ABERATS BERRI YAUNDUAK

        Denek dakigu eskualduna ez dela bere izaitez, urguluntzia; bainan xumea eta lañoa, bathere haundi-nahia.

        Halere noizian behin, (arras gutitan, zorionez), agertzen zauku Kalifornian sos parrasta eginikako amerikano bat, bere sorherrirat yoana herritarren harritzerat, ustez eta bere diruketez denak azpiratuko dituela, sehien herrunkakoak iduri zaiolakotz sosdun ez diren guziak. Gaizo pulloa!... Artzaingorat yoana Kaliforniako mendietarat, eremu hits heietan iragan ondoan anitz urthez artzain-muthil lehenik, berantago, emeki, emeki ardi arthalde baten yabe bilhakatzen da.

        Azkeneko gudu haundiko urthetan amets ez zitzakeen prezio altxatuetan saldu zituen ardi guziak, gerlako beharrenganik harrapaka erosten baitzituzten amerikanoek azindak, zernahi pagatuz.

        Horra, ba, gure gizona bat-batian aberatstua eta, futxo, soberaxko laster yaundua, nola itzultzen den bere herrirat, soineko ederretan yauntzia, eta karrikari goiti eta behiti badea, bere eriak eraztunez bethiak, harri bizi distirantekin.

        Eta eskuak altxatzen ditu norbait hurbiltzen zaiolarik, kokotza perekatuz, untsa ikhus diten haren edergailu yoriak.

        Noizian behin bere gazte denborako lagun batek besarkatzen du eta erraiten dako:

        — To, ohoitzen hiza, Pello, ze marrakukiak yaten ginitien hain goxoki mendi kasko hartan artzain ginelarik? Debrien arima! ez ginitikan ordian ibiltzen hik orai ditukan zapata eder horiek. Altaa, segur nuk, ba, orai ere ibil hitekela goxoago eskalapuin eta galtza-mox heekin. Ez dea hala, Pello?

        Amerikanoa gaizkitzen da gauza horien oroitarazteaz eta ihardesten dako halako beltzuri larderiadun batekin:

        — Utzkik, utzkik alde bat oroitzapen itsusi horiek. Ez nuk gauza horien aditzerat yina.

        Eskuara gutiesten du (hori erran gabe doa) iduri zaiolakotz yende arrunta eta eskola gabekoen hizkuntza dela, eta sekula ez da mintzatzen, beharrak ez balinbadu bortxatzen.

        Holako gizon argituak, nola ibil ilhunbetan direnen elhea?

        Eta bazinakite, irakurleak, zer gisan murduskatzen duten erdara! Zer hitz eta itzulika irringarriak atheratzen zaizkoten ahotik, bathere ohartu gabe bere itsutasunian nola entzuleek tinkatzen dituzten ezpainak irria ez dadin ilki burrustaka.

        Holako hanpurutsu bati xume zaio herria, eta bizpahiru aste iragan ondoan lekiak husten ditu eta badoa bizitzerat haren aberatstasunari iduri zitzaikon behar heineko hiri batetarat. Aitzinetik erran dutan araberan nekez ikhusten da eskualdun harro hautarik Ameriketatik aberats okhituak itzultzen direnean. Gehien-gehienen xedea da harat abiatzean sos puska baten egitea, burutik sekula baztertu gabe amets ederrena, beren sor-lekhu goxo eta maitaturat itzultzea, han bizitzeko dohatsuki, berekoen artean, philik urgulurik gabe, lañoki, bakhe eztian.

        Damugarri da urguluntzi kasko harro zonbaitek egiten dutena, hiri haundietarat bizitzerat yuaitea, ustez eta han yaun haundi batzu izain direla, bathere gogoratu gabe zuhurki zoin ederki bizi ahal ditezken bere herrian, adixkide eta lagunen artean guziez maitatua eta gorestua.

        Gogoan behar lukete atxiki yaundu berri horiek erran zaharrak diona: «Ziminoa goitiago eta uzkia ageriago».

(La Voz de Navarra, 1934/1/2).