Abenduaren amalaurgarrenean
San Espiridion

        1. S. Espiridion, lenik ardi ta auntzen Artzai, gero arimen Artzai, ta Obispo Txipren, an berean jaioa da exenplutako nora daiken ellega nornai Jangoikoaren etxean, beraren grazias, ta bere dilijenzia proprioas. Ezkondua izanik len, karidadeari emana, honratzen zue Jangoikoak estado gartan ere asko milagroeki. Eben, ta bere bizi sanduaren atenzios egin zute Obispo. Agitu ze idorte luze bat, ta ordik gabea, gosea, ta pestea. Ilik asko jende, gañarakoak beldurrak il, oan zire Obispo santuagana erremedio billa. Sanduak billatzen zue tenploan sakrifizio ta orazioeki: eta diote, ezi negarra zeriolaik sanduai begietaik, jausten zirela Zerutik euri-erauntsiak: ta ebek atertzen zirela atertzeareki negarra, entenda daien, bekatuak diren bekala plagaen motiboak, erremedioa direla penitenzia ta negarrak, ta eben ariora ura. Baña bekatuak segitus, segitus joan zire kastigoak; etzutenak, iltzen goseak; eta zutenek, ertxitzen biotzak eta arkak. Ebetaik bati eskatu zio gari edo ogi batek: etzue logratu: an ze sanduagana, kontatu zio agitua. Sanak etzue zer eman, baña erran zio, etzaitela afliji, ezi biar erremediatuko zara; ta orai ditxoso iduri zaizun abrats goi, biar ikusko duzu miserable, ta erranen dizu ar zazula bere ondasunetaik bear duzuna, ta zuk irri inen duzu. Zer agitu ze? Gau gartan eman zue erauntsi ain erru andi batek, ezi atra ta eraman zitue arren graneroko gari ta ale guziak karrikak barna: an ze guziek arrapatzea al guzia, nola arrabutxan; berzeen ertean ikusirik pobre gura erraten zio ar zezala zuken guzia: eta pobreak irri, oroiturik sanduak erranas. Berze bein sanduaren adiskide on bat akusaturik malamente senteziatu zue Juezak eriotzera. Sandua berla jarri ze bidean, estorbatzeko maldade gura: pasatu bear zue erreka bat: zoeie ur anditurik, ta ezin pasa: zubirik ere ez. Eskatu zio Jangoikoai, ta manatu zio errekai geldi zeiela: gelditu ze, ta pasatu ze sandua oñes, ta Ziudadera baño len, aiturik Juezak milagroa, utzi zue libre presoa. Nola den Jangoikoa ona bereeki!

        2. Beti zebila oñes obispo sandua; eta bein ellegaturik erri batean ostatus, nai zitio garbitu oñak emasteki batek: baña beiratus sanduak serioki erran zio, aparta aparta bedi; eta sekretoan deklaratu zio zergatik etzen digna, ta konfesa zeiela, ta emendatu; ta ala egin zue. Aurkitu ze Konzilio jenerale Nizenoan irur eun ta emezorzi obispo sandu gaieki, non Filosofo bano platikari agudo bat etzuketelaik ixilarazi ta errendiarazi ango jakintsu asko zirenek, atra ze erdira sandu gau, ez letraetan fiaturik, bai Jangoikoaren birtutean: erran zio senzillki fedeak erakusten duena Jangoikoas, Jesu Kristos, ta ganarako egia fedeskoes: Azkenean erran zio, Filosofo Jauna, auxe da sinesten duguna Kristioek: Berorrek zer sinesten du? Gelditu ze ura arriturik mutu bekala; Ta Jangoikoak argiturik erran zue, on beroi sinesten dut nik ere egietafedea bekala: eta itzulirik lagunei erran ziote, mintzatu garen bitarteo itzes ta arrazios, izan dut zer erran; baña Jangoikoaren birtutea mintzatu delaik sandu gonen medios, ia ezta erresistenziarik. Ala konbertitu ta kristiatu ze, ikusiarazirik zenbat iago balio duen sandutasunak, ezi ez xakintasunak. An zegolaik, il zekio bere alaba len izan zuena matrimonioan. Eta itzulirik etxera, aurkitu zue andre bat negar ta negar, eman ziola bere alaba garri diru-kantidade bat guardatzeko, eta iltzela erran gabe non utzi zuen, eta ezin aurki nion. Sandua joan ze alabaren obiara, ta mintzatu zio bere izenas, Irene, non utzi duzu andre gonen dirua? Errespondatu zio, alako lekuan urkituko du. Joan, ta aurkitu zute. O Jangoikoaren prodijioak!

