Mar
18
04
Mundu poetiko eta ahots berezia du Gabriel Kortak. Halaxe nabari da hasieratik, Ustela bilduman 1980ko martxoan kaleratu zuen Isiletik liburutik. Poema laburrak gehienak, isiletik esanak baino xuxurlatuak balira bezala irudituko zaizkizu liburu honetako poemak. Idazten segitu du Kortak, eta Susa argitaletxearekin eman zuen 1986an Okaranak poemarioa, eta oraindik ez asko, 2002an egileak berak kaleratu du oraingoz bere azken lana den Harri hautsiak obra. Bere lehen lana, Isiletik, osorik eskaintzen dizugu aste honetan.
Mar
18
04
1973a da Euskal Herrian. Franco jaun eta jabe. Mikel Zaratek, nobela alegorikoa egin gura du; ezizen, metafora eta alegiekin aberastu bere herria. Nobela idatziko du: Haurgintza minetan. Berak argitaratu nobela bakarra. Arrakasta izan zuen irakurleen artean, baina ez zen askorik zabaldu. Geroago ezagutu ditugun edizioek, espetxeko irakurketa batean daukate motiboa. Carabanchelen irakurri zuen Bilboko liburudenda bateko langile amorratu batek, eta argitaratu behar zutela esan zien Elkar argitaletxeko arduradunei kartzelatik irtendakoan. Deustuko Hizkuntza Eskolarekin batera, edizio berriak etorri ziren gero. Gaur, Interneten aurkezten dugu.
Mar
11
04
Enbata baten modukoa izan Joseba Sarrionandiaren lehen liburuaren plazaratzea: Izuen gordelekuetan barrena. 1980ko Azkue literatur saria irabazi zuen lana, poemarioa argitaratu zenerako espetxeratua zegoen Sarrionandia, eta Carabanchelgo kartzelatik egin zuen hitzaurrea, liburuaz eta bere orduko bizimoduaz argigarria dena. Bere hurrengo poesi lanekin hala estilo nola planteamendu aldetik diferentea da liburu honetan landutako poemagintza; nolanahi dela, poemarioa giltzarria da autorearen bilakaeran, eta baita euskal literatur panoraman ere. Osorik irakur dezakezu orain Sarrionandiaren lehen liburu hau.
Mar
11
04
1954ko martxoaren 9an jaio zen Bobby Sands, oraintxe 50 urte. 27 urterekin hil zen, H Blokeetan burututako gose grebaren ondorioz. Mitxel Sarasketak —preso zela bera ere— euskaratu zuen Bobby Sandsek idatzitako Egun bat nire bizitzan (Txalaparta, 1991) eta orain guk osorik jarri dugu Interneten. Emailu honetarako Sarasketak berak Bobby Sandsi buruz egindako artikulua ere eskaintzen dizugu. Ruper Ordorikak eta Joseba Sarrionandiak ere euskaratu zituzten Bobby Sandsen poema zenbait, Susa aldizkariak Itzalpeko ahotsak izeneko zenbaki berezian argitaratuak. Eta berriki, beste euskal preso politiko batek ere, Jon Mintegiagak, Ama maitea poema euskaratu du, Ataramiñen’03 liburuan karrikaratua.
Mar
11
04
"Berrogei urteren bueltan eta berrogei egunean egin ditut ipuin antzeko berrogei alegi mozorrotu mingotsok; bizitzarik erdia (egia balitz!) egin ondoren egin ditut, alegilari ospetsuen antzera, alegilari ospetsua izan ez arren" idatzi zuen Mikel Zaratek 1975an, 42 urterekin, 40 alegiok aurkezteko orduan. Lauaxetari eskaini zion Ipuin antzeko alegi mingotsak liburua. Liburuko azala eta margoak Jose Ignacio Andreurenak dira. Alegiotako batzuk ezagunak egin dira gerora, eta "Ekidazuko astasendia" kasurako Kukubiltxo antzerki taldeak taularatu du berriki.
Datorren astean: Haurgintza minetan.
Mar
11
04
Konkordia bila izeneko fikzioak idatzi ditu Fito Rodriguezek. Galder protagonistak Parisko Konkordia plazara irten nahi du Magritten erakusketa batean giltzapean geratu delako. Idazleak errealitateko gertaera batetik abiatu nahi izan du: duela urte pare bat, eta Irakeko Gerratea hastear zela, Pariseko museo guztiak itxi zituzten ohi baino lehenago sekulako manifestazioa antolatu baitzen eta, Frantziako Poliziak segurtasun neurri zurrunak hartu behar izan zituen. Fikzio-net honetan Galderren irteera kontatzen da. Fito Rodriguezek berak esan digunez, "urtebeteko lana da non Magritten irudiak eta hizkuntzaren ekarpena adierazpenaren langak eta hesiak, mugak eta ihesak hizpide bihurtzen diren". Galderren pasadizoak irakurtzeko Magritten irudiak izango dituzue testuen lagungarri.
Mar
04
04
Mikel Zarateren barre egiteko 42 ipuin labur batu zituzten Bilbo irribarrez liburuan, Bizkargi argitaletxeak 1980an kaleratutako horretan. Ipuin bakoitzak, labur-laburrak batzuk, eta luzetxoagoak besteak, Javier de las Heras artistaren irudi bana dauka. Hitzaurrea Kirikiñori hartutakoa da, eta oraingo hauteskunde girorako be aproposa, beharbada. Datorren astean: Ipuin antzeko alegi mingotsak.
