Api
15
20
2020ko apirilaren 15ean zendu da Rubem Fonseca idazlea. XX. mendeko Brasilgo literaturako erreferenteetako bat, kronikak, eleberriak (A Grande Arte; Agosto…) eta ipuin-bildumak (Os prisioneiros; O Cobrador…) idatzi zituen. Fonsecaren istorio gordinek Brasilgo hirietako mundua dakarte letretara, negozioak, bortxa, sexua, boterearen ustelkeria… errealismo urbano leunik gabeko batean. Haren heriotzaren kari, Iñigo Aranbarrik euskaratutako Kobratzailea ipuina dakarkigu, letrazko sastakada bat.
Api
15
20
Apirilaren 21ean eta 22an Interneten kultur edukirik ez partekatzeko deia luzatu da. Bi egun horietan Greba Digitala egiteko proposamena. Ekimenaren helburuak honakoak dira: gogoeta eta eztabaida soziala eragitea, premiazko neurriak hartu behar direla exijitzea eta Euskal kulturgintzaren ekosistema osatzen duten guztiontzat elkargunea izango den mahai/bilera/topaketa antolatzeko lanean hastea. Kulturgintzan.eus gunean atxikimenduak batu eta eskarien manifestu bat dago, eta honela bukatzen da: “bi egunez, apirilaren 21ean eta 22an, desagertu egingo gara, oihala beheratuko dugu eta sareetan zein hedabideetan ez dugu inongo ekimenik egingo, ez dugu zuzeneneko edo grabatuko emanaldirik ez eskainiko ez partekatuko. Oihala beheratuko dugu eta gure ahotsa isilduko dugu, entzun gaitzazuen“.
Api
13
20
Poema liburu bakarra argitaratu izanagatik, ahots propio sendoarekin murgil egin du Maria Sanchez poeta kordobarrak poesiagintzan. 2017an argitaratutako Cuaderno de campo (Landa eremuko kaiera) liburutik lau poema hautatu eta euskaratu ditu Uxue Alberdik. Ogibidez albaitari, tradizioz bizimodu erruralekoa, feminismoek zipriztindutako ikuspegi aldarrikatzailea dakar Sanchezek poemetara: ukatutako bozgorailuak eta espazioak berreskuratzeko asmoz, belaunaldien arteko hausturaren kontra, eta kultur sorkuntza ogibidearekin estu lotuz.
Api
08
20
1897an Inis Mór irlan jaioa, Aran uharteetako handienean, irlandera zuen ama hizkuntza Liam Ó Flaithearta (Liam O’Flaherty). Soldadu izan zen Gerra Handian, borrokalari gerra zibilean, zine gidoilari Hollywooden, idazle gaztetatik. Nobela handiak argitaratu zituen — John Fordek zinemara eraman zuen Salataria (1925), Gosetea (1939), Matxinada (1950)…—, eta generoa literatoen atzaparretatik libre, herri kontakizunetik gertuago nahi dituen ipuinak —Tiratzailea (1923) du, dudarik gabe ezagunena—. Ia obra guztia ingelesez izanagatik, badu irlanderaz idatzi zuen ipuin bilduma bat, Desioa (1954), askoren iritziz hizkuntza horretan plazaraturiko guztien artean bikainena. Bertan, haurtzaroko paisaiaren indarrera itzultzen da O’Flaherty, natura sotil bezain harro ageri da, landareen zikloek eta animalien bizitzek markatzen dute gizakiena. Bilduma honetakoa da Jende behartsua, gaur hona dakargun ipuina, Iñigo Aranbarrik euskaratua.
Api
07
20
34 narrazio gehitu dizkiogu ipuina.eus egitasmoari, lehendik ipuinen bat bazuten autoreena kasu batzuetan (Julene Azpeitia, Domingo Agirre, Lauaxeta…), lehen agerraldia egin dutenena bestetzuetan (Ivonne Harispe, Barrensoro, Oya…); XX. mendeko lehen hiru hamarkadetakoak gehienak. 69 egile dagoeneko, 92 ipuin. Eguraldia akaso ez baina giroa barrenerako dagoen garaiotan, gure ipuingintzaren erakusleiho zabal bat.
