abenduak
Api 15 04
1580an hasi eta1968 urtera bitarteko Bizkaiko euskal idazleetarik batzuk batu zituen Mikel Zaratek liburu honetan. Aipatzen duen lehen idazlea Garibai Esteban (1533-1599) da, erderaz idatzi bazuen ere agertzen dira bere idazkietan “euskarazko errefran txorta bi ta kanta zaar batzuk bere“. Aipatzen duen azken idazlea Gotzon Garitanaindia da. Mikel Zaratek ohiko duen hitzatzearekin amaitzen da liburua.
Api 08 04
Gaztetxeak eta literatura izango ditu aztergai datorren apirilaren 15ean (osteguna) eguerdiko 12:00etan Juan Luis Zabala idazleak, botatzeko arriskuan dagoen Larrabetzuko gaztetxean. Galdu arte bere nobela dagoeneko klasiko bat bihurtu da eta horren inguruan berba egiten saiatuko da aipatu hitzaldian. Guk ere, Larrabetzuko Hori Bai gaztetxearekin elkartasunez Galdu arte liburua osorik jarri dugu Interneten.
Api 08 04
Donostiako Euskararen Udal Patronatuak bost testu berri jarri ditu osatzen ari den Donostiako idazleen testu bilduman. Martzelino Soroaren Iriyarena zarzuelatxo elebiduna euskal antzerki modernoaren lehen obra bezala aipatzen da eta orain testua irakurtzeaz gain, doinuak midi formatuan entzun ahal izango dituzu. Egile beraren Ezer ez, eta festa antzezlana ere jarri dute sarean. Fermin Imazen Bertso guziak izeneko argitalpenean, Donostiako bertsolariak Txirritarekin izandako eztabaida garratzaren berri ematen dutenak aurkituko dituzue, besteak beste. Tiro tartean bertsotan bertso bilduman “trentaiseis”-ko gerran izandako gorabeherak eta ibilerak kontatzen dizkigu Patxi Lazkanok, Ametzagainako bertsolariak. Aita Larrokaren Esku liburua, zeinean dauden mezaco… da sarera ekarri duten sorta honetako azken liburua.
Api 08 04
25 urte beteko dira apirilaren 10ean Mikel Zarate hil zela. Iragan igandean omenaldia egin zioten jaioterrian, Lezaman. Azken 10 asteotan liburu bana jarri dugu osorik Interneten. Asteon, Euskal Literatura Azterbideak, Azterketak eta Aztergaiak II jarri dugu on-line. Bere azterbide, azterketa eta aztergaietan, Lizardiren poesia eta prosa, Barbier, Iratzeder, Kirikiño, Bilbao, Txillardegi, Amaia Lasa eta Urretabizkaiaren lanak aztertzen ditu.
Api 01 04
1904ko martxoaren 26an hil zen, 56 urte zituela, Ramos Azkarate idazle tolosarra. Galtzaundiren bertso-sorten egiletzat ezaguna, bertsogintzaz gain antzerkia ere landu zuen, eta ezagunak ditu Ijituen kontratuba eta ezkontza izeneko antzerkia edo Beotibar’ko jatzarraren oroipena. Aldizkaritan eman zituen argitara bere bertso, ipuin eta artikuluak. Karlismoaren defendatzaile sutsua, ika-mikarik izan zuen bizitzan zehar eta bere bertsoetan nabarmentzen dira, ika-mika horiek zein bere ideologia. Auspoak argitaratu zituen bere bertso zenbait, Galtzaundi eta beste bertso asko izenburupean, 1962an. Osorik irakur dezakezu hemen.
Api 01 04
1929ko apirilaren 1ean, orain 75 urte, jaio zen Milan Kundera idazlea. Literatur aldizkarien bitartez iritsi zen euskarara bere lana. 1987an Literatur Gazetan bi artikulu euskaratu zituzten, eta urte berean Porrot-en Koldo Etxabek narrazio bat itzuli zuen. Beste testutxo bat, azkenik, Garziarena Berria-n kaleratu zen. 1993 ezkeroztik, Karlos Cidek euskaratua, bere “narrazio” bilduma bat irakur daiteke euskaraz: Amodio barregarriak, Ereinek plazaratua. Aste honetan osorik eskainiko dizuegun liburua txekiarraren antzezlan bat da: Jacques eta Nagusia, egileak berak hitzaurrean esaten duenez Txekoslovakiako 68ko udaberriaren ostean sortua. Beatriz Zabalondok eta J.L. Aranguren Txilikuk euskaratua, 1990eko urriaren 18an taularatu zuen, estreinakoz, Bederen-1 taldeak. Susa argitaletxeak argitaratu zuen testua 1990ean.
Api 01 04
Mikel Zarateren sorkuntzazko literatur lan guztiak ekarri ditugu azken asteotan. Sortu zuen besterik Lezamakoak; Euskal Literatura / Azterbideak, Azterketak, Aztergaiak izeneko liburua Derioko euskal ikastaroetan emateko material gisa atondu eta argitaratu zuen 1977an. Txomin Agirre, Otsalar, Joxe Azurmendi, Lauaxeta, Lekuona, Errose Bustintza, Bitoriano Gandiaga, Joseba Intxausti, Gabriel Aresti, Xalbador Garmendia eta Ramon Saizarbitoriaren lanak aztertzen ditu obra honetan.
Mar 25 04
1936ko martxoaren 22an hil zen Gurutz Sarasola Lotsati poeta, 21 urte betetzeko zituelarik.El Día eta El Pueblo Vasco egunkarietan argitaratu zituen egun ezagutzen ditugun haren poemak. Webgune berezian eman ditugu guztiak, hogei denera. Amodioa iritsi nahi eta ezina agertzen da etengabe poemotan, eta nortasun nabarmenez gazte izatearen freskotasuna darie, ingenuitatez askotan. Liburua argitaratu bezperetan hil zen.
