LEHOIÑA, XIMINOA ETA BI ASTOAK

    Lehoiñak bere erresuman,

Nahiz baitezpada gobernu ona eman,

    Nahi izan zuen zuhurki

    Moral puska bat ikhasi.

Hortarako beraz ordena eman zuen

    Guxian deith-ziozaten

    Gaztelura ximinoa

    Nausi pare gabekoa:

Animaleetan dotor ospatua,

Zelakotz batxiller yadan pasatua.

Yaun errientaren lehen lektioa

    Izatu zen hulakoa:

    Monarka handia, printze

    Guziek nahi baituzte

    Ikhusi bere estatuak

    Zuhurki gobernatuak,

    Bihotzean behar dute

    Garriatu bethiere

    Barnenik sentitzekoa

    On komunaren zeloa.

    Eta egin ezeztatzerat

    Bertze sentimendutto bat,

    Orok dakiten bezala

    Amodio propiala

    Bethitik deithatzen dena:

    Ezen gauza da klarena

    Kasik xoilki dela hura

    Animalia guzien

    Artean ikhusten diren

    Defauten aita eta autora.

Baiña zure ganik sentimendu hori

    Athera dadiñ osoki,

    Ezta xede haiñ ariña,

    Ez egun bateko lana:

    Guti ere ezta segurki

Yabaltzea aphur bat amodio hori.

Zure maiestateak, bide hortaz ezen

    Eztu nihoiz onhetsiren

    Deusik hirrigarri denik,

    Edo zuzen kontrakorik.

    Errege baderro hemen:

    Baten eta bertzearen

    Etsenplu zenbait indatzik.

    Dotorak baderro phozik:

    Bai yauna, mota orotarik,

    Eta hasten naiz guretik.

Estatu bakotxa bere begietan

    Dago estimu handitan:

Bertzeak dauzka aldiz den iñorantenak,

    Funtsik batere ez dutenak:

    Eta bertze asko holako

    Erraten diren aisesko.

    Amodio propialak

    Kontrara, bere kideak

Ahal bezain gora daramatza bethi

Hek goratuz bera baidioa goiti.

    Orai arte erranetarik

    Ausarki yuiatzen dut nik,

    Beher huntan talendua

    Dela grimasa purua;

    Banderiza, edo halako

Nork bere burua balia-razteko

    Dukeien antze artetsua:

Iñorantez bethi yakiñtsuez baiño

    Hobeki pratikatua.

Aitziñ hortan behiñ, arrastoa segi,

Banindarraioten asto bi ederrei,

    Zoiñak, zoiñ gehiagoka

    Hari baitziren xaiñdezka

    Batek bertzea intsentsatzen,

    Nola bethi baita usatzen.

Bata aditu nuen zerrola anaiari:

    Etzaitzuia, yauna, iduri

Gizona, animale haiñ perfet den hori,

Dela inyustu eta gaizo segur ongi?

Gure izen noblea gaizki darabillku,

    Net profanatzen derauku;

    Astoa ezen deithatzen du

    Yende yakintsu eztena

Gaizo eta pobre izpirituz dena:

    Bertze hitzkuntza bat ere

Usatzen du gaizki maizegi halere:

Guk dugun miñtzoa baieta hirria,

Haren oldez dire orho izigarri.

    Istorio ederra, pardi!

Badagokote bai segur gizoneri

Gu baiño hobeak daiten izan nahi!

    Nork ez egiñ hortaz hirri?

Ez, ez, mintzatzea zuri dohakizu:

Heien oradorer egotea mutu:

Hauk dire egiazko marruma egilleak:

Baiña begotz apart holako yendeak.

          Konprenitzen nauzu,

          Baita nik ere zu.

    Aski bedi; bego hortan.

Eta zure kantaz den bezanbatean

Zoiñak haiñ goxoki beharri guziak

    Baitauzka kilikatuak,

Filomena egiaz ezta aprendiz baizik

    Zure aldean ezarririk

    Lambert bera xitzen duzu.

    Bertze astoak bihurtzen du:

Yauna, zu-baithan nik, duen bide egiak,

Admiratzen ditut kalitate berak.

Ez kontent oraiño nere astoak beraz

    Horla elkhar pherekatzeaz,

    Goan ziren hirietara

    Itzuli bana emaitera:

    Bakotxak uste zuela

    Kolpe ona egiñ zezakela

    Okasione orotan

    Bere anaiak laudatzean

    Hek goratuz, bera goiti

    Zohakelakoan bethi.

Horla direnean ikhusten gaizo bi

Intsentsu ahurka emaiten elkharri

    Yendek ohi dute erraten:

Horra bi asto, hatz elkharri egiten.

Zuhur, heier dena begira trikatzen,

    Hirriz ohi da lehertzen.

Baderrat bada orai naski gehiago

    Erran behar nuken baiño.

Zure maiestateak uste dut hargatik

Nahiko ez dautala horren gatik gaitzik.

    Berak desiratu zuen,

    Ikhastea ahal bazaiten,

Hortako etsenplu zenbait ekharririk,

    Eta guzien gaiñetik,

    Amodio propialak

    Nola zituen yendeak

    Lilluraturik tristeki,

    Egiten haiñ hirigarri.

Inyustuak bere xaindea baduke:

Asti gehiago hunek nahi luke.

Pontu hau tratatu hark othe zuenez

Orai arte nago ni eziñ yakiñez.

    Gure dotora hargatik,

    Nere arabera segurik,

    Etzaiteken aski xoro

    Orduan ez pentsatzeko

    Halako eskolier bati,

    Errege deithatuari,

    Sobra etzela fidatzeko.

    Bazakiken, zen madrea,

    Orok ongi dakitena,

    Printzer egia erratea

    Eztela gauza errexena.