Nola nihor iar diteken egiazki pobre,
egiazki aberats dagoelarik

HAMABORTZGARREN KAPITULUA

        Parrasio zeritzon peintadoreak Athenako jendea peintatu zuen asmu hagitz espiritutsu batrez, hura errepresentatzen zuela hainitz olde moldeko, koleratsu, iniustu, fermugabeko, kortez, begitartetsu, bihotzbera, urrikalsu, handinahizko, urguillu, humil, ausartsu, ihesiti, eta hori guzia figura edo erretaula batetan: Nik ordea, Filothea, zure bihotzean ezarri nahi nituzke aberatstasuna eta pobrezia bata berzearekin, bai eta artha eta mesprezio handi bat munduko gauzez.

        Zarela arthatsuago zure ontasunek probetsu eta fruitu ekhar dezaten, mundukoak diren baino. Arren erradazu, Prinze handien baratzezainek ez othe dadukate kontu geiago bere karguan dituzten baratzeen erneki lanteaz, agudoki iraulteaz, eta kurioski edertatzeaz, bereak, balituzte baino? Ordea zergatik hori horrela? Gertuz, zeren konsideratzen baitute, hek direla Prinzeen eta Erregeen baratzeak, eta desira baitute hekin begitartearen irauasteko bere serbitzuez. Ene Filothea, ditugun ontasuak eztira gureak, Iainkoak eman derauzkigu lantzera, eta nahi du fruitu eta probetxu erakhar diezegun, eta halatan serbitzu gogarakoa egiten diogu hetaz artha idukiteaz.

        Beraz behar da gure artha hura handiago eta saillago den mundukoek bere ontasunez dutena baino, zeren hek eztire hari bere burua ganako amudioa gatik baizen, eta guk Iainkoaren amorioa gatik behar dugu trabaillatu. Ordea nola nihork bere buruari diadukon amudioa, amudioa bortitza, nahasgarria etakhexatua baita, hala beretzat hartzen duen artha, nahastez, grinaz, asalduz bethea da: eta nola Iainkoa ganako amudioa, emea, baketia, eta pausatua baita, hala haren ganik sortzen den artha, munduko onhasunez hartzen bada ere, amolsua, maitagarria, eztia, emea eta arraia da. Dugun bada artha grazios hura mundu hunetan ditugun ontasunen begiratzeko eta emendatzeko, zuzenezko okasioerik eskhaindakigunean, eta gure kondizioneak agintzen duen arauaz: zeren Iainkoak nahi du horrela hari gaitezin haren amorioz.

        Ordea begira zaite zure burua ganako amudioak etzaitzan engana; Ezen batzuta hain artezki hartzen du Iainkoa ganako amudioaren iduria eta egitatea, non erran bailiteke Iainkoaren amudio bere dela. Bada engana gaitzan beldurrez eta munduko ontasunez behar dugun artha hura abariziara itzul eztadintzat, aitzineko kapituluan erran dudanaz lekhora, maiz behar gare egiaz eta eginez pobre iarri eta egon, Iainkoak eman derauzkigun ontasunetan eta aberatstasunetan.

        Beraz utzazu bethiere zerbait aphur zure ontasunetarik, hura bihotz onez pobrei emaiten derauezula, zeren duenak duena emanez, hanbatez pobretzen da, eta zenbatenaz geiago emanen baituzu hanbatenaz pobreturenago zare. Egia da iainkoak hura bihurtuko derautzula, ez xoilki bertze munduan, bainan eta hunetan ere, zeren ezta deusik munduko ontasunak geiago emenda detzakeienik, aumoinak baino: ala bainan Iainkoak hura bihur diazazun artean, bethi egonen zare hartaz pobreturik. O zein saindu eta aberats den, aumoinaz egiten den pobremendua.

        Ditutzun pobreak eta pobrezia maite, zeren maitatasun hartaz eginen zara egiazki pobre, halaz eta, Eskiriturak dioen bezala, nolakoak baitire maite ditugun gauzak, hek bezalakoak egiten garenaz gero. Amudioak egiten tu amudio dutenak berdin. Nor dago penetan, non ez naizen harekin batean penatzen? dio Iondone Paulok. Erran zukeien: nor da pobre, non enaizen harekin pobre? zeren amudioak hura egiten zuen maite zituenak bezalakoa: beraz maite baditutzu pobreak, egiazki izanen zare hekin pobrezian partale eta pobre, hek bezala.

        Ordea maite baditutzu pobreak, iarzaite maiz hekin artean, harezazu atsegin hekin ikusteaz zure etxean, eta bisitatzeaz beretan, solhas egiezu gogotik, duzun atsegin hurbil dakizkitzun Elizetan, karrikhetan, eta non nahi: Zarela mihiaz pobre hek bezala, minzatzen zaiztela hekin lagunkidea bezala; baina, nola geiago baituzu hek baino, zarela eskuez aberats, partitzen derauezula zure ontasunetarik.

        Nahi duzu oraino geiago egin, Filothea. Eztaritzazula aski dela pobre izaitea pobreak bezala, baina zarelapobreak baino pobreago; eta nolatan hori? Serbitzaria mendreago da nausia baino, iarzaite bada pobreen serbitzari, zoaz hekin serbitzatzera eri direnean zure eskuez: zarela hekin kuisinari, bai eta zure gastuz, zarela hekin xuritzaille eta antolatzaille O ene Filothea, serbitzu hura loriosago da erregetasuna baino. Ezin aski mirets dezaket nolako berodurarekin Sain Luis Franziako Erregea abisu horri iarraiki zitzaion. Hala ere iguzkiak egundaino ikusi dituen Errege handienetarik bat zen, ERrege handia diot, handitasun suerte guzietan: hazten zituen pobreak, maiz serbitzatzen zituen mahainean eta egun guziez kasik hirur pobre erakhartzen zituen bere mahainera, eta hainitzetan hekin sopen ondarrak iaten zituen paregabeko amudiorekin. Erien hospitaleak bisitatzen zituenean (maiz egiten zituen bezala) iarten ohi zen eritasun itsusienik zutenen serbitzatzen, nolakoak baitira sorhaioak, xamartsuak, eta bertze halakoak; eta serbitzu hura egiten zerauen xapela erauntsirik, eta lurrean belhaunikaturik, munduko salbatzaillea errespetatzen zuela hekin baitan, eta hek maitatzen zituela ama amolsu batek bere umea maita ahal lezakeien bezain amudio samur, bera, eta mindurizko batez.

        Santa Elizabetha Hongriako Erregearen alaba iarten ohi zen pobreen balsan, eta batzutan dostatu nahiz emakume pobre baten gizako tresnak iauntsten zituen bere Donzeillen aitzinean, erraiten zerauela: pobre baninz hunela nenbilke bestiturik. Ah Iainkoa! Filothe maitea, Prinze eta Prinzeza hura zein pobre ziren bere aberatstasunetan, zein aberats ziren bere pobrezian! Doatsu dira horrela pobre direnak, zeren hekina da zeruetako erresuma. Gose izan naiz, eta emanderautazue iatera; egarri nintzen, eta eman derautazue edatera, billusirik nenbillan, eta estali nauzue, sar zaitezte iabe munduaren hastetik preparatu zaitzuen erresuman erranen du pobreen eta Erregeen Erregeