Garillaren 17.an
San Alexos Romanoa

        1. Anitz maneras da admiragarri Jangoikoa bere sanduetan, ta sanduak beraren amorez egin eta pasatututenetan: Bat espezialki da S. Alexos. Aita sandu zelarik Inozenzio I.a ta enpradore Honorio, bizi ze Roman kaballero Jaun andi bat, aberatsa, ta poderosoa, deitua Eufemiano, ezkondurik señora bateki deitzen zena Aglaes, baña humerik ez, non utzi beren ondasunketa andia. Eskatzen ziote kontino Jangoikoai egines asko orazio ta limosna. Gero ere logratu zute seme bat, Jangoikoak emana bekalakoa, deitu zutena Alexos. Azirik sandua bekala, ia bere adinean autatu zute beraren esposatako donzella bat ongi zegokiona. Manatu ziote ar zezala estado, eta obeditu zue Alexosek disimulatus intenzio zuena Jangoikoaren manamendus, baize utzirik esposa ta guziak, joatea peregrino mundu ori barna. Boda zelebraturik, erretiratu zirelaik nor bere aposentura, ia zegolaik bereareki bakarrik, eman zio urresko erastun bat, ta joia batzuk, guarda zezkiela amorearen señale bekala, Jangoikoak nai zuen arteo. Erran ta atra ze; eta jaintsirik peregrino gisa joan ze etxetik, niork ikusi gabe, eta portuan ain txusto aurkiturik onzi bat prest, enbarkaturik artan pasatu ze Laodizeara, andik Edesara, non baratu zen, ta pobreei emanik zuen guzia, bera pobre gisa asi ze bizitzen limosnas. Geienean egoten ze eliza baten soportale baten aterbean, non baize Ama Birjinaren imajina bat, zeñeki zuen debozio ta komunikazio andia. Bere esposa, Aita, Ama, ta gañarakoak, etzelaik ageri niondik, zeude arriturik, zer in ote zen: esposa desegiten negarres, Ama kongojas lamentatzen: Aita bialtzen mutilak ta mandatariak, al bazezakete aurkitu nonbait. Denborain buruan aditurik ots zerbait, ellegatu zire billa Edesan, non baizego; baña egoteareki guzis aldaturik idurian penitenzia, baru, ta pobre zareki, eman ziote limosna, ta etzute ezaundu, berak bai aiek. Gozatu ze errezibitzeas limosna bere nirabe proprioetaik.

        2. Amazazpi urtes iraundu zue etxetik kanpoan, ezauntzen etzutela gizonek, bai Jangoikoak. Asi ze ia notatzen bere birtutearen ona Edesan. Ango sakristau bati agertu zio Ama Birjinak, zein kuadrablea zen Jangoikoaren begietan pobre gura aterbe gartan gordetzen zena. Famatu ze ori, eta ia beiratzen zutelaik sandu bekala, iges iteagatik estima ziotik, enbarkatu ze itsasos joateko Ziliziako Tarsora bisitatzera S. Pabloren tenploa: baña Jangoikoaren probidenzias aizeek eraman zute onzia Italiako portura: eta lurrera atrarik Jangoiko beraren inspirazios, niori ez emateko gasturik, ta izateko iago merejimentu, determinatu zue joatea bere etxera, fiaturik etzutela ezaunduko. Bisitaturik Romako zenbait eliza, eskaturik Jangoikoai fabore, garaitzeko pasione ta tentazio izan bear zituenak, zoeielaik karrikan aurkitu zue bere Aita Eufemiano akonpañaturik ederki, nola zegokion: eskatu zio humil, Jangoikoaren amoreagatik, Jauna, barin bada zokotto bat berorren etxean, nai badu uz nazaten an egotera altxaturik: eztiot niori obra gaixtorik eginen, eta Jangoikoak pagatuko dio ene partez: ala Jangoiko ona biz anparo berorren gauza guzien, nonnai diren. Beraxtu ze itz ebeki Eufemiano oroiturik bere semeas, zein alzinean zeukan, ta ez ezaundu: Manatu zue emateko aterbe an estalpetto batean pobretto garri. An egon ze berze amazazpi urtes altxaturik ezauntzera eman gabe niori, sufritus mutilen ta lakaioen atrebenziak, eskarnioak, ta golpeak ere ixil ixila: ezi zeukate sinpletako, ta dibertitzen zire arren kostus irri abarres.

