Garagarzaroaren 13.an
San Antonio Padua

        1. S. Antonio deitzen dena Paduakoa, zeren Paduan bizitu ta obraturik prodijioak iltzen, ta duten Patrono, jaio ze Lisboan Portugalen. Aurzututik señalatu ze izan bear zela sandu. Amaborz urtetan berzeak asten direlaik zebatzen banidadeetan, ura erretiratu ze errelijionearen portura S. Agustinen Kalonje relijiosoen konbentu batean. Andik pasatu ze urrunagoko batera Koinbran, bizitzeko sollik Jangoikoaren orazioan ta estudioan. An zegolaik, asatu zire andik S. Franziskoren borz fraile predikatzera Moroen errietan, non pasaturik martirio gloriosoa, ekarririk aien gorputz sanduak izan zire errezibituak Koinbran anitz festaeki arren konbentuan. Itxeki zekio biotzean martirioaren antsia, ta imitatu naiez aien birtutea, artu zue S. Franziskoren habitua. Sentitu zute uztea bere lagunek, eta batek erran zio mendekus bekala, zoaz zoaz, agian sandu inen zara laster. Errespondatu zio, ene anaia, aditzen duzulaik in nai zela sandu, gloria izanen da Jangoikoaren. Ajustaturik fraileeki biali bear zutela Moro-errira, zegolaik geroago ta iago naiak il martir, biali zute Afrikara. An heritu ze, ta ezin konbalezitus an, enbarkatu ze nabegatzeko Españarat: baña aizeek eraman zute Siziliara. An jakinik zegola S. Franzisko Asisen, naiz ez sendaturik ongi, nai izan zue joan bisitatzera bere Aita on gura. Andik oraño herikor eraman zue Fraile sandu batek desertuan zen konbentu batera. Emen eman ze oraziora ta penitenziara flakurraturik, ta enpleatzen ze onzien egiten, extrematzen, ta ganarako legoen ofizioetan, niori adiarazi gabe bazeien letrarik. Ain humila ze ain sandu izan bear zena! Biali zute ordenetara zoezineki: eta zeudelaik bateo konbentu batean asko errelijioso ta Predikari, ango superioreak kolazio ondorean erran zue, aietaik norbaitek explika zezala Jangoikoaren itza. Guziak exkusatzen zire. S. Antoniori bere Guardianak manatu zio, erran zezala zerbait. Obedienzias mintzatu ze, ta mintzatu ze ain gora eder miragarriro, ezi guziak gelditu zire mutu arriturik: eta iago beraren humiltasunas, nola altxatu zuen ainberze denboras ainberzeko jakindearen argi gura.

