ARRANOA ETA UNTZA

          Arranoak eta untzak

          Utzirik bere kereillak,

    Bakhea elkarrekin haiñ ontsa egiñ zuten,

    Elkharri musu non eman baitzioten.

    Batek eman zuen hitza erregerrena;

          Bertzeak ere untzarena;

          Etziotzatela aboro

    Umek elkharri nihoiz iretsiko;

          Batere ez guti, ez asko.

    Ezagutzen othe ditutzu nereak?

    Derra hemen xori olio zaleak.

    Ez, derra arranoak: hanbat gaitztoago,

          Bertzeak aldiz baderro:

          Heien larrua horlatan

          Sobra ez daukat segurean.

          Ustekabea izanen da

    Hetarik batere kontserbatzen bada.

    Nola errege zaren, zer, ez nor daiteken

          Eztuzu konsideratzen:

          Errege puxantek bethi,

          Derrakioten zer nahi,

          Guziak bere oldean

          Dauzkate lerro berean.

          Nere ume gaixoak adiu!

          Atzematen baditutzu.

          Errazu nolako diren,

    Hemen arranoak derra, edo bederen

          Erakuts dietzadatzu:

          Hau aise egiñ dezakegu.

          Ez ditudala unkituko,

          Hitz dautzut, bizi naizeño.

          Untzak aldiz: nere haurrak

          Hagitz dire gisakoak,

          Ongi-egiñ, eta ederrak

    Bere kide orotan askoz pullitenak.

          Seiñale hortarik aise

          Zuk ezagut detzatzuke;

          Ahantztetik begirautzu:

          Gogoan haiñ ontsa emazu

          Non, zure bidez malura,

    Sarthuren ez baita nihoiz ene etxera.

          Bada untz damari zeruak

          Eman ziotzan premuak

    Eta illhuntze batez zelarik illkia

    Familla emearen billha hazkurria:

          Gure arranoak goietik

    Bertzerik gogoan zarabilkalarik,

    Begi-kolpe batez ditu ustekabean

          Ikhusten zori-gaitzean

          Arroka-xoko batzutan,

    Edo pareta tzar baten zilhoetan

    (Hoiek bietarik ez baidakit zoiñtan)

    Mustro ttiki batzu hagitz itsusiak,

          Tratxu eta moldegaitzak,

          Ema zahar boz batekin.

          Hark bere buruarekin:

          Hauk eztire, derra, umeak

          Gure adiskidearenak:

          Detzagu klika direnak.

          Galaiaren othuruntzak

          Eztire ez erdizkakoak.

          Untza zenean itzuli

          Kausitu zituen xoilki,

          Ume maithen atxaparrak:

          Gaitiko guziak, helas!

          Suntsituak ziren arras.

          Samiñki da errenekuratzen,

          Zerua duela othoitzten

          Puni dezan brigant hura,

          Haren gaitzaren autora.

          Orduan untzari hemen

          Dio norbaitek erraten:

          Zertarako duzu pleiñta?

          Zerorrena duzu falta:

    Hobeki derradan, lege komuna da

    Kausi dezan bethi, nork bere duena,

    Eder, maithagarri, eta ongi-egiña.

          Zuk ziñon portreta hori,

    Zure haurrez eman, arrano yaunari.

          Hunen zaitekena falta

          Faltsoa bazen portreta?

Aita-amen artean, ahal da untza franko

Bere umen gaiñean, direnak itsusko:

          Hauk badire itsusisko

          Heier zaizkote gisako;

          Eta gisako badire,

          Ederrago deus ez zaie

          Ume gisako hek baiño;

          Nahiago dute oraiño

    Aditu bere umez, hauk direla gaitzto

          Itsusi direla baiño

    Nahiz izaitea hobe den segurki,

    Eder gaitzto baiño, berthutos itsusi;

          Egiazko edertasuna

          Baita berthutearena.