irailak
Aza 02 12
Armiarma atariko Kritiken hemerotekara 77 kritika gehiago ekarri ditugu aste honetan, Egin egunkarian argitaratu izan zirenak 1978-1998 bitartean. Kritiken biltze proiektu hau abian ipini genuenetik izan dugun hutsuneetako bat izan da Egin xehetasunez arakatu eta literatur liburuei buruz egindako iruzkinak digitalizatzea. Ahaleginduko gara aurrerantzean beste gabezia batzuk ere estaltzen.
Urr 24 12
Idazle batek beste bati kartzelatik ihes egiten lagundu dionez geroztik atzerrian bizi da, lanbiderik gabe, herritik urrun, lehen jori sortzen zitzaizkion istorioak asmatzeko ezindurik. Mikel Antzaren Atzerri nobela berriak literatura, kartzela, ihesa, exilioa, klandestinitatea eta amodioa ditu ardatz nagusiak. Bigarren nobela honetan Mikel Antzak idazle berri bat deskubrituko du: bere baitan isil eta gordean ibilitakoa, behinola ihes egin zuena eta ordutik itzultzeko ahaleginean ari dena. Susa argitaletxeak urriaren 30ean aurkeztu aurretik osorik eskaintzen dizu sarean.
Urr 17 12
Iñigo Aranbarrik euskaraturik bidali dizkigu Ingeborg Bachmann poeta, narratzaile eta saiogile austriarraren zazpi poema. Klagenfurten jaio zen 1927an eta Erromako ospitale batean hil 1973ko urriaren 17an, bere etxean sutea izan eta hiru astera. Gruppe 47ko kide, hizkuntza garbitzea izan zuen obsesio, hizkera berri bat sortzeko. Matxismoak mendeetan zizelaturiko hitz eta moldeetatik libre, maitasun beti konplikatu eta mingarri bat definitu nahiak markatzen du Ingeborg Bachmannen bidea. Malina eleberrian oinarrituta Werner Schroeter-ek filma errodatu zuen 1991n, Elfriede Jelinek gidoilari zuela.
Urr 10 12
Wolfgang Borchert aktore eta idazle alemaniarraren ipuin bat itzuli du Mikel Elorzak, 1947an Astearte honetan izeneko kontakizun bilduman agertu zen haietako bat: Gauez lo egiten dute arratoiek, Bigarren Mundu Gerra garaiko istorioa, bonbardatutako etxe suntsitu baten aurrean gertatzen dena. Gerran soldadu bidali zuten Borchert; han zauritu eta gibela guztiz kaltetzeraino gaixotu zen, eta kartzelatua ere izan zen, agidanez Goebbels ministroaren parodia egin zuelako kabaret batean. Gerra amaitutakoan, gutxi biziko zela jakinarazi zion medikuak baina bi urtean obra hauek plazaratzea lortu zuen: bi ipuin liburu, poema bilduma bat eta Atetik kanpora drama. 26 urte zituela hil zen 1947ko azaroan.
Urr 04 12
Scanner liburuko zazpi poema galegora itzulirik bidali dizkigu Ricardo Pichel Gotérrezek, aurreneko bi poemak (1977ko urriko gau bat eta Terra Nova) eta bost gehiago; lehendik ere ingelesez emanak badira liburu bereko lau pieza. Bestalde, Leire Bilbaoren Ezkatak bildumako poemak katalanez, galegoz, espainolez, italieraz, alemanez eta ingelesez dauzkazu.
Urr 03 12
2004ko urrian Larrabetzun sortutako Literatura Eskolak 2012-13 ikasturteko egitaraua ezagutzera eman du. Bederatzigarren edizio honetan Txillardegiri buruzko Markos Zapiainen hitzaldia iragarriz apaindu dute kartela. Urriaren 27an (larunbata) Hendaian abiatuko dira eskolak, Joseba Sarrionandiak egindako itzulpenen inguruan. Hurrengo hilabeteetako gaiak izango dira: Txillardegi (azaroan Donostian), itzultzaile aitzindariak (abenduan Oreretan), gure literatura erdaretan (urtarrilean Zarautzen), genero eta nazio identitateak antzerkian (otsailean Gasteizen), migrazioa euskal literaturan (martxoan Durangon), Amaia Ezpeldoi pertsonaia (apirilean Iruñean) eta John Cheever (maiatzean Bibon).
Ira 27 12
Goizean ispiluari begiratu eta zeure burua beste norbaitekin tronpatzeko zalantzan sumatzean, igarriko duzu alter ego-a zuregandik askatu egin dela eta bere kabuz ibiltzen hasi dela. Bertol Arrietaren Alter ero liburu berriko ipuinetako lagunak durduza suerte batek hartu ditu, zorabioaren mugan daude, nahasmenduak euren zainetan bidea egin eta portaera aldrebesturik. Ur Apalategi lagun duela, urriaren 2an (asteartea) 11:00etan Donostiako udal liburutegi zaharrean aurkeztuko du liburua Bertol Arrietak.