        2. Manatu zio S. Franziskok erakusteko teologia; erakutsi zue obedienzias Franzian, Bolonian, eta Paduan: eta predikatu ere zue Jangoikoaren itza Jangoikoaren Aingiru, eta serafin batek bekala, konfirmatus Jangoikoak itza anitz milagroeki, eta ala konbertitus infinizio bat arima. Nola baizeuka biotza itxekirik Jangoikoaren amoresko suan, suturik atratzen zire itzak penetratzen zuztela ta erretzen arimak. Andik zetoz jendearen kontriziosko negarrak, konfesio jeneralak, bizimoduaren ontzea. Ogeitabi ladron famatuak konbertitu zitue: ta herejeak numeroik gabe: orgatik deitzen baizute herejeen mallua. Bein hereje bat deitzen zena Bonibillo, ukatzen zuena Jesu Kristoren presenzia erreala aldareko sakramentuan konbenzitu, ta utzi zue mutu itzik abe etxakin zer errespondatu. Herejeek dutena, eskatzen zue milagroren bat fedearen. S. Antoniok erran zio, nai du apostatu, berorren mulak guardatzen diola erreberenzia Kristori sakramentuan? Ezetz, baietz: Apostu in zute, progatzeko andik bizpirur egun. Herejeak egun goietan berarias iduki zue mula eman gabe jatera amenik. Irugarren egunean arturik S. Antoniok sakramentua, meza erran ondoan, akonpañaturik infinizio bat jendes, ta ekarririk mula gosetia ere, erran zio oni, ene eskuetan daukaten Jaunaren atenzios manatzen dizut zatozila egitera erreberenzia Jaunoni, desengañadaitzen herejeak, ta sinetsi dezaten sakramentu andi gonen egietafedea. Bitarteo herejeak arrimatzen zio oloa mulari jan zezan: baña mulak oloa utzirik ta belaurikaturik adoratzen zue sakramentua. Ze ikusgarri, herejeak inzitatzen jatera, ta mulak juizio obea zuenak adoratzen sakramentua in gabe kasorik jatekoas. Alegratu zire katolikoak milagro goneki, ta herejeak konfunditu batzuk, konbertitu berze batzuk, mularen Jabea ere bai. Berze aldi batez anitz hereje ziren erri batean sanduak aien konpasiones ta onnaiez nai ziote predikatu; aiek tapatus bearriak etziote nai aditu. Joan ze itsasbasterrera, ta Jangoikoaren izenean deitu zitue arraiak, adi nazaze zuek, ezi hereje gebek eznaute aditu nai. Gauza miragarria, manamendu gontara etorri zire infinizio bat arrai andiak xipi, erdikal; ta paraturik erkadan, buruak atrarik ur gañera zeude geldi attento aditzen erraten ziotena sanduak Jangoikoai zioten obligazioas &. Eta ondorean apaldus buruak, nola bedeizioa eskatus, bedeizioa emanik joan zire urak barna, gelditurik jende guzia admiraturik, ta herejeak beraxturik aditzeko. Berze aldi batez konbidatu zute bazkaris herejeek on kolorez: admititu zue konbita sanduak irabazi naiez aien arimak: baña arima gaixto gaiek paratu zute pozio janarian: Jangoikoak ordea errebelatu zio sanduari: sanduak amoltsu erreprehenditu zitue, ia zergatik nai zuten ilarazi bera, aien onnaiez zebilana? Atxekia atra ziote, in zutela progatzeko ia zen Predikari Apostolikoa, ta ia kunplituko zen berebaitan Kristok errana, berarenek naiz pozio edanik, etzutela kalterik: Itz eman ziote, ezi arturik pozio gura, ezpazue senti dañurik, konbertituko zirela. Egin zue sanduak guruzearen señalea janari benenatuaren gañean; jan zue, ta gelditu ze ain sano ta sendo nola len. Ala konbertitu zire anitz.

        3. Berze anitz prodijios konfirmatzen zue Jangoikoak bere sandu gonen itza. Mintzo gisa batez predikatus entendatzen zute nazione ta mintzo diferentetakoek beren mintzo gisan: Agitz urrundanik ere aditzen zute klaro: kanpo agerrian predikatzerakoan erauntsi andiek uzten zute jendea ukitu gabe. Fraileei predikatzean agitz urrundanik etorri ze Jangoikoaren milagros S. Franzisko bizi zena, ta guzien erdian ikusi ze besoak zabaldurik aprobatzen bekala bere hume onak erraten ziotena. Sandu gau askotan Jangoikoaren birtutez agertzen zekiote Jangoikoak nai zituenei lotan ere, ta erraten ziote, ea, jaiki, eta konfesa zazu urliareki bekatu in duzuna, zelarik ain sekreto etzekiena baizik Jangoikoak eta berak. Abrats kodizioso baten ilarian predikatzean erran zue, Kristok errana da, non ere baitago zure tesoroa, an dago zure biotza: Ala abrats gorrek beti iduki zue biotza bere tesoroan, ta an utzi du. Zoazte, ta an aurkituko duze. Joan zire ta aurkitu zute arren arkan diruen ertean biotz gogor gura. Etorri zekio bein penitente bat konfesatzera ain kontriziosko pena erruareki, ezi kongoja ta negarren utses etzuke explika. Sanduak erran zio, bada ez dezake mias, joan ta eskribiturik paper batean bekatuak ekar bezkida. Joan ta ekarri zitue eskribiturik, eta aurkitu zire arras borraturik. Orgatik Demonioak aborrezitzen zue sandua; injeniatzen zue milla tranpa apartarazteko jendea beraganik; ito ere nai zue bera; baña enkomendatus Ama Birjinai garaitu zue beti. Agitz maite zute Ama Birjinak eta bere seme Jesus onak, eta in ziote abore uzteas bere besotan aur dibinoa artzen zuela amoroso besarka.

