abenduak
Urt 01 04
1994ko urtarrilaren lehen egunean mexikar gerrilari multzo baten matxinadarekin esnatu zen mundua. EZLNk bere burua eta borroka ezagutzera eman zuen. Geroztik ezagun egin zaizkigu Marcos komandanteordearen idatziak eta esanak. 10 urte igaro dira baina gurean, Iñigo Aranbarrik Chiapasera abiatu, eta Zapataren oihana kronika liburua ekarri zigun 1997an. Orain osorik irakur dezakezu, gu ere Sua eta hitza altxamenduaren aldeko ospakizunetan murgildu garelako.
Abe 25 03
Poema liburua da aste honetan osorik dakarkizuguna, Kondairaren ihauterian. Jose Angel Irigarayren lehen poesia lana, 1978an kaleratu zuen Gipuzkoako Kutxarekin, 77an Irun Hiria literatur saria irabazi zuen obra baita hau. Bere lehen poema-liburua, gerora Bizi minaren olerkian eta Urdinkara plazaratu zituen, Kondairaren ihauterian obran hasitako bidea sendotuz: tradizio eta ohiturei begirada modernoa, kantuetarako joera… 2002an kaleratu du oraingoz azkena duen poema liburua: Joan-jinaren labirintoan.
Abe 18 03
Aste honetan osorik eskaintzen dizuegun liburua poema-liburu bikaina da: Joxe Azurmendiren Hitz berdeak. Liburu mardula, bost partetan zatitua, Azurmendiren garai eta estilo desberdinetako poemak biltzen ditu, Bitoriano Gandiagaren aurkezpenak argitzen duenez; 60ko hamarkadako ibilbide poetiko oso bat jasotzen du obrak. 1971n argitaratu zuen Arantzazuko argitaletxeak, eta Gandiagarenaz gain Juan San Martinen hitzaurrea ere badakar. XX. mendeko ahots oso inportantea ezaguzteko aukera paregabea.
Abe 04 03
Duela 150 urte, 1853ko abenduan, eman zuen argitara Jean Martin Hiribarrenek bere lanik ezagunena, Eskaldunak, 5.000 bat bertso-lerroz osaturiko poema. Azkainen 1810ean jaioa, hainbat lan idatzi zituen, euskaraz eta frantsesez, apaiz lapurtarrak. Hiru argitaratu zituen: Eskaldunak obraz gain, urte bereko Montebideoco berriac, Ameriketarako emigrazioaren aurkako kantuak, eta 1858ko Escaraz eguia, erlijioaren historia bat. Euskal Herriaren garai bateko agerpen osoa izan nahi duen poema luzea, osorik irakur dezakezu hemen.
Aza 27 03
2003ko azaroaren 25ean bete da Sabin Arana Goiriren heriotzaren mendeurrena. Politikako, gramatikako, historiako eta bestelako idazkiez gain, poemak ere idatzi zituen Arana Goirik, 33 haren lanen biltzaileek diotenez. Bere olerkien lehen bilduma Koldo Eleizaldek egin zuen eta 1919an eman argitara, Editorial Vasca-n, Olerkijak izenburuaz. 1980an, Sendoa argitaletxeak Arana Goiriren Obras Completas kaleratu zuen, eta bertan publikatu ziren poema guztiak, hala Eleizaldek jasotakoak nola bildu gabe utzi zituenak. Edizio horretan jaso bezala dakartzagu guk hona, Arana Goiriren olerki guztiak. 1982an, azkenik, Santi Onaindiak Arana Goiri’tar Sabin olerkari eman zuen argitara. Arana Goiriren poema guztiak dakartzagu, beraz, eta baita Koldo Eleizaldek 1919an egin zuen hitzaurrea eta Santi Onaindiak bere liburuan idatzitako sarrera.
Aza 20 03
Berria egunkaria sortu eta jarraian igandero narrazio bat irakurtzen hasi ginen. Anjel Lertxundik Wagner ekainaren 29an plazaratu ostean, Edorta Jimenezek Galdara kosmikoa, Itxaro Bordak Kurlo hegaletan, Pako Aristik Postaletan idatzitako ipuina, Felipe Juaristik Autobusa, Iban Zalduak Margolariarena, Gerardo Markuletak Señorita Espe eta andereño Itxaro, Harkaitz Canok Ogiaren konkista, Patxi Zubizarretak Ileak bainuontzian, Javi Cillerok Newscastle-ko tximinoak, Juan Kruz Igerabidek Izar ona, Juan Luis Zabalak Bizikleta andregai eta Xabier Mendiguren Elizegik Haur bat jolasean argitaratu zituzten igandeetako Hitzalean gehigarrian.
Aza 20 03
Aste honetan omenaldia jaso du Juan San Martin idazle eta kultur-eragile eibartarrak, eta horrekin bat, haren jarduera bat ekarri nahi izan dugu webgunera: poesia itzulpena. Prosa liburuez gain, poesia asko idatzitakoa da Juan San Martin Otsalar, eta asko eta ona euskaratutakoa. EHUk kaleratutako Giro gori / Tiempo ardiente (1954-1977) liburuan bildu ziren 1998an Juan San Martinen poemak. Artikulu argigarria idatzi berri du Joxe Azurmendik eibartarrari buruz. Itzulpenak ere asko egina da; guk hona haren lanaren atal bat ekarri nahi izan dugu: Olerti aldizkarian Bertolt Brecht idazle alemanari itzuli zizkionak.
