Mar
03
05
Duela mende bat, 1905eko otsailaren 26an, hil zen Marcel Schwob idazlea. Chavillen jaioa 1867an, idazle fina eta azterlari zorrotza, liburu eder zenbait egin zituen, eta azterketa kritiko oso interesgarriak (François Villoni buruz, kasu). Euskal idazleak hurbildu dira haren obrara, eta 1986an, Baroja etxearekin, Mimoak lana euskaratu zuen Mikel Lasak. Hurrengo urtean, 1987an, Urrezko maskaradun erregea lana argitaratu zuen Pamielak, Periko Diez de Ultzurrunek itzulia. 2002an, azkenik, Bizi alegiazkoak kaleratu da Literatura Unibertsala bilduman, Ibaizabalek argitaratua, Juan Garzia Garmendiak itzulia (liburu horretako ipuin bat euskaratu eta argitaratua zuen Erein etxearekin, Ipuin gogoangarriak obran). Izan du harrerarik, beraz, idazle sinbolistak gurean. Hiru lanak eskaintzen dizkizuegu, osorik.
Mar
03
05
Aurten beteko da Estepan Urkiaga Lauaxetaren jaiotzaren mendeurrena eta izango da ospakizun bat baino gehiago —Sabino Arana Elkargoak berriki aurkeztu du idazlearen liburutegiaren katalogoa—. Egokiera ona da, beraz, laukiztarraren literatur-lanak irakurtzeko (edo berrirakurtzeko). Susa argitaletxeak kaleratutako XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman bada, noski, Lauaxetaren poemen antologia.
Ots
24
05
Oraindik ere Konstituzioaren inguruko erreferendumaren oihartzunekin dabilela, Europak hainbat alderdi ezkutu ditu, eta horietako bat erakutsi zigun Pablo Sastrek 2002an, Leuropa eleberrian. Susak eta Euskalgintza Elkarlanean Fundazioak kaleratua, Tximi eta Sakiren ibilerak irakur ditzakegu, Marokon eta Euskal Herrian. Hizkuntza bixi erakargarri batean idatzia, liburu bikaina eman zigun Sastrek. Osorik irakur dezakezu orain.
Ots
24
05
1985eko otsailaren 22an, orain 20 urte, zendu zen Bartzelonan Salvador Espriu, XX. mendeko Kataluniako idazle handietako bat. Narradore, antzerkigile eta poeta, bizi izan zuen garaiko erretratua egin zuen bere literaturarekin, bere ahotsa bere komunidadearenean txertatua. Bere poemak, 1965 ezkeroztik, euskaraz irakur daitezke. Sinerako liburua eta Zezen larrua osorik (Juan San Martinek euskaratuak), eta beste zenbait literatur aldizkarietan edo antologietan bilduak. Hementxe eskaintzen dizkizuegu denak.
Ots
17
05
Arthur Millerren heriotza da azken egunotan irakurgai izan duguna, idazle estatubatuarra pasa den 2005eko otsailaren 17an hil baita. XX. mendeko antzerki-autore inportanteenetako bat, haren lan ezagunena, Saltzaile baten heriotza, Xabier Galarretak euskaratua dago. 2001ean plazaratu zuen Hiria argitaletxeak, eta orain osorik dakarkizuegu.
Ots
03
05
1995eko otsailaren 4an, orain dela 10 urte, zendu zen Patricia Highsmith idazlea. AEBetako Texasen jaioa, 1912an, Arrotzak tren batean (1950) eleberriak egin zuen ezagun, lehenengoz, eta gerora izen handia eman Tom Ripley pertsonaiak. Ripleyren jokoa eta Ripley trebea eleberriak, hain zuzen, euskaratuak dituzte Maria Garikanok eta Asun Garikanok, eta Igela argitaletxeak kaleratuak 1995 eta 1999an. Eleberrigile trebe honen euskaratutako lehen lanak ez dira horiek, ordea. Koro Navarrok Poliki, poliki haizetan (Slowly, slowly in the wind, 1979) narrazio bilduma euskaratu baitzuen 1988an, Elkar argitaletxeak argitaratua. Bost narrazio erakargarrik osatua, misterioa bezala pertsonaien arima protagonista diren bost narraziok osatua, osorik eskaintzen dizugu.
Ots
03
05
Ez dira urte asko patera hitza gure hiztegira sartu denik, baina zoritxarrez ugari dira urte horietan itsasoan sartutako paterak. Eta asko onik atera ez direnak. Inmigrazioaren gaiari zuzen helduta Ahmeden bidaia kontatu zigun Iñaki Frierak Lehorreko paterak eleberrian, Susa argitaletxearekin 2001ean kaleratua. Ceutan abiatzen da istorioa, baina iristen da Euskal Herriraino, Ceutatik edo beste edonondik abiatzen diren pateretako bidaiariak bezalaxe. Irakurgai duzu osorik Ahmedek Jezabel arrebaren bila bizi izandakoa.
Urt
27
05
Urtarrilaren 27an hil zen, 1982an, Nemesio Etxaniz. 1899an jaioa, gerra aurreko aldizkarietan jardun eta olerkari gisa ezaguna egin zen. Kartzelaratua, gerra ondorengo euskal literaturako pertsona inportantea izan zen, eta halaxe bere jarduera bertako eta erbesteko aldizkari eta liburugintzan. Jakin zuen, horretaz gain, idazle eta kulturgile gazteenekin harremana egiten eta 60-70etako kultur giroan ere aritu zen. Hainbat lanen egile, bere poesia lanen antologia kaleratu zuen Susak XX. Mendeko Poesia Kaierak bilduman. Hementxe duzu osorik.
Urt
20
05
1996an eman zigun Itxaro Bordak Amaia Ezpeldoi detektibearen bigarren abentura. Bakean ützi arte eleberrian aurkeztu zigun, bi urte lehenago, kabale eta jenteentako detektibea, Zuberoako lurretan ikerketan. Lurralde eremu oso zehatza du Amorezko pena baño liburuak ere kokaleku nagusi: Bardeak. Haren inguruan josi eta askatuko da, oraingo honetan, korapiloa. Osorik irakur dezakezu.
Urt
20
05
1995eko urtarrilaren 17an hil zen Miguel Torga idazle portugaldarra. S. Martinho de Antan 1907an jaioa, Adolfo Correia da Rocha benetako izena zuena, XX. mendeko Portugalgo ahots inportanteenetako bat izan da. Jenero guztiak landu zituen, eta lan inportanteak dauzka hala poesian nola narratiban. Piztiak narrazio liburua (Os Bichos, 1940), bere narratiban erreferentzietako bat, 1997an euskaratu zuen Bego Montoriok, eta Alberdania argitaletxeak argitara eman. Ipuin bilduma interesgarri horretako bi ipuin aurkezten dizkizugu, Nero eta Vicente, eta hitzaurrea, Miguel Torgaren eta liburu honen aurkezpena dakarrena.
Urt
13
05
Bidasoa inguruko uren doinu eta usaina darie Txokolatezko dinamita liburuko ipuinei. Literatur aldizkarietan zaildua, estreinako liburua zuen Mikel Tabernak Susarekin 2002an kaleratu zuen hau. Hamar istorio eta hainbat protagonista hurbileko dakarzkigu Tabernak, ezagutu gabe ere denon ezagunak direnak, idazkera estilo fin batez ehundutako istorioetako protagonistak.
Urt
13
05
Euskaraz.net-ek Serafin Barojaren Pudente, lehen euskal opoera, jarri du sarean. Egileak berak egin zuen lehen argitarapena 1878an eta J.A. Santestebanek, 1890 inguruan, musika idatzi eta Pudente operaren libretoa argitaratu zuen. Euskaraz.net atariak bi bertsioak jarri ditu sarean, bakoitza dagokion musika eta partiturekin.
Urt
06
05
Poema liburu indartsu eta betea eskaini zigun Iñigo Aranbarrik 2000n, Susa eta Euskalgintza Elkarlanean Fundazioaren eskutik: Harrien lauhazka. Azken urteetako gure literaturako erreferentzia sendoa, liburuak Aranbarriren ahotsa eta unibertsoa, gurea ere baden unibertsoa, aurkezten dizkigu. Poesiaren zerrendetan lehendik ere egina zeukan tokia betikotu zuen idazleak poema-liburu honekin.
Abe
30
04
1972ko abenduaren 28an hil zen Jon Mirande. Bere idazlanen balio eztabaidaezinaz bat, bere ibilbidea ere aipagarria da oso, kulturgintzan, literaturgintzan edo politikagintzan. Pentsamenduaren alorrean, bederen. Horrek denak, jakina, isla du bere literatur lanetan, baina garbi asko agertzen da Jon Mirandek bere adiskideei hainbat urtetan zehar (1948-1972) idatzi zizkien gutunetan. Susa argitaletxeak kaleratu zituen 1998an, Patri Urkizuk prestaturiko edizioan, eta orain osorik irakur ditzakezu.
Abe
23
04
Finitzen ari garen 2004 urte hau, Txekhoven heriotzaren mendeurrena bezala gogoratu dugu literaturan. Izan be, 1904ko uztailaren 15eko goizaldean hil zen Anton Txekhov idazle errusiarra. Ipuingintzako maisu, antzerkigile handia, bere heriotzaren mendeurrena dela-eta euskarara ekarri diren bere lan guztien bilduma egin genuen uztailean. Orain, berri bat gehitu gura genuke, Jose Morales itzultzaileak errusieratik euskarara ekarritako Rothschild-en biolina, Txekhhovek 1894an argitaratua.