Mar 25 04
Mikel Zarateren literatur lan guztiak ekarri ditugu azken asteotan Internetera. 25 urtean argitaratu barik egon da. Etorriaren zorabioz poesia liburua. 1978. urtean Arrese Beitia saria eskuratu zuen, baina ez zuten argitaratu. Eta urte guzti hauetan inork ez du liburuaren berririk izan. Agertu da liburua, eta guk ere bertako poemak sarean jarri ditugu, eskuragai. 23 poema daude bertan. Liburu honekin, Mikel Zarateren literatur sorkuntzako lan guztiak sareratu ditugu, bere heriotzaren 25. urteurrenaren karietara.
Mar 18 04
Mundu poetiko eta ahots berezia du Gabriel Kortak. Halaxe nabari da hasieratik, Ustela bilduman 1980ko martxoan kaleratu zuen Isiletik liburutik. Poema laburrak gehienak, isiletik esanak baino xuxurlatuak balira bezala irudituko zaizkizu liburu honetako poemak. Idazten segitu du Kortak, eta Susa argitaletxearekin eman zuen 1986an Okaranak poemarioa, eta oraindik ez asko, 2002an egileak berak kaleratu du oraingoz bere azken lana den Harri hautsiak obra. Bere lehen lana, Isiletik, osorik eskaintzen dizugu aste honetan.
Mar 18 04
1973a da Euskal Herrian. Franco jaun eta jabe. Mikel Zaratek, nobela alegorikoa egin gura du; ezizen, metafora eta alegiekin aberastu bere herria. Nobela idatziko du: Haurgintza minetan. Berak argitaratu nobela bakarra. Arrakasta izan zuen irakurleen artean, baina ez zen askorik zabaldu. Geroago ezagutu ditugun edizioek, espetxeko irakurketa batean daukate motiboa. Carabanchelen irakurri zuen Bilboko liburudenda bateko langile amorratu batek, eta argitaratu behar zutela esan zien Elkar argitaletxeko arduradunei kartzelatik irtendakoan. Deustuko Hizkuntza Eskolarekin batera, edizio berriak etorri ziren gero. Gaur, Interneten aurkezten dugu.
Mar 11 04
Konkordia bila izeneko fikzioak idatzi ditu Fito Rodriguezek. Galder protagonistak Parisko Konkordia plazara irten nahi du Magritten erakusketa batean giltzapean geratu delako. Idazleak errealitateko gertaera batetik abiatu nahi izan du: duela urte pare bat, eta Irakeko Gerratea hastear zela, Pariseko museo guztiak itxi zituzten ohi baino lehenago sekulako manifestazioa antolatu baitzen eta, Frantziako Poliziak segurtasun neurri zurrunak hartu behar izan zituen. Fikzio-net honetan Galderren irteera kontatzen da. Fito Rodriguezek berak esan digunez, "urtebeteko lana da non Magritten irudiak eta hizkuntzaren ekarpena adierazpenaren langak eta hesiak, mugak eta ihesak hizpide bihurtzen diren". Galderren pasadizoak irakurtzeko Magritten irudiak izango dituzue testuen lagungarri.
Mar 11 04
Enbata baten modukoa izan Joseba Sarrionandiaren lehen liburuaren plazaratzea: Izuen gordelekuetan barrena. 1980ko Azkue literatur saria irabazi zuen lana, poemarioa argitaratu zenerako espetxeratua zegoen Sarrionandia, eta Carabanchelgo kartzelatik egin zuen hitzaurrea, liburuaz eta bere orduko bizimoduaz argigarria dena. Bere hurrengo poesi lanekin hala estilo nola planteamendu aldetik diferentea da liburu honetan landutako poemagintza; nolanahi dela, poemarioa giltzarria da autorearen bilakaeran, eta baita euskal literatur panoraman ere. Osorik irakur dezakezu orain Sarrionandiaren lehen liburu hau.
Mar 11 04
1954ko martxoaren 9an jaio zen Bobby Sands, oraintxe 50 urte. 27 urterekin hil zen, H Blokeetan burututako gose grebaren ondorioz. Mitxel Sarasketak —preso zela bera ere— euskaratu zuen Bobby Sandsek idatzitako Egun bat nire bizitzan (Txalaparta, 1991) eta orain guk osorik jarri dugu Interneten. Emailu honetarako Sarasketak berak Bobby Sandsi buruz egindako artikulua ere eskaintzen dizugu. Ruper Ordorikak eta Joseba Sarrionandiak ere euskaratu zituzten Bobby Sandsen poema zenbait, Susa aldizkariak Itzalpeko ahotsak izeneko zenbaki berezian argitaratuak. Eta berriki, beste euskal preso politiko batek ere, Jon Mintegiagak, Ama maitea poema euskaratu du, Ataramiñen’03 liburuan karrikaratua.
Mar 11 04
"Berrogei urteren bueltan eta berrogei egunean egin ditut ipuin antzeko berrogei alegi mozorrotu mingotsok; bizitzarik erdia (egia balitz!) egin ondoren egin ditut, alegilari ospetsuen antzera, alegilari ospetsua izan ez arren" idatzi zuen Mikel Zaratek 1975an, 42 urterekin, 40 alegiok aurkezteko orduan. Lauaxetari eskaini zion Ipuin antzeko alegi mingotsak liburua. Liburuko azala eta margoak Jose Ignacio Andreurenak dira. Alegiotako batzuk ezagunak egin dira gerora, eta "Ekidazuko astasendia" kasurako Kukubiltxo antzerki taldeak taularatu du berriki.
Datorren astean: Haurgintza minetan.