egan aldizkaria. 1948an elebidun sortua, 1953tik aurrera euskara hutsezkoa bihurtu zuten Koldo Mitxelena, Aingeru Irigarai eta Antonio Arruek, aldizkariak garai luze batean izan zituen gidariek; aurrerago, hiru horiei Juan San Martinen izena erantsi beharko litzaieke. 1987ra arteko, Koldo Mitxelenaren heriotzara arteko 74 zenbakiak jarri ditugu Interneten, beti bezala katalogatuta eta aurkibideetan, eta faksimileak inprimatzeko moduan. Aldizkariaren aurkezpen orokorra ere egin dugu, eta baita zenbait informazio osagarri: egileak, euskaratutako egileak, estatistikak… Egan aldizkariak garrantzi handia izan zuen, eta handia da halaber hala zenbakiz nola izenez aldizkarian idatzi zutenen izen-zerrenda.
Esan dezagun gaur egun bizirik den aldizkaria dela Egan, 1988tik aurrera beste lantalde batek heldu baitzion proiektuari, eta aldizkariaren web gunea ere badute.
Literatur Aldizkarien Gordailuan, esan bezala, Egan-en1987ra bitarteko zenbakiak jarri ditugu. Oraindik orain jarritako Olerti eta orain paratutako Egan-ekin, 460tik gora aldizkari topa ditzakezu Gordailuan, ia 11.000 dokumentu. Bada zer irakurri.
Mar
11
04
Konkordia bila izeneko fikzioak idatzi ditu Fito Rodriguezek. Galder protagonistak Parisko Konkordia plazara irten nahi du Magritten erakusketa batean giltzapean geratu delako. Idazleak errealitateko gertaera batetik abiatu nahi izan du: duela urte pare bat, eta Irakeko Gerratea hastear zela, Pariseko museo guztiak itxi zituzten ohi baino lehenago sekulako manifestazioa antolatu baitzen eta, Frantziako Poliziak segurtasun neurri zurrunak hartu behar izan zituen. Fikzio-net honetan Galderren irteera kontatzen da. Fito Rodriguezek berak esan digunez, "urtebeteko lana da non Magritten irudiak eta hizkuntzaren ekarpena adierazpenaren langak eta hesiak, mugak eta ihesak hizpide bihurtzen diren". Galderren pasadizoak irakurtzeko Magritten irudiak izango dituzue testuen lagungarri.
Mar
11
04
"Berrogei urteren bueltan eta berrogei egunean egin ditut ipuin antzeko berrogei alegi mozorrotu mingotsok; bizitzarik erdia (egia balitz!) egin ondoren egin ditut, alegilari ospetsuen antzera, alegilari ospetsua izan ez arren" idatzi zuen Mikel Zaratek 1975an, 42 urterekin, 40 alegiok aurkezteko orduan. Lauaxetari eskaini zion Ipuin antzeko alegi mingotsak liburua. Liburuko azala eta margoak Jose Ignacio Andreurenak dira. Alegiotako batzuk ezagunak egin dira gerora, eta "Ekidazuko astasendia" kasurako Kukubiltxo antzerki taldeak taularatu du berriki.
Datorren astean: Haurgintza minetan.
Mar
11
04
1954ko martxoaren 9an jaio zen Bobby Sands, oraintxe 50 urte. 27 urterekin hil zen, H Blokeetan burututako gose grebaren ondorioz. Mitxel Sarasketak —preso zela bera ere— euskaratu zuen Bobby Sandsek idatzitako Egun bat nire bizitzan (Txalaparta, 1991) eta orain guk osorik jarri dugu Interneten. Emailu honetarako Sarasketak berak Bobby Sandsi buruz egindako artikulua ere eskaintzen dizugu. Ruper Ordorikak eta Joseba Sarrionandiak ere euskaratu zituzten Bobby Sandsen poema zenbait, Susa aldizkariak Itzalpeko ahotsak izeneko zenbaki berezian argitaratuak. Eta berriki, beste euskal preso politiko batek ere, Jon Mintegiagak, Ama maitea poema euskaratu du, Ataramiñen’03 liburuan karrikaratua.