Mar
31
20
Poemagintza trinkotzat jotzen da Valdimir Holan txekiarrarena, intelektualista. Abstrakziorako joera izan zuen hasieratik gaur 40 urte, 1980ko martxoaren 31n, hil zen poetak, baina hala estilo poetikoan nola bizimoduan bakardadetik hurbil mugitu zen idazleak poesiaren gai unibertsalak landu zituen, eta bere piezak bizitzaren inguruko gogoetak dira. Hedoi Etxartek euskaratuta, lau poema dakartzagu haren heriotzaren urtemugan.
Mar
27
20
Eduard Veniaminovitx Savenko, Eduard Limonov gisa ezaguna 1943ko otsailaren 22an jaio zen Djerjinsk-en (SESB) eta 2020ko martxoaren 17an hil berri da Moskun (Errusiar Federazioa). Gaizkilea izan zen Kharkiven (Ukrainan) gaztetan, poeta Moskun (1966-1974) eta eskale eta morroi New Yorken (1974-1980). AEBetan SWP alderdi troskistako kideen gertukoa izan zen eta bere egunerokoan oinarrituta idatzi zuen Morroi baten istorioa eleberria. Idazle gisa Parisen (1980-1991) egin zen ezagun. Berdin argitaratu zuen L’Humanité egunkari komunistan, Le Choc du mois nazionalistan eta, bereziki, L’Idiot international gorri-arrean. Azken honetan hasi zen Philippe Sollers, Marc-Édouard Nabe eta Thierry Ardison bezalakoekin harremanetan. Fanzineetan idatzi zuen, panfletoak egin zituen eta punk kulturari lotuta egon zen. Aleksandr Duginekin batera Alderdi Nazional Boltxebikea sortu zuen 1991n eta 2001 eta 2013 artean sarritan atxilotu zuten eta kartzelaratu. Putinen kontrako oposizioko kide nabarmenetako bat, idazlea izan zen: 50 liburutik gora argitaratu zituen. Hona hemen, haren heriotza kari, Hedoi Etxartek itzulitako poema bi.
Mar
27
20
Antzerkiaren Nazioarteko eguna ospatzen dugu urtero martxoaren 27an. Urtero, munduko antzerkigile batek manifestu bat idazten du egun honetarako. Sarritan, manifestua euskaratu eta gurean ere irakurri egiten da antzerkiaren inguruko mezu hori, aurten balkoitik balkoira egin beharko dugu, ziurrenik, antzerki areto guztiak itxita daude eta.
Eta aurten ere, Pakistango Shahid Nadeem antzerkilaria eta giza eskubideen aldeko aktibistak idatzi du eta guk ere sarean hedatu gura izan dugu euskarara ekarrita.
(gehiago…)
Mar
19
20
26 urte zituela hil zen Ana Isabel Garcia Llorente, Gata Cattana. Artista, rap kantaria, poeta… Mezu feminista eta politikoz hornitutako kantuak, protesta kantuak, dira andaluziarrarenak, eta umorez eta sarkasmoz –ukitu klasikoz— onduak poemak. Gotzon Barandiaranek itzuli dizkigu lau, hemen dituzu.
Mar
18
20
Miñan argitaratu eta hiru hilabete geroago, Amets Arzallusek Ibrahima Balderengana Madrilera egindako bisita bat du oinarri ikus-entzunezko honek. Ibrahima Balderen egunerokoa azaldu eta, bide batez, liburuaren nondik norakoez, ahozko literaturaz eta migranteen aferaz hausnartzen da bertan.
Kulturaz kooperatibak Dinamoa sormen gunean ekoiztu du DAPA bideo sorta.
