Aza
22
13
Parisen bizi naiz poema liburu berrian oinarrituta, Koldo Izagirrek errezitaldiak egingo ditu datorren astetik aurrera. Lehendabizikoa Zarauzko Garoa liburu-dendan izango da, azaroaren 28an arratsaldeko 19:30ean. Hurrengoak: abenduaren 2an Urdulizen, abenduaren 8an Durangon (Ahotsenean), abenduaren 19an Donostian (Intxaurrondon), abenduaren 27an Gernikan, urtarrilaren 2an Larrabetzun, urtarrilarren 16an Oreretan, urtarrilaren 21ean Gasteizen, urtarrilaren 23an Durangoko Hitz liburu-dendan.
Aza
14
13
Hogeigarren mendean idatzitako nobela handienetakoa da Gizon ikusezina (Invisible Man), Ralph Ellison idazle amerikarrak 1952an argitaratua. “Gizon ikusezina naiz. (…) Materiadun gizona naiz, hezur-haragizkoa, zuntz eta likidozkoa, eta esan liteke adimena ere badudala. Ikusezina naiz, jakin ezazue, jendeak ni ikusteari uko egin diolako”. 30eko hamarkadako New York hirian, gizakia bere identitatearen eta gizartean duen lekuaren bila jarri zuen, izenik ez duen arraza beltzeko gizon baten bitartez. Arrazakeriaren modu ezberdinak eta haren ondorio alienagarriak jorratu zituen Ellisonek. Nobelaren hitzaurrea euskaraturik bidali digu Miel A. Elustondok.
Aza
07
13
Gaur ehun urte dira Albert Camus idazle frantsesa Algerian jaio zela. Hiru nobela argitaratu zituen: L’Étranger (1942), La Peste (1947) eta La Chute (1956), eta horietatik bi lehenak euskarara itzuliak dituzu: Arrotza, 1970ean Joxe Mari Agirrek; eta Izurria, Imanol Tapiak 1993an; biak sarean osorik emanak daude. Luchino Viscontik Arrotza nobelan oinarritutako film egokitzapena egin zuen Marcello Mastroianni aktorearekin, eta Luis Puenzok Izurria nobelan oinarritutakoa William Hurt eta Robert Duvallekin.
Aza
05
13
XX. mendeko Espainiako poeta inportanteenetako bat, Luis Cernuda, duela 50 urte hil zen, 1963ko azaroaren 5ean. 27ko Belaunaldiko kide, poesia pura deitutakoan hasi, surrealismotik pasatu eta estilo propioa garatu zuen, gordina, non erbeste politikoak eta pertsonalak eragin nabarmena izan zuten. Ibai Ertzek (Jesus Lete itsasondoarra) bost poema ekarri zituen euskarara Egan aldizkarian 1995ean, eta gerora Luigi Anselmik poema bat Bertzerenak liburuan (Pamiela, 2006). Hemen dituzu sei aleok.
Aza
05
13
Bingen Ametzagak 1952an, Bedita Larrakoetxeak 1976an, Juan Garziak 2002an argitaratu zuten euskaraz William Shakespeareren Hamlet. Orain Ximun Fuchsek zuzendutako Hamlet estreinatu berria ikustera joatekoa denarentzat agian lagungarriak izango direnez itzulpen horiek, sarean osorik emanak dituzue bi: Juan Garziaren Hamlet eta Bingen Amatzegaren Hamlet.
Urr
30
13
Hiria da Koldo Izagirreren poema liburu berriaren ardatz nagusia: hiria, aldirietako batek begiratua eta epaitua. Maila urbanoan eta sinbolikoan, maila pertsonalean eta kolektiboan, maila historikoan eta literarioan eta linguistikoan… eraikitako begiratua da Izagirrerena. Parisen bizi naiz honetan elkartzen dira urbearen porrota, krisi politikoa eta poetaren heldutasuna. Liburua osorik eskaintzen dizugu sarean, bihar Donostian jendaurrean aurkeztu aurretik.
Urr
24
13
Zuria balitz bezala portatzen den beltza da Ez ikusia kontakizuneko protagonista dohakabea. Langston Hughes idazle iparramerikarrak 1934an The Ways of White Folks liburuan argitaratu zuen laugarren ipuina da (Passing), orain Koldo Izagirrek euskaraturik bidali diguna. Honela mintzo zaio Jack bere amari gutunez: “Neure buruari galdetzen diot zer esanen ote zidan esan izan banio beltza nintzela”. Langston Hughes (1902-1967) poema, kantu, nobela, ipuin, antzerki eta opera ederren egilea izan zen; Zora Neale Hurston, Wallace Thurman, Countee Cullen idazleen adiskidea, eta Kurt Weill, Jan Meyerowitz, Charles Mingus musikarien laguna.
Urr
16
13
Jean Cocteau sarritan izaten zen Euskal Herrian, amarenean Donibane Lohizunen, baina baita Kanbon ere, Rostand sendiaren Arnaga etxaldean. Honela idatzi zuen: “Ezagun ditudan Frantziako paisaia guztien artean, euskal bazter honek egiten dit eraginik handiena barrenean”. Hogeita hiru urte zituela, bere adiskide Maurice Rostandekin Bukolikoak idatzi zituen (pilota partida baten inguruan), Felipe Juaristik itzuliak. Jean Cocteau marrazkilari, zinegile eta idazlearen Ume terribleak nobela ere euskaraz daukazu, J.A. Sarasolaren itzulpenari esker.
Urr
09
13
Guillaume Apollinairek 1913an argitaratutako Alcools poema liburuak modernotasunaren atea zabaldu zion XX. mendeko poesiari. Bostehun aleko tirada izan zuen eta arrakastarik ez; baina surrealistek goraipatu ostean, obra enblematikoa bihurtu zen literatura frantsesean. Alkoholak liburuak bi poema luze eta oso berezi ageri ditu, bat hasieran, bestea amaieran: Inguru (Zone) eta Ardantzila (Vendémiaire). Koldo Izagirrek bi poemak euskaraturik bidali dizkigu, sarrera argigarri batekin.
Urr
03
13
Bederatzi ipuineko sorta da Uxue Alberdik gaur aurkeztu duen Euli-giro liburu berria. Bederatzi kontakizun ezusteko eta durduzagarri. Liburuko protagonista emakumezkoak ez ditu ez adinak ez ogibideak lotzen, ezta bizi duten momentuak ere, baina euren gorputzek eta fisikotasun horretatik sorturiko sentipenek toki zentrala dute narrazioetan; bizi-grinak mugitzen ditu orain amorruz, orain desiraz, orain samurtasunez, orain mendekuz. Uxue Alberdiren prosa gardena da kontaeran, bizitasuna dauka erritmoan, aberatsa da detaileetan, zorrotza da estrategian.
Urr
01
13
Larrabetzun 2003ko urtarrilaren 17an abiatu zen Literatura Eskola, Iñigo Aranbarrik egindako lehen hitzaldiarekin: Pizkundea, Aitzol modernitatearen kontra. Harrezkero hamar urte igaro dira Gotzon Barandiaranek sustaturik, eta garai batean Larrabetzun kokatutako eskola gaur egun ibiltaria bilakatu da Euskal Herrian barrena. Ikasturte berriari urriaren 19an ekingo diote, Ander Lipusen antzerkigintza aztertuz (Larrabetzun); eta hurrengo hilabeteetan Txinako literatura (Zarautzen), “Amaia Lasaren alfabeto berria” (Bilbon), “Saizarbitoria eta iragana” (Oreretan), “Sarrionandia eta itsasoa” (Pausuan), “Harrikoa eta literatura” (Iruñean), “Abangoardiak euskal literaturan” (Durangon), “Euskarari ekarritako poesia” (Gasteizen).
Ira
26
13
Berrogei urte dira Pablo Neruda (irailaren 23an) eta W.H. Auden (irailaren 29an) hil zirela. Pablo Neruda txiletarraren poemen euskaratzaileak izan dira Gabriel Aresti, Santi Onaindia, Sabin Muniategi, Annie Etxeberri, Jose Luis Padron; eta W.H. Auden ingelesarenak Joseba Sarrionandia eta Juanjo Olasagarre. Azken honek Audenen poemen antologia zabal bat itzuli eta argitaratu zuen 1994an, eta sarean osorik emana dagoenez, asteon bilduma eder hori ezagutzeko gomendioa egiten dizugu.
Ira
17
13
Euli-giro liburu berriko kontakizun bat eskaintzen dizu Uxue Alberdik aurrerapen gisa: Opariak. Urriaren 3an Donostian jendaurrean aurkeztuko duen Euli-giro ipuin sorta bederatzi narrazio durduzagarri eta ezustekoz osatuta etorriko da. Liburuko bigarrena duzu Opariak izeneko hau; mutilaren familiarengana bisitan doan neska haurduna da kontalaria eta protagonista.
Ira
12
13
Venezuelako poeta ezagunenetako bat da Gustavo Pereira (1940). Hasi berritan Simbolo talde poetikoko kidea eta Trópico Uno aldizkariaren fundatzailea izan zen. Hogeitik gora poema liburu ditu argitaratuak: El libro de los somaris (1974), Vivir contra morir (1988), Escrito de salvaje (1993), Sentimentario (2004)… Idazkera doi eta zorrotzekoa, kezka zibilaren itzala oso nabaria da Pereiraren lanean. Jose Luis Otamendik hamabi poema euskaraturik ekarri dizkigu.
Ira
05
13
Bethi gibelekoz aintzina gaia hartuta, Mattin Irigoienek tobera idatzi zuen 1991n. Lehendabiziko emanaldia irailaren 22an izan zen Donapaleun, bigarrena urriaren 20an Muskildin. Liburu batean jaso zituen testuak eta argazkiak Maiatz argitaletxeak, Antton Lukuren hitzaurre eder batekin: “Hiltegiak eta SPAVIA lantegia hesten, postu galtze administrazionean, kontestu hits horretan sortu zen Amikuze-Iholdin kultur astearen egiteko ideia. Toberaren paradan, karrika ibilaldian, dantzari eta epailetarik kanpo, anitz pertsonai ezberdin agertzen dira: jendarme, burges, andere eta bereziki zirtzilak”. Osorik eskaintzen dizkizugu 1991ko Amizukeko toberak.
