Lastallaren 21.an
San Malko Monjea

        1. Kontatzen du S. Jeronimok berari kontatu ziona Malko Monjeak bere buruas, ezkaitzen fia geuren juizioas, bai Superioreenas. Izan ze Nekazari-humea Antiotxiako aldiritakoa, nai zute buratsoek ezkonarazi bortxaz ere, baña berak Jangoikoaren inspirazios nai zue konserbatu kastidadea, eta orgatik eskapaturik bere etxetik ixilkias sartu ze errelijioso Monasterio batean, non bizitu zen anitz urtez zerbitzatzen Jangoikoai mundutik aparte. Jakinik iltzela bere Aita, ta utzi ziola zenbait heredaje ta gauza, pensatu zue egitea agerraldi bat sortu-etxera, konsolatzeko Ama alarguna, ta saldurik utzi zitionak, emateko parte pobreei, parte Monasterioai, ta parte bere bearretarako. Deseo gau komunikatu zue bere Superioreareki, zeñek ezaundurik zela tentazioa, konsejatu zio zegola geldi artu zuen estadoan, ta ez itzuli atzerat munduko peligroetara. Uste zue Malkok ala konsejatzen ziola Abadeak bere konpañian idukitzeagatik: segitu zue bere tema, despeitu ze konbentutik akonpañatus triste Abadeak, zeñek erraten zio, beiratzen zuela ia nola ardi zabartua saldotik ta Artzaiaganik apart, peligroan otsoek arrapa zezaten.

        2. Ellegatzeko bere errira bear zue pasatu leku eremu soil batetik, non atratzen ziren bideaskoei Moroak; ta orgatik biltzen zire bideaskoak oateko seguroago elkarreki, ta orduan bildu zire iruogeitamar bat gizonki ta emasteki; eta obenean zoezilaik, ikusi zuzte eldu zirela Moroak armaturik. Barraiatu zire aiek iges arat onat: eta Malko erori ze kautibo aietaik baten eskuetan, ta arreki bateo berze baten Andre zen bat. Eraman zitue biak Barbaro garrek bere lekura; ta paratu zue Malko Artzai, eta onek guardatzen zue lealki hazienda; Jabeak seguratzeagatik etzekion eskapa, nai zue ezkonarazi kautiba lagun ermanareki. Malkok eskatu zio etzezola inarazi alakorik, ezi kristioa zela, eta Kristioari eztela zillegi ezkontzea duenareki senar, nola baizue andre garrek. Asarraturik Barbaro garrek paratu zio puñale bat bularretan, bizia kenduko ziola, ezpazue egiten: ala iduriarazteko baietz, eman zire elkarri eskuak. Bear-izan zue eraman bere etxolara; oroitus bere Abadeak erranas. Paratu zire alde batean bata, berzean berzea etzirela ikusi ere nai elkar. Asi ze negarrez Malko bere buruareki, au duk Jangoikoaren kastigo merezi dukena eure kulpas. Noraño ellegatu den ire desgrazia: Len etxe ta hazienda, ta boda onak utzirik bizitzeagatik kastidadean, eta biziturik libre adingontaraño, orai zarzuturat bear duk izan andre? ta ori berze batena? Zer protxu duk oraiarteoko bizituas libre, ta garbi Jangoikoagatik, baldin orai kontra ¡ten baduk? Zer inen dugu emen? obe duk il gorputza, ezi arima, eta izan kastidadearen Martir: eta atrarik kanibeta bat iltzeko bere burua, erran zio emastekiari, geldi bedi Jangoikoareki, ezi Kristoren Martir ikusnonau lenago ezi orren senar. Emastekiak turbaturik erran zio, Jauna, eztaiela il bere burua ere kaltetan; eta iltzekos il benaza ni lenik. Eta iten badu, guardatzeagatik kastidadea, jakin bez ni ere nagola proposito berean, ta lenago utziko nai zela iltzera, ezi autxitzera. Iduri bazaio, izan gaitzen Jangoikoaren begietan anai arreba bekala, ta Nausi barbaro goni iduriarazi senar-emaste, izan arteo eskaida, eskapatzeko. Admiratu ze Monjea emastekiaren birtuteas eta prudenzias; eta ala bizi zire, naiz beldur eta kuidado andiareki ez ikusteko elkar.

        3. Jabea ia konfiatu ze etzirela eskapatuko. Baña Malko beti zego suspiratzen bere lekura naiez, ta lengo bizimodura. Tratatu zue emastekiareki, baizego ain eskapatu naiez. Il zuzte bi aker, aien aragias alimentatzeko ta aien larrues aunditurik aizes pasatzeko ugalde andi bat bidean preziso pasatu bear zena. Ibili zute irur eguntako badea beti gibela beira ia norbait eldu zen aien atzean. Irur egunen buruan ikusteunte eldu direla Nausia ta mutila bi kamelloetan dra dra dra. Sartu zire pobreak an kubila batean, ta gelditu zire saiets batean pokalean beldurrak, barnago zegoken baseiziaren bat, nola baizego. Nausiak ikusi zituenak sartzen, ta sarrarazi zue Mutila ezpata biluxiareki, atrarazteko, edo iltzeko an. Sartu ze mutila oius ziola, atra zaizte onat il bearrak, ezi Nausia dago zuen esperan or. Arren oiuetara atra ze barnetik leona bat, eta atzaparreki arrapatu ta iltzue antxe, zeudelaik beira biak, ta itzuli ze bere barnera. Nausia berantetsirik etzela atratzen mutil ori, uztez bien ertean erresistitzen zioten, sartu ze bera bere armaeki oius guzien kontra: baña leonak jokaturik bereala utzi zue an ilik Mutila bekala. Nola bide zeuden bi pobre gaiek ainberzeko arrixkoen ertean, zer izanen zen aietas? Zeude geldi geldia, ta ixil enkomendatzen Jangoikoai. Libratu zitue bere Majestadeak. Leona nonbait errezelaturik ikusi zutela, ta etzegola an seguro, atra ze bere humeareki agoan, ta joan ze andik berze lekutara. Biak esker milla milla emanes Jangoikoai joan zire akorritus lotsamentura gartaik: atra zire geroxago, ta iganik kamello gaietan amar egunes ellegatu zire Romako enperadorearen lekuetara; ta arturik kamelloen prezioa eman ziotena, emastekia paraturik monja batzuen konbentuan, Malko itzuli ze bere konbentura, non ia orduko il baize Abade utzi zuena: eta biak nor bere konbentuan bizitu zire zerbitzatzen Jangoikoai, kontatus agitu zirenak, ta kantatus Jaunaren miserikordiak.

        4. Historia gonen ondorean dio S. Jeronimok, au kontatu zida niri gaste nitzalaik Malkok ia zarturik, eta nik orai ia zartu nai zelaik kontatzen diotet kastoeri, zeren baita kastidadearen historia, ta exortatzentut donzellak guarda dezaten beti. Zuek konta zazie zeuren ondorengoeri, jakin dezaten guziek, kastidadea desertuetan ere, ezpata ta baseizien ertean ere eztagola kautiba: eta persona Jesu Kristori emana badezaketela il, baña garaitu ez. Guziok dire S. Jeronimoren itzak ezaunarazteko kastidadearen preziosidadea, ta estimarazteko kristale gau ain preziosoa, ta ain eskas txur aurkitzen dena mundu zikin urrinzuan. Agitu bide ze 370 urtearen inguruan.