Aza 20 03
1982ko irailekoa da Jon Iñaki Lasaren estreinako liburua, Alizia eta biok. Ustela Saileko azken aurrekoa, 18.a, poema-liburua da Lasarena. Iganaldia izenburuko hasiera-poemaren ondoren, “Alizia eta biok” izeneko saila dakar, zazpi poemarekin; eta gero “Ametsak direla? Fantasia dela?” izenburuko sailaren baitan gainontzeko poemak. Joxean Muñozek egina da azala.
Aza 13 03
1998ko azaroaren 15ean, orain bost urte, hil zen Federiko Krutwig. Hala euskalgintzan nola kulturgintzan XX. mendeko eragile handietako bat izana, gazterik lotu zitzaion euskalgintzari, gehienbat Euskaltzaindiaren bitartez. Bere lan filologiko eta politikoez gain (Vasconia), literaturaren alorrean ere izan zuen emaitzarik. Oso ezaguna ez zaion arloa, poesigintzarena, jaso nahi izan dugu, eta bere poemak ekarri ditugu gure liburutegi honetara.
Aza 13 03
Poema liburua da poesiak harturiko aste honetako Emailuan osorik eskainiko dizuguna. 1990ean jalgi zen idazleen plazara Andoni Tolosa Morau. Ordura arte komikigintzan ezaguna (Mattin-ekin batera Argia aldizkarian ale eder askoak emana), gerora musikaren bidetik jo du. Baina tartean liburu hau utzi zigun, Satorrak, poemaz betea, erdi ezkutuan erdi itsuan baina jardunean ibili dabilenaren intuizioz osaturiko poemez betea.
Aza 06 03
Joan den asteko Emailuan Pako Aristiren poema liburu berriaren, Libreta horiko poemak liburuaren faksimilea eskaini genuen. Liburua datorren ostiralean, azaroak 7 dituela, aurkeztuko du Susa argitaletxeak Donostian, Bilintx liburu-dendan. Faksimileaz gain, liburuko zortzi poema eta hitzaurrea irakur ditzakezu hemen.
Aza 06 03
Liburu ederra dakarkizugu aste honetan osorik: Koldo Izagirreren Guardasola ahantzia. Ustela Saileko seigarren liburua, 3 atal dituen poema luze ederra da Guardasola Ahantzia. Koldo Izagirrreren laugarren liburua —aurretik Itsaso ahantzia, Zergatik bai eta Oinaze zaharrera plazaratuak zituen—, 1978ko abuztuko data daraman honek idazle indartsu eta berritzaile baten sendotzea ekarri zuen. Joxan Artetxerena da azaleko irudia.
Urr 30 03
Euskalzaleen Biltzarrak, EKE-k, Egan-ek eta Heletako herriak antolatuta, Etienne Salaberriren inguruko jardunaldiak burutu dira joan den astean, igandean Heletan idazlearen omeneko eguna ospatuz. Izan ere, aurten bete da (otsailaren 16an) Salaberriren jaiotzaren mendeurrena. Idazle heletarraren Ene Sinestea liburua eskaintzen dizugu osorik, aste honetan. 1978an kaleratua, idazlearen autobiografia modukoa da, bere bizitzaren eta pentsamenduen berri ematen duena. Orobat, mendeurreneko egunean Euskaldunon Egunkaria-n (kazeta itxi baino lau egun lehenago) plazaratu artikulua ere eskaintzen dizuegu, Etiennne Salaberriz Jean-Louis Davantek egindako zutabe argigarriarekin bat.
Urr 30 03
XX. mendeko eleberri satirikoaren maisuetako bat dugu Evelyn Waugh, 1903ko urriaren 28an Londresen sortutako idazlea. Ironia eta umorearen bidetik jo zuen, eta jenero horretan liburu gogoangarriak ditu (A Handful of Dust, Scoop), baina besterik ere landu zuen (Brideshead revisited). Euskarara Juan Mari Mendizabalek ekarri zuen, 1995ean Milabidai bilduman Erein argitaletxearekin kaleratutako Dickens atsegin zuen gizona-n, non izen bereko ipuina eta Loveday jaunaren ateralditxoa ipuina agertu ziren. Evelyn Waughez Interneten topatuko duzu helbiderik (http://www.doubtinghall.com/, adibidez), eta BBCk 1960an egin zion elkarrizketa entzun dezakezu.
Urr 23 03
Astero liburu bat eskaintzeko ekimenean orain 25 urte kaleratutako hauxe dakarkizuegu: Iztueta’ren olerkiak. Kardaberaz Bilduman argitaratua, Jose Garmendia Arruebarrenarena da edizioa; berak egin zuen J. Ignazio Iztuetaren poesia eta bertsoak biltzeko eta prestatzeko lana. Bere aurkezpenez gain, Manuel Lekuonaren hitzaurre bat ere badu liburuak, eta lanaren mamia: idazle zaldibiarraren 70etik gora olerki.