Mar
11
20
Moskito Igor Estankonaren bosgarren poema liburua da, azkenekotik hamaika urte igaro ondoren argitaratutakoa. Bizitzaren bideak bezain zabala eta ustekabekoa, Moskito aitatasunaz ari da, bikoteaz, nazioaz, heriotzaz. Agerpen eta desagerpenean, adierazte eta ezkutatzean oinarritzen den unibertsoa da berea, lanbroak ezkutatutako poesia, hainbat irakurketarako aukera iradokitzen duena. Estankonak badaki zinikoa izaten, baina badaki esperantzari eta poesiaren edertasunari eusten ere. Osorik eskaintzen dizugu sarean.
Mar
07
20
Umore surrealistaz eta ukitu groteskoz zipriztindutako kontakizun gogoangarrien idazletzat aurkeztu genuen duela zazpi urte, abuztuan zendu zelarik, Slawomir Mrozek, antzerkigile eta marrazkilari aparta ere izan zena. Poloniako literaturako erreferenteetako bat XX. mendean, bost narrazio euskaratu berri ditu Xabier Bovedak, eta Labayru aldizkariaren 67. zenbakian kaleratu. Hemen irakur ditzakezu.
Ots
27
20
2017ko udazkenean hiru solasaldi luze izan zituen Ursula K. Le Guin-ek David Naimon-ekin Oregongo (AEB) KBOO irrati komunitarioan. Ez ziren izan ohiko irrati elkarrizketak. Naimonek idazlearen obra ongi ezagutzen zuen eta bere lanetako kezkak partekatzen zituen. Gerora Idazteari buruzko solasaldiak (Conversations on Writing) gisa argitaratuko zituzten, Le Guinen sarrera batekin eta hiru ataletan: Narratibari buruz, Poesiari buruz eta Saiakerari buruz. Lehenengo eta hirugarren generoen lanketak dira Le Guinen alor ezagunenak, baina poesia ere idatzi zuen. Orain dakarzkizuegun lau olerkiak irratian aipatu eta, gerora, solasaldian argitaratutakoak dira.
Ots
21
20
Hondakindegiak erori, gorpuak estali eta negozio ilun eta pozoiak agerian geratu diren egunotakoa euskal literaturak orrietara eramandako errealitatea da. 2011n argitaratu zuen Eneko Aizpuruak Erein argitaletxearekin Errauts eleberria. Hilketak baten ikerketak agerian utziko ditu hondakindegien inguruko negozio ilunak eta barreiatuko ustelkeriari darion kiratsa. Iparraldeko zabortegien geografian murgildu zen, berriz, Amaia Ezpeldoi ikerlaria Zaborretan azkenak eleberrian. Zakarrak lurra ez ezik harremanak ere kutsatzen ditu Itxaro Bordaren lanean. Maiatz-ek 2015ean kaleratutako edizio elebiduneko eleberriaren euskarazkoa Booktegi egitasmoak irakurgai jarria du. Eta Armiarman irakur ditzakezu orain Errauts-en lehen hiru kapituluak eta Zaborretan azkenak osorik.
Ots
12
20
Jonhy Carter jazz saxofoi-jolea eta Bruno kritikariaren istorioak batzen ditu Pertsegitzailea ipuinak. 50eko hamarkadako Parisen kokatua, Julio Cortazar idazleak 1959. urtean argitaratu zuen ipuina. Iragan abenduan Ean egin zituzten jardunaldien karietara kaleratu du ipuina Hea elkarteak Zaldiarri bere bilduman. Erramun Mendibelanda margolariaren azala eta irudiekin batera egindakok argitalpena orain sarean eskaintzen dizugu osorik, Cortazar hil zen eguna gogora ekarriz. Harkaitz Canok Earako beren beregi prestatutako hitzaurrean dioenez, “itzulpen oro bariazio den heinean, bariazioen erresuma den jazzaren gaineko testu bat itzultzea baino sormen ariketa ederragorik ezin nezake irudika“. Jon Muñoz arduratu da Julio Cortazarrarren Pertsegitzailea ipuina euskarara ekartzeaz.
