LIBURUXKA YORI BAT

        Erraiten ohi da liburu ttipietan haundietan baino gehiago ikhasten dela, zeren eta lodiegi direlarik nagitasun eta izidura poxi batek nausitzen gitu, ustez eneatuko girela, ahamen haundiskoa delakotz. Bainan, ñimiñoak direlarik, errexki iresten ditugu.

        Yateko gutizia haundirik ez duenari berdintsu gerthatzen zaio, aphairu haundi bat ikhusten duelarik mahain gainean, asmatuz yaki hek guziak iretsi behar dituela. Eta gosea ttipitzen edo itzaltzen zaio, nun ez duen iguintzen eta okhaztatzen begi aitzinean dituen hazkurriak. Bizkitartean, zati poxika bat bestearen ondotik emanik, handik izpi bat, hemendik bertze miko bat, azkenian yaten du uste ahal zuen baino gehiago.

        Horra zer gertha ahal ditaken irakurle nagieri Eskualdunen Loretegia-rekin, Pierre Lafitte yaun aphezak, Ustaritzeko apezgaitegiko eskuara erakasle aiphatuak idaztia.

        Hauxe da liburuño goxua eta mamitsua! Eskuetatik ez daiteke utzi, hain da ederra bere eskuara, eta gero zathi guziak aitzineko denboretako eskual idazle hoberenetarik hartuak, bakotxa Lafitten ohar argituak azpian.

        Hasten zauku Bernat Detxepare-kin, eskual idazleen artean lehenik abiatu zena gure mintzaiaren hedatzen liburutan. Bere Linguae Vasconum Primitiae da lehenbiziko liburu eskualduna, 1545-ean argitaratua. Nafarroentzat ohore haundia, ezen gutarra baitzen, Benabarrekoa, Ehiaralarren sortua. (Ene sor-herritik hurbil, auzokoa erran ditake).

        Axular haundiaz ere mintzo da, nola ez? behialako eskual idazle hoberena, aiphu haundikoa, eta denek haren Gero miresgarrian ikhusbide eta ikhasbide hutsenak eta garbienak aurkitzen dituztenak eskualtzale yakintsunek. Hau ere Nafartarra, Urdazubin sortua, bere aphezgoa Iruñen egina, nahiz bizi gehiena Saran iragana zuen, hango elizako erretorgoan. Huna Axularren egi hits bat, «Baldin egiten balitz euskaraz hanbat liburu nola egin baita latinez, frantzesez edo bertze erdaraz eta hitzkuntzaz, hek bezain aberats eta konplitu izanen zen euskara ere, eta baldin hala ezpada euskaldunek, berek dute falta, eta ez euskarak».

        Bethidanik eskualdunak bere mintzaira gutiesten!

        Alo, eskualtzaleak, lehia zitezte liburutto eder horren eroaterat: hor kausituko dituzie erakaspen ederrenak zathi laburretan, eta ez eneatzeko gisan eginak.

        Lafitte yaunari goresmen bizienak igorri ondoan, hemen gaude aiduru noiz agertaraziko othe duen Euskaldunen Lorategia-ren bigarren zathia, lehiakara erosteko, eta haren sail mamitsuetan goxatzeko eta loriatzeko. Yin daila zalhu.

(La Voz de Navarra, 1933/3/12)