        4. Alako adiskideeki zer milagro da egitea miragarriak? Bere Nobizio bat bein tentatzen zue Satanasek uzteko habitua, ta itzultzeko Ejiptoko elze ta farraskerietara. Zego ia errenditurik: eta sanduak lastimas egin orazio, ta deitu zue: idiki zio agoa, ta ats emanes erran zio, arzazu Espiritu sandua. Gerostik ura gelditu ze libre ta alegre. Berze batek senti zue luxuriaren sua de manera, ezi ez orazios, ez penitenzias ez sakramentuen erremedioes etzuke ematu. Konfesatu ze sandu goneki, eta onek kendu zue bere tunika, ta eman zio para zezala: eta paratu zueneko gelditu ze libre tentazio gartaik betikos. Bein manatu ziote ofizio bat koruan egiteko: atzendu ze ta joan ze predikatzera, ta artan dagolaik oroiturik erreklinatu ze pulpitoan burua estalirik, ta ordu berean ikusi zute koruan egiten ofizio gura. Ematen zio Jangoikoak su eta argi, ez deustas lotsatzeko, ta ezauntzeko biotz barneko, urrutiko, ta geroko gauzak. Fr. Helias Jeneralari, nai zuelarik lazatu fraileen bizimodua, erresistitu zio fuerte, ta ixilarazi zue Aita Sanduaren presenzian. Enzelino Paduako ta berze ziudadetako tirano kruelari eman zio erreprehensio fuerte bat arrigarri: eta arren soldadoak zeudelaik beira noiz manatuko zioten iltzeko sandua, berzeak bekala, arrek arturik sanduaren korrea edo kordona paratu zue bere lepoan, ta urtiki zekio oñetara itz emanes emendatuko zela, naiz gero etzuen kunplitu. Diote ikusi zuela S. Antonio mintzatzean inguraturik zeruko argis, ta orgatik egin zuela demostrazio gura zoraturik bekala zer ari zen etzekiela. Geroago Tirano garrek biali zio present andi bat: sanduak etzue nai izan errezibitu, bai akar egin ekarri zutenei, ta atrarazi andik bereala. Ta baliatu zekio bizia, ezi manatuak zire, errezibitzen bazue, iltzeko bereala: iduri baitu bazekiela sanduak intenzioa. Eskribau gaixto bat ze agitz galdu urratua konzienzias: alaere aurkitzen zuen aldioro sanduak belauriko iten zio erreberenzia. Eskribauak goart eginik uste zue egiten zuela burlas, ta asarratu zekio. Sankuak amoltsu erran zio, sines egiten ziola, zeren baizekie ilen zela Martir, baita grazia bat berak agitz deseatu, ta ezin logratu zuena. Eta ala izan ze: ezi joanik Moro-errira Obispoareki, ta ikusirik hein Obispoa predikatzen epelkara, ta beldurti, arrek goraturik boza erran zue milla gauza on fede Kristioas, ta Mahomaren kontra: orgatik tormentatu ta ilarazi baizute, ta eramaterakoan oroitu ze S. Antonios.

        5. Zegolaik S. Antonio Italian, ta bere Aita Lisboan kontuak emanik erregeren kargu izan zuen batez, ta pagaturik erdetxi ziona erregek, arrek gizon prestu malizia gabe bekala etzue kuidatu artzeas paguaren firma: eskatzen ziote berriz pagatua: zitatu zute erregeren tribunalera: An zeudelaik, agertu ze derepente S. Antonio salan, ta erran ziote ofizialeei, ar zazie kontuan zeuren kargura ene Aitak entregatu ziziena alako egunean, alako garaiean, alako ta alako monedaetan: ezperen, ofendituko duze Jangoikoa ta progatuko bere ira. Gelditu zire arriturik: eman ziote fin de pagua: desaparezitu ze sandua, libraturik Aita. Gizagaizoa gero berriz akusatu zute falsuki berze baten eriotzeas: eman ze sentenzia iltzeko bera, ta bere zenbait nirabe. S. Antoniok Paduan jakin zue Jangoikoaren errebelazios: arratsalde batez Guardianoai eskatu zio lizenzia joateko bide pixka bat: eta gau artan eramanik Aingiruren batek, aurkitu ze Lisboan. Mintzatu zio Juezari, etzezkiela ilarazi gizon gaiek etzutenak kulparik. Etzuelaik zeditunai Juezak, sanduak biztuarazi zue ila, ta galdegin zio justiziaren presenzian ia il zuten bera gizon gaiek: errespondatu zue klaro ezetz. Eta etzio nai izan du galdegin, nor ziren il zutenak, zeren bera etorri zen solamente libratzera inozenteak, ta ez kastigatzera kulpadunak. Ala guziak gelditu zire admiraturik, ta bereeki Aita lire: ila itzuli ze obiara, ta sandua Paduara, segitzera bere Jangoikoaren lanak.