Mar
04
04
1953an argitaratu zituen Luis Jauregi Jautarkol-ek bere Ipuiak, Itxaropena argitaletxearen Kuliska Sorta bilduman plazaratuak. Poesi lanagatik ezaguna, prosa ere landu zuen. Honetaz gain, beste ipuin libururik ere argitaratua zuen: Egizko edertasuna ipuin luzea 1923an, eta Ipuiak 1924an. 1924koaren berredizio antzekoa da hau, lehen ipuina aldatuta. Oso ipuin elizkoiak dira, “dotrinatzaileak” direla ere esan liteke, baina badute bitxikeriarik. Hiru ipuinok eredu herrikoian idatziak, berrizalekerietatik urrun, bigarrenak 1914ko Europako Gerla Handia eta Ipar Euskal Herriko baserriko bateko semea ditu protagonista. Ez da Hegoaldeko idazle batengan oso ohikoa. Hiru narrazioz osatua, beraz, hementxe duzu osorik Jautarkol-en Ipuiak.
Ots
26
04
Mikel Zaratek argitaratu zituen poesia liburuetatik bigarrena da Bizipenen bultzadaz. Hasiera eta amaieraren artean, Atsekabezko bizipenak, Atseginezko bizipenak eta Ametsezko bizipenak batu zituen. Ederra ere bada Bitoriano Gandiagak egin zion hitzaurrea, literatur egilearen lanaz berba egiten duen gogoeta. Datorren astean: Bilbo irribarrez.
Ots
26
04
Poema-liburu aparta dakarkizugu aste honetan: Hegoa haizearen konpasean, Mikel Arregirena. Kriseluk 1975eko irailean argitaratua, indar handiko poeta plazaratu zen liburu eder askoan. Juan Mari Lekuonaren hitzaurrea dakar, eta bertan nabarmentzen da Arregiren “nortasun poetikoa, sorkuntzarako ahalpida eta hizkuntza poetiko bizi-bizia”.
Ots
19
04
Testua zein jenerori dagokion erabaki aurretik harrapatuko zaitu testuak berak. Hitzak gauzetan jarri zituen Koldo Izagirrek, baina ez zen gauzez ari. Gauzen bitartez ari zen. 1979ko irailean plazaratu zuen Gauzetan liburua Koldo Izagirrek, Ustela Saileko bildumaren baitan. Sei sailetan, sei gauzatan banatutako hogeita gehiago testuz gozatzeko aukera paregabea. Osorik irakur dezakezu Izagirreren liburua, Ramon Sanchez Lasaren azal eta marrazki eta Joxan Artetxeren marrazkiez apainduta datorrena.
Ots
19
04
Liburua inprentan zen Mikel Zarate hil zenean, eta handik lasterrera kaleratu zen Utopiaren fantasian liburua, Kriselu argitaletxeak plazaratua. Testu laburrez osatutako lana, utopia, hainbat utopia desberdin dituzte ardatz liburua osatzen duten testuek. Hitzaurrea Luis Haranburu-Altuna editoreak egina da (1979ko aberri egunean idatzia, hitzaurrearen amaieran nabarmentzen denez). Datorren astean: Bizipenen bultzadaz.
Ots
12
04
1980ko apirilean karrikaratu zen Daniel Garbizuren Espaloietako ginola. Ustela Saileko hamahirugarrena, poema-liburua duzu Garbizurena. Hogeita bi poema bildu zituen Garbizuk liburuan, eta Jabier Etxenikeren irudiez ata azalaz apaindu. Osorik daukazu orain irakurgarri.
Ots
12
04
Lehen poesia liburua du Higidura berdez Mikel Zaratek, Irun hiria saria irabazita Gipuzkoako Aurrezki Kutxak argitaratua. Lizardi, Lauaxeta eta Aresti omenduko ditu liburuan. Hiru zatitan banatua dago: Gelan, baserrian eta hirian eta horrela Mikel Zarateren lana bera islatzen da bertan; ikasketak, Lezama eta Bilbo. Hitzatze esanguratsua du liburuak: Eraman ezazu haizetara,/ eraman ezazu eguzkitara,/ eraman ezazu baserrira/ eta hirira,/ ikastoletara,/ etxeetara,/ irratira,/ telebisiora…,/ edonora./ Baina ez sartu,/ mesedez,/ faborez,/ inongo bitrinatan;/ ez lurperatu/ sekulan santan.
Datorren astean: Utopiaren fantasian.
Ots
05
04
25 urte beteko dira apirilaren 10ean (larunbata) Mikel Zarate hil zela. Bera gogoratzeko hainbat ospakizun burutzen ari dira bere jaioterrian, Lezaman. Guk ere, orain hasi eta apirilera bitartean astero Mikel Zarateren liburu bat eskainiko dugu osorik. Ipuin antzeko (1975, Gero) da aurkezten dizuegun lehenengoa. Hilabete batzuk geroago Ipui antzeko alegi mingotsak kaleratuko zuen, bata euskara batuaz eta bestea bizkaieraz, bigarrenean testu batzuk emendatuta. Biak Lauaxetari eskainitakoak. Datorren astean: Higidura berdez.
