abenduak
Abu 26 04
Toribio Altzagaren beste lau antzerki lan jarri dituzte aste honetan euskaraz.net-en: Axentxi eta Kontxexi eta Etxeetan elkarrizketa labur eta biziak, Bost Urtean bi ekitaldiko antzezlana eta orain arte argitara eman gabe zegoen Tantarrantan jostirudia.
Abu 19 04
Uda oparoa euskaraz.net-en, liburuen sareratzeari dagokionez. Batetik, Toribio Altzagaren Andre Joxepa Tronpeta sorgin ipuinaren bertsio digitala. Gerra aurrean jendaurrean antzeztu bazen ere, orain arte argitara eman gabe zegoen. Bigarrena, Kaietano Sanchez Iruren Bizi bedi euskera bertso bilduma da. Izen horrekin 1893 eta 1916 urte bitartean prentsan argitaratutako bertsoak bildu dituzte, hainbat gairen arabera sailkatuta. Abuztuaren 24an 88 urte beteko dira Sanchez Irure idazle donostiarra hil zela.
Abu 19 04
Dagoeneko bibliografia luze bezain interesgarria egina du Itxaro Bordak. Bere azken liburuek bezala, 1980an plazaratutako idazlearen lehen lanak oso kontuan hartzekoak dira, egilearen panoramika osoago baten berri ematen baitigute. 1984an Basilika eleberria, Bizitza nola badoan poemarioa eta Emakumeak idazle saioarekin hasita, 1986an kaleratu zuen Susa argitaletxearekin bere bigarren poema liburua, Krokodil bat daukat bihotzaren ordez. XX. mendeko poeta ezinbesteko baten ahotsa sendotzen zihoan, 1988ko Just love poema liburuan baieztatu ahal izan zenez. Krokodil bat daukat bihotzaren ordez eskaintzen dizugu aste honetan osorik.
Abu 12 04
Irlandako herriari eta hango gatazkari begiratu izan diogu, eta begirada hori fintzen lagundu ziguten Imanol Murua Uria eta Hunberto Unzueta kazetariek 1996an Susarekin kaleratu zuten Suetena Belfasten liburuarekin. Kronika liburu bikaina, Irlandan egindako hilabeteetan kazetariok herri hartako gatazka armatuaren muinari heldu nahi izan zioten, eta hura ezagutu eta entenditzeko lanabesak eman irakurleari historia, kronika sozialak, pasadizoak, protagonisten ahotsa, biktimena… estilo zuzen eta bizi batez jasoz. Kazetaritzak eta literaturak bat egiten duten eremu horretan murgildu ziren, trebetasunez, Murua eta Unzueta, eta orain zeu murgil zaitezke haien lanean liburu osoa hemen irakurriz.
Abu 05 04
Ipuin liburu bikaina da aste honetan osorik eskainiko dizuguna: Atoiuntzia. Edorta Jimenezek 1990ean idazle mundakarrak murgil egin zuen narratibaren uretan, eta txukun asko egin gainera. Omar Nabarroren izenpean poema-liburuak ezagutzen genizkion ordura arte (Itxastxorien bindikapena, Egutegi esperimentala, Gaua zulatzen duten ahausietan…), eta bere poemetakoaz gain beste mundu batzuk ere nabiga zitzakeela erakutsi zigun. Atoiuntzia-ko narrazioetan bere inguruari, geografikoari eta historikoari, begira jarri zen Jimenez eta begiratu beharrekoa dela erakutsi. Gerora bere eleberri batzuetan jorratu dituen elementuak (Azken fusila, Kilkerren hotsak) antzeman daitezke ipuin eder hauetan.
Abu 05 04
Euskaraz.net-ek beste bi liburu jarri ditu sarean. Lehenengoa, Loiolako Joxe Ayerbek, Bartolo Ayerberen semeak, jarritako bertsoekin osatutako Alako batean liburua, Antonio Zabalak Auspoa sailean argitaratua. Hirigintza baldarraren salaketa egiten duen "Gure baserriak" bertso sorta irakur daiteke bertso horien artean. Bigarrena, Kaietano Sanchez Irure (1856 -1916) idazle donostiarraren Azken beltza antzezlana. Lan honek Donostiako Udalaren saria jaso zuen 1915ean eta Euskal Iztundeak 1917an antzeztu zuen lehen aldiz Antzoki Zaharrean.
Abu 05 04
Uztailaren 25ean (nesken egüna) lehen aldiz eta agorrilaren 1ean gero (igandea), aurten ere bitan jokatu dute pastorala Maulen. Jean Louis Davantek Antso Azkarraren milurtekoa hartu du gaitzat idatzi pastoralean. Berria egunkariak gune berezia atondu du pastoralaren karietarat, eta bertan afitxa ikusi, pastoralaren inguruan idatzi albisteak irakurri, edota pastoralaren testu osoa ere irakur daiteke. Lehen peredikütik, 12garren kantara, guztira 23 jelkaldik osatzen du Antso Azkarra pastorala.
Uzt 29 04
Hizkuntzalari gisa ezagunagoa, eta oro har euskaltzale langile moduan, sormenezko literatur lana ere egin zuen Alfontso Irigoienek. Herrian gara bizi (1979) bere lehen poema liburua izan zen, baina gerora argitaratu zituen beste bi, Orbel eta orri 1980an eta Hi ta ni garade zu, to ez date no 1989an. Irrisko Xortaren azkena izan zen Alfontso Irigoienena. Zortzi liburu eta idazle berri pare bat ezagutzera eman eta gero, hortxe amaitu zuen Leopoldo Zugaza argitaldariak orain Interneten irakurgai dagoen bilduma interesgarri hau.
Uzt 29 04
Abelino Barriolaren Lagun txar bat, Donostiako kaian girotutako antzerki lana, eskaintzen du euskaraz.net-ek udako egun hauetan irakurtzeko. Barriola Donostiako Udaleko zinegotzia izan zen eta bere ahaleginari zor zaizkio bai Artikutzako urak hirira ekartzea, bai Euskal Iztundea, Euskal Hizkuntza eta Deklamazio Eskola, sortzea.
Uzt 22 04
Kristo gure Jauna eta andredena Maria du izenburua Irrisko Xorta saileko zazpigarrenak, Polikarpo Iraizozen poemarioak. Izenburuak adierazten duenez erlijio gaia jorratzen du liburuak, 44 sonetok osatua. 1978. urtean Euskaltzaindiak eta Bizkaiko Aurrezki Kutxak antolatutako Felipe Arrese Beitia saria irabazi zuen. 1897an jaioa, Polikarpo Iraizozek (jaiotzez Agustin Zarranz) bide luzea egina zuen euskalgintzan eta literaturgintzan, eta lan asko argitaratuak, batez ere prosan. Itzultzaile ere izana, 50 urtez euskal aldizkarietan kolaboratzaile jardundakoa dugu kaputxino nafarra. Euzko Gogoa eta Egan aldizkarietan, adibidez, poema mordoa argitaratua da (Euzko Gogoan Irisarri ezizenaz). Liburua argitaratu eta hurrengo urtean, 1980an, hil zen.
Uzt 15 04
1904ko uztailaren 15eko goizaldean hil zen Anton Txekhov idazle errusiarra. Ipuingintzako maisu, antzerkigile handia, bere heriotzaren mendeurrena dela-eta euskarara ekarri diren bere lan guztien bilduma egin nahi izan dugu. 1956an kaleratu zen lehena (Guraso zintzoa), Egan aldizkarian, Elizaldek euskaratua, eta gerora Egan-en bertan Pello Zabaletak bi ipuin (Ispilu okerra eta Atezain eskolatua) euskaratu ditu, D. de l’Ak bat (Vanka) Txistu & Tambolin-en eta bakarrizketa bat argitaratu da Zubizabal aldizkarian. Liburuak bi argitaratu dira. 1987an, Begoña Lasak euskaratuta, Bi antzerki labur plazaratu zuen Baroja etxeak. 1990ean, azkenik, eta Literatura Unibertsala bildumaren baitan, Xabier Mendigurenek itzulitako Ipuinak kaleratu zen. Denak dauzkazu hemen irakurgai.
