NAHAS-MAHAS

        Behin ari nintzan herri bathian etxe zahar kalamastra bathen iduria atheratzen.

        Aspaldidanik nehor etzen han bizi. Batzuk zioten sorginen egoitza zela, bainan buhamiek ez baitute sinhesten atso yatsakilako horietan, han pasten zuten gaua griña eta beldur pikorrik gabe.

        Etxe huts harek arras itxura hitsa zuen. Itaxurak non-nahi, paretak arrailduak, lehioetako berinak hautsiak, eta gauaz huntzak hegatsian zabiltzan bere oihu garratz eta saminekin, eta yendiek uste zuten sorginen garrasiak eta erasiak zirela!

        Ene lanian ari nintzalaik hurbiltzen zait gizon bat, eta harritua erraiten daat:

        — Bainan yauna, ze ari zira hor eztakizia etxe horren aitzinian gelditzen denari nahigabe haundi bat gerthatzen zakola? Othoi, urrun zite hortik, hutskitzu lekiak zalhukara, bertzenaz zerbait makhur yinen zauzu.

        Eta horra nun bat-bathian etxe madarikatu hartaik atheratzen den atso itsusi bat, gorphutza ukhurtua, makhil bat eskian, behakoa lurrian...

        Gure gizona erbi bathen xixtian, ixtapeka haunditan urruntzen da hantik, izialdura gaitzian.

Eta nik, trufaz, oihu egiten dakot:

        — Khasu, khasu, sorgina zure ondotik doha! !

        Atsoa, eskale xahar okhitu bat zen, eman nakon bi soseko bat, eta eskerrak othoitz bathekin bihurtu zituen... Holakoak dira sorgin gehienak.

        Hobengabea hobendun

        1914-ko gerla haundia denboran Frantziako mugetan ibiltziak bazituen beren hirriskuak.

Luzaideko gizon bathi, izanahala zuzena ta huna, gerthatu zitzakon Arnegin nahigabe borthitz bat.

        Astelehen guziz bezala bazoan Doniane-Garaziko merkhaturat, eta zubitik hurran hurbiltzen zitzako Luzaiden bizi zen frantses bat, gerlatik ihes yina, eta erraiten dako:

        — Errak, emain dakoka letra hau Donianeko ene adixkide bathi?

        Eta gaizo Luzaiderrak ihardesten du:

        — Ba, ba, gohotik eremain dikoat.

        Bainan egun latz eta hits heetan Frantziako muga mugazainez eta barrandariez brokatua zen, begiak zorrotz eta beharriak erne, ez bakharrik harat zoatzineri paperak untsa miatzeko eta ikhertzeko, bainan zernahi solas salhatzeko ere. Zubitik bertze aldeko mugazainek ikhusi zuten nola desertur harek emaiten zakon eskurat paper bat Luzaiderrar.

        Eta gizon dohakabea zubia phastu bezain laster eskuratu zuten mugazainek eta papera irakhurturik presundegian sarthu.

        Hobendun haundi bat omen zen. Frantziari aitzi ari zena, deserturrak laguntzen.

        Gaixo gizon hobengabea Pau-eko presundegirat ereman zuten lau-bost urtheen dako.

        Bainan Ibarnegaray deputadu eskualdunari esker, inahalak eginik yakhinarazteko gizon dohakabe harek dremenden xede gorderik gabe hartu zuela paper hura, sei ilhabetheen burian utzi zuten haizu, pairamen haundienak yasan ondoan, ez yakhinikan sekhula handik atherako othe zenetz.

        Debrien arima, erraiten zien itzuli zelaik, handik atheratzian ez nintzan oono fida, eta Pekotxetan zangoak sarthu arthio ene zainak etziren phausatu eta ematu.

        Ze pinterdi goxoa klikatu nien Lakhet-lekun!

(La Voz de Navarra, 1936/3/12)