        3. Baña etze ori tentaziorik andiena, bai berze bat etziona sufrituko biotzak, ezpalego garaiturik Jangoikoaren amoreas, zeren ezi bere esposa ona beraren amorez etze nai izan apartatu arren Aitetamen konpañiatik: eta Ama etzeike atzen bere Alexoses. Zer ze aditze gura noizean noiz lamentatzen, Ah! ene entrañetako hume maitea, non zara? Zertako eman zinduzada Jangoikoak, baizik izateko ene konsolu guzia, ene zarzutuaren deskansua, ta ene ondasun guzien Jaun ta Jabea? ta ez usteko ala triste au martirio gontan ezin ikusis ta gozatus eman zidana Jangoikoak. Bada berze aldetik aditzea bere esposa negarrez erraten, zergatik utzi nauzu alargun tristea eriotzea baño len? zertan ofenditu zaitut nik? Guziendako zina amoltsu; ni sollik tratatu nauzu zeurea ez bekala. Ai, eztut senti ainberze nere falta, nola etxakitea bizi den, edo non den nere esposo ona, naiago baitut, neure bizia baño. Fortunosa kontatzen nitza izateas alako bizikidea: Laster bukatu ze fortuna, ta gelditu da pena erremediorik gabe. Ebek eta alako lamentazioak aditzen zitue Alexosek bere maiteenak zirenenganik, zer Jangoikoaren amorea bear ze garaitzeko dolore amoroso gau? Bada zer ze ikuste gura kasi egunoro pasatzen kanpora edo etxera bere Aita, bere Ama, ta bere esposa? zierto adiarazten zaigu zein poderosoa den Jangoikoaren amorea gabetzen bada biotzas. Jabetu ze Alexosenas, eta ala egiten zio egunoro sakrifizio kuadrablea, garaitus Jangoikoaren amorez berze amore guziak. Asteoro konfesatzen ta komekatzen ze: gau ta egun egoten ze orazioan bere zoko gartan: kontino humil manso, pazienzia andian, zeren baizego Jangoikoan.

        4. Ellegatus plazoa, errebelatu zio Janoikoak eguna: eta berak eskribitu zue paper batean bere izena, ta buratso, esposa, ta historia pasatuarena, ta zeuka eskuan ertxiturik: ta zego etxideten ordua. Bitarteo zego Aita Sandua meza erraten, ta enperadorea enzuten. Aditu ze goratik boza gau, atozte enegana trabajutan zaraten guziok & Lotsaturik urtiki zire lurrean miserikordia eske. Aditu ze berriz, billa zaze Jangoikoaren sierboa, eska dezan Romagatik, baitago joateko mundutik. Ori famaturik; bildu zire berriro jakin naiez nor zen ziona: errespondatu zekiote, billa zezatela Eufemianoren etxean. Aiturik ori, erran zio enperadoreak Eufemianori, alako ona zindeuka etxean, ta ixildu diguzu? Goazen ikustera. Alzinatu ze Eufemiano etxera, errezibitzeko enperadorea ta Aita sandua an, ellegaturik, ta sarturik ikustera pobre gura bide zela aurkitu zue ilik istargitzen zuela: Nai zio kendu paper gura eskutik, baña etzuke. Paratu zute ila sala andi batean, nora sarturik Aita Sandua ta enperadorea belauriko eskatu ziote paper gura, ta utzi zue eskutik: eta leiarazi zute: Aipatu zelaik beraren izena, buratsoen ta esposarena, Eufemianok goratu zue ixkiritua tiratus biloak, ta bota ze seme ilaren gañean, ai ene desgrazia &. Amak bada aditu zuelaik zena, zoraturik penas pasatu ze guzien ertetik: segitu zue esposa fielak, ta besarkatus ila, aien lamentuak, aien lastimak, eta marrakak, eta doloresko itzak nola explika? Guziei kausatu ziote lastima ta negargale: Paratu zire Aita Sandua ta enperadorea ertean utziarazteko ila, baizeukate arrapaturik besarka: Nai zute eraman elizara, baña ezin apartarazi jendea: guziak beira, ta ezin ase beiratus alako gizona, alako penitenka, alako amorea Jangoikoagana. Leku inarazteko, botatu zue enperadoreak arrabutxa urre ta zillar: baña kasorik etzute, baizik beiratzeas ta admiratzeas sandua: eta milagroak zoezinak obratus, sendatus heriak, argitus itsuak & Gero ere erman zute S. Pedroren tenplora, non iduki zute zazpi egunes ortzi gabe, zeudelaik an bere Ama, esposa, ta Aita konpañia egiten gau ta egun. Ondorean ortzi zute S. Bonifazioren tenploan: eta bere memoria bizi da ta biziko da, erakusteko zenbat dezaken Jangoikoaren amoreak biotz &.