        5. Konsumiturik lan eta penitenzia geiegias asi ze ia erortzen gorputza: ta despeidarako prestatzeko iago, erretiratu ze leku soil batera bi laguneki: an errezibiturik Elizako ordenamentuak, enkomendatus Jesus onari, ta bere Ama Santisimari iltze sanduki 1231 urtean, eta adinaren 36.an. Ala denbora gutis bizitu ze anitz. Iltzen egun berean nai zutelaik fraileek altxatu ixilik eriotzea, orzitzeagatik beren elizan, Paduatarren beldurrez, Jangoikoaren probidenzias asi zire aurrak eta mutikoak Padua guzia barna klamatzen, il da sandua, sandua il da. Boza gaieki arritu ze ziudade guzia entendatus iltzela S. Antonio. Guziak laster ikustera ila: eta segitu zire montonka milagroak ainberze ta ain klaroak, ezi gaizki zeuden guziak edozein gaitzes, eskatu ziotenak ongi konfesaturik, guziak sendatu zire, ta berze milla prodijio: orren kasos bereala urbilen urtean kanonizatu zue Aita Sanduak Gregorio IX.ak. Eta egun gartan Lisboan etzekitelaik oraño kanonizatu zen, agitu ze gauza bat raroa ta graziosoa, baitirudi Jangoikoak nai zuela, zeruak ta lurrak festeja zezaten sandu gau, zeren ezi ango ezkila guziak soñatzen zire bere kabo: gizonkiak ta emastekiak atrarik etxeetaik zebiltza saltoka bozkariundez eta kontentuz, etzekielaik niork ere motiboa, solamente Jangoikoak ala nai zuela manifestatu bere sandu gloriosoa, nola baize jaioa ziudade gartan. Notatu ze eguna, ta aurkitu ze egun gura zela, zeintan kanonizatu zuen Aita Sanduak. Famatu ze laster mundu Kristio guzia barna anitz fabore logratuengatik sanduaren medios. Ogeitamabi urteen buruan aurkitu ze oso gorri ta fresko beraren mia, zein arturik eskuetan S. Buenabenturak erran zue negar gozoeki, o mi bedeikatua, beti laudatu zinduena, ta laudarazi Jangoikoa, ongi ageri da orai, zenbat merejitu duzun Jangoikoaren alzinean, zeñek formatu zinduzan ain ofizio gorarako.

        6. Ezta dudarik dela S. Antonio Paduakoa Patrono ona guzietako, baña kontatzen dute espezialki gauza galduen aurkitzeko, zeren agian progatu den ori experienzias. Kontatzen da sandu berari ebatsirik salterio bat usatzen zuena erakusteko fraileei, eskapatu zela Nobizio bat: eta sanduak egiteareki orazio, ugalde bat pasatzean paratu zekiola Jangoikoaren ordes alzinean Nobizioari Demomoa ezpata bateki, ta manatu ziola itzultzeko salterioa ta bera. Aita Benerable Bernardo Kolnagok Jesusen Konpañiakoak zue bere Patrono S. Antonio Paduakoa, ta tratatzen zue adiskideak adiskidea bekala. Bein etorri zekio mutil bat galdu zuena perla agitz prezioso bat, enkomenda zezan S. Antoniori, aurkitzeko. Arrek goraturik begiak zerura erran zio, zoaz S. Antonioren kapillara, ta erran zozu ene partez in dezala aurki daien &. Joan ta aurkitu zue fraile-iduri bat, zeñek aiturik mandatua, irri egin, ta erran zio, alako zokoan dago &. ap. Claus Cath. 2. conc. 60. n. 7.

        Garagarzaroearen 14.an S. Basilio Magno pag. 302.