        3. Egin ze Enperadore Konstanzio, ta gerrara zoeielaik, heri gelditu ze Antiokian: eta orazioen medios in zio Jangoikoak mertxede ikusiarazteas Obispoen koro bat, ta aien ertean bida sendatuko zutenak. Deiarazirik bereala ezaundu zue au zela prinzipala in bear ziona grazia, ta ala istante sendatu zue paratus gañean eskuak. Baña agitu zire bi notagarri: bat da, ezi sartu zelaik palazioan, nola baizego pobre gisa Jaintsirik, ango Paje batek eman zio bofetada bat matelean: eta sanduak kontent itzuli zio berze matela, eman zezon artan ere. Berzea da, ezi ofreziturik Enperadoreak anitz ondasun ta gauza, batere etzue nai izan du errezibitu, baizik eman pobreei: erran baizue orgatik Enperadoreak, etzela admiratzen egin zezkien alako prodijioak gizon garrek ala despreziatzen zituenak munduko gauzak. Andik atra ta fite etorri zekio andre kanpoko bat zekarrana besotan aur bat ila. Etzekie mintzatzen ango lenguajean; begiek bai negarres ziote klaro aski zer nai zuen, baize biztea bere aur gura. Sanduak egin zue orazio, ta Jangoikoak biztu zue. Baña zer gero? Ama ikusteareki bere hume maitea bizirik, kontentuaren utses iltze bera an derepente. Sanduak beiratus zerura otoi ta otoi logratu zue biztea Ama ere.

        4. Berze asko gauzetan ere mostratu zue Jangoikoak zion amorea. Naiz obispo izanik, nola baize pobre, mantenitzen zitue nola len auntzak bere ta berzeen mantenitzeko. Erosi zitio batek eun auntz; ta sanduak nola ezpaizue kodiziarik, erran zio utzi zezala prezioa alako lekuan. Ark utzi zue, baña ez oso. Asi ze oaten auntzeki, baña batek etzue nai segitu: ark andik eta emendik eman, baña ezin zuzenarazi. Nekaturik ia artu zue soñetan; baña auntzak marrakas ta buldurka iten zio: guziak irri. Sandua zego beira, ta ezaundurik kausa, erran zio, beira faltatu duzun pagatzean. Konfesatu zue, pagatu zue, ta berla auntzak segitu zue. Ladron batzuek nai izan zute egin baza on bat gau batez arren saldoan: Aurkitu zire ala nola loturik eskuak, ta ezin mogi gau guzian. Goizean berla sanduak ikusirik Jangoikoaren presoak, logratu zue libratzea; eta amoltsuki abisaturik eska zezatela lenago ezi ofenditu Jangoikoa, eta izan zuten trabajuaren alokairu eman ziote ari bat; ta ala biali zitue alegre ta korrejiturik. Andre ezkondu bat enbarazatu zena ez senarraganik sanduak exortatzen zue konfesatzera kulpa. Etzue nai obeditu. Sanduak meatxatu zue Jangoikoaren justiziareki, ta ezin libratuko zela. Ala agitu zekio: anitz oñaze, ta tormentuen buruan iltze libratu gabe, ta konfesatu gabe. Nork konta guziak? Azkenik bere onetsiari bekala biali zio Jangoikoak abisu noiz il bear zen, ta eman zio iltze bat preziosoa, eramateko bere arima Zerura, non daukan gozatzen betikos beterik glorias.

        Abenduaren 17.an S. Franko Sena p. 322.