Ira 20 12
Literaturaren Zubitegia euskal literaturaren entziklopedia baten neurria hartzen ari da apurka. Astero berritzearen eta elikatzearen poderioz iritsi da dagoeneko 4.000 lan bibliografikoren zerrenda osatzera eta literatur liburuei egindako 4.000 kritika batzera. Eta gainera 6.000 esteka eskainiz, webgune batetik bestera gidatuko zaituen hipertestu bat moldatua du, idazleen inguruko edukietara ahalik eta bizkorren heldu ahal izateko.
Ira 19 12
Ez dizu onik egingo leloarekin olgetazko spot batzuk egin ziren Susaren webgunean duela 6 urte, ezpotak deiturarekin. Koldo Almandoz zinegileak asmo hari segida eman nahi izan dio orain, eta literatur liburuek onik egingo ez diguten ustea zalantzan jartzen du Edo bai… izenburua duen iragarki honekin. Spotak egin zalea baldin bazara, bidali egiguzu zeure proposamena.
Ira 12 12
Jasone Larrinagari esker, estreinako aldia da John Cheever idazle amerikarraren kontakizun bat ekarri zaiola euskarari. Igerilaria Cheeverren ipuin onenetako bat dela esan ohi da, 1964an The New Yorker-en argitaratua. Hasiera batean nobela izateko asmoa zuen, 150 orrialde bete ohar idatzita zeuzkan, baina narrazio moldea eman zion azkenean. Hartan oinarrituta, Frank Perryk film bat egin zuen 1968an, Burt Lancaster protagonista zuela. Igerilaria ipuina entzun ere egin dezakezu Xerezaderen Artxiboa-n, Bilbo Hiria irratian grabatua. Aurten 100 urte dira John Cheever jaio zela eta 30 hil zela.
Ira 05 12
Catherine Phil MacCarthyk Miren Agur Meaberen Bitsa eskuetan liburuko (2010, Susa) lau poemaren ingelesezko itzulpenak bidali dizkigu: Swan Song, Patti Smith Dreams of Rimbaud, Self-Mythology of La Jolie Fille eta Psalm. Lehen ere beste dozena eta erdi ingelesez jarriak badira Azalaren kodea bildumakoak.
Ira 04 12
Gerra osteko literatura murritzari hiru nobela ekarri zizkion idazletzat daukagu gaur egun Eusebio Erkiaga, nahiz eta genero guztiak probatua izan: gaztetan poesiarekin abiatu eta ondoren antzerkia, ipuina zein itzulpena ere bai. Erkiagaren nobelak etika kristauaren ardatzari estu lotuta sortuak dira; sarean emanak dituzu lehen hirurak: Arranegi (1950ean idatzi eta 1958an argitaratua), Araibar Zalduna (1958an idatzi eta 1962an argitaratua) eta Batetik bestera (1961ean idatzi eta 1962an argitaratua), baita liburu elektronikoz irakurtzeko moldean ere. Aldizkarietan plazaratu zituen poemen zerrenda jasoa dugu, 1931tik hasita. Erkiaga 1912ko irailaren 4an jaio zen Lekeition, duela 100 urte.
Abu 29 12
Lauaxetak poema bat eta Lizardik artikulu bat euskaratu zituzten gerra aurrean, baina gero, guk dakigula, ez da Maurice Maeterlincken lanik itzuli gurean. Flandriako idazle frantsesa jaio zela 150 urte dira abuztuaren 29an. Haren obra ezagunenak antzerkiak dira, hala nola: Arrotza (1890), Pelleas eta Melisande (1892), Monna Vanna (1902), Txori urdina (1908). Literatura Nobel Saria jaso eman zioten 1911n. Lauaxetak Hiru neskatilak (1896) poema itzuli zuen 1930ean eta Lizardik Txindurriak (1930) dibulgazio eta fabulazkoa 1933an. Maeterlinck 1949an hil zen Nizan.
Abu 22 12
Zura musika taldeak 2005ean plazaratutako Ilargi Handi Zauri Zarae diskotik erauzi ditugu Federico Garcia Lorcaren hiru poemaren euskarazko itzulpenak, Lauaxetak gerra aurrean eginak. Eta baita ere, Lauaxetarenak oinarritzat harturik, Bitoriano Gandiagari espresuki eskatu zizkioten hiru itzulpenen egokitzapenak. Garcia Lorca 1936ko abuztuaren 18an torturatu eta fusilatu zuten, eta 1937ko ekainaren 25ean Lauaxeta.
Abu 16 12
Eusko Ikaskuntzako lehendakaria eta Euskaltzaindiaren fundatzaileetako bat izan zen Arturo Kanpion politikari eta idazlea –Iruñeko haren etxean egiten zen batzar bat urtero–. Gazteleraz idatzi zuen batik bat; adibidez, Blancos y Negros (1898) eta La Bella Easo (1909) eleberriak, edo saiakerak: Gramática de los cuatro dialectos literarios de la lengua euskara (1884) eta Nabarra en su vida histórica (1914). Euskaraz idatzi zituen lan bakanak Klasikoen Gordailuan jasoak dituzu (horien artean Orreaga), eta itzulitakoak Euskarari Ekarriak gunean zerrendatuta datoz (besteak beste Gartxot, Itzaltzuko koblaria). Azken urte mordoa itsurik eman zuen Kanpionek, eta gerra sasoian estutasun eta mehatxuz itota hil zen 1937ko abuztuaren 18an Donostian, 83 urte zituela.