GATHUA ETA ARRATOIÑA

Piñu zahar baten trunko hutsaldua

Zen laur animale motez hantatua:

    Zoiñek berdiñ turnatua

    Baitzuten izpiritua.

Untz olio-zale zen goiko estaiean,

Gathu gasna-zale zen goiko estaiean,

Gathu gasna-zale beherbeherean;

Andreier gerri-lux gathuaz gorago,

Hortz-xorrotx arratoiñ, untzaz beherago

Arrats batez oro billduak zaudela.

    Giza bat gan zen, arbola

    Sareaz inguratzera.

    Gathua illki zen ixillik

    Yaki xerka goiz-goizetik.

    Nola ez baitzen arras argi

    Sarea ez zuen ikhusi.

    Tristea sartzen da hartan

    Hilltzeko lanyer handitan

    Hasten da laster oyhuka:

Arratoiña fite badathor lasterka.

    Bat dago desolatua,

    Bertzea aldiz net boztua

Ikhustearekiñ sarean zatzana

    Bere etsaik handiena

    Gathuak humill baderro:

    Ene maithea, on nahizko

Badiat hi-ganik yadan froga franko.

          Athorkit bada arren,

          Lagun nazak yalten

    Sare hunen kartzelatik,

Zoiñtan ez-yakiñak sar-arazi bainaik.

Titxaz eta legez oraidiño haut nik

    Hire kidetan bakharrik

    Amultsuki menaiatu;

Begi-ñiniaren pare ere maithatu.

    Hortaz dolurik eztiat,

Zeruari ere eskerrak ziotzat.

    Egitera nindoaken

Gathu debot orok nola usatzen duten,

    Nere goizeko othoitza ni:

    Sare hunek eztik nahi.

Hemen nagok preso eziñ itzuria;

Hire eskuetan duk bada ene bizia.

Athor, korapillo hauk, othoi, urraz-kik.

Eta emanen dautak hortako saririk?

    Erraten dio arratoiñak.

    Bai, segur derro gathuak.

Patu eternal bat oraitik hirekiñ

    Egiñen diat ziñekiñ.

    Nere atzaparra bethiko

    Dadiñtzat hire meneko:

    Eta hortaz segur ago.

Andreierra nere zintzurra behera

    Ganen duk, baita untza bera:

Hire etsaiak dituk biak nola biak.

    Tontoa! derro arratoiak:

    Hi bai nere aldekoa!

    Ez nauk eiki haiñ astoa.

    Badoako gero handik

    Bere etxera doalarik,

    Kausitzen du andreierra

    Xikotik hurbill errara:

    Gorago badioatzu

    Aldiz han untza aurkitzen du.

    Alde orotarik lanyerak:

    Badarama herstuenak.

Matxika-belari bihurtzen da fiña

    Gathu presunera-gana.

Eta hariz-hariz hautsten du saretik

Maill bat: eta laster bertze bat ondotik;

Eta hortz xorrotxez haiñ trabaillatzen da

Non libratzen baitu bada hypokrita.

Giza agertzen zaie orduan yustuki:

Patu egilleak badoaz itzuri.

    Denbora bat gan denean

    Gathuak ustekabean

    Urrundik bere arratoia

Zagola ikhusten du erne eta atzarria.

Oy! anai, athorkit, dio, besoetarat;

Hire mesfidantza laido duk enetzat:

Patuz elkharrekin kideturik ere

    Etsai nadukak halere!

Pentsatzen duka nik ahantzi dudala,

Yainkoaz gerostik hiri zor haudala

    Izaitea orai bizirik?

Arratoiñak aldiz: eta uste ahal duk hik

Dudala nik arras gogotik galdua

Nolako den hire tenperamendua3

    Badaitekeia paturik

Gathu bat eskerti bihur dezakenik?

    Eta errateko fiñean,

    Nihork othe du kondatzen

    Eziñ bertzez egiña den

    Akordu baten gaiñean?