Mendeurren honetarako azken ipuin bat ere ekarri nahi izan dugu, baina ez Txekhovena, Txekhovez baizik. Raymon Carverren Mandatua ipuina itzuli du Harkaitz Canok, non idazle estatubatuarrak Txekhoven bizitzako azken uneekin narrazioa osatu zuen.
Uzt 08 04
Aurten 50 urte dira Emeterio Arrese hil zela. Poetaren eskuizkribu batzuk aurkitu dituzte berriki Javier Bello Portu musikari zenaren paperen artean, haren zaintzapean utzi baitzituen Arresek. Koaderno batean eskuz idatzirik datoz 31 poema, horietatik hamar Olerki berrizte bilduman (Kuliska Sorta 1952) argitaratuak, beste zenbait aldizkarietan plazaratuak, baina baita ere guretzat ezezagunak diren batzuk. David Azurza eta Joxemari Iturraldek utzi digute koadernoa, eta faksimilea egin dugu, berorren transkripzioaz.
Uzt 08 04
Izatearen malura (1971) eta Maiteño(1973) poemarioen ostean, 1978an beste poema liburu bat kaleratu zuen Xabier Azurmendik: Jesus. Poetaz gain historialari eta ikertzailea ere bazenak Nazaret-eko Jesus gai zuen poema liburua idatzi zuen, ikuspuntu erlijioso bai baina berezi batetik. Irrisko Sortako bosgarrena egin zuen hauxe izan zuen poesian azkena, eta gerora Patri Urkizurekin batera kaleratu zuen Santa Kruz apaizari buruzko ikerketa lan bat. 1996an hil zen. Jesus bere liburua osorik eskaintzen dizugu.
Eka 17 04
1920an Donibane Lohizunen jaioa, heldutasunezko poema liburua dugu Fededunen arbasoa, Xabier Iratzederrek 1977ko uztailean Irrisko Sortan karrikaratua. Egile oparoa, gure lirikan erreferentzia nahitaezkoa, azken 50 urteetan poesia idazten, besteak beste, aritu da Iratzeder. 1940ean Ezkila etxearekin kaleratu zuen lehena, Zakalar, eta geroztik dozenatik gora dira argitaratutako poema liburuak; idatzi ditu, bestalde, hainbat antzerki lan eta kronika. Poesia eta otoitzaren uztarketan jardundakoa, Fededunen arbasoa 8 ataletan idatzitako antzezlan modukoa da, poesian osatua, Abrahamen bizitzako pasarte biblikoak beneditar donibandarraren ahotsean birkontatuak azaltzen dizkiguna
Eka 10 04
Editore eta kultur eragile inportantea izan da Leopoldo Zugaza durangarra. Euskal letren munduan aspaldi murgildua, 1975etik aurrera euskarazko liburuak eta euskal gaien ingurukoak kaleratzen hasi zen, Leopoldo Zugaza argitaldaria izenpean. 1975etik 1979ra bitartean ia 40 liburu argitaratu zituen, horietatik lehenetakoa Mikel Zarateren Ipui antzeko alegi mingotsak. 1977an Irrisko sorta poema liburuen bilduma abiarazi zuen Manu Erzillaren Hitzik ainitz idatzi dut poemarioarekin, eta gero beste zazpi etorri ziren, 1979ra arte. Manu Erzilla bilbotarrarena eskaintzen dizugu aste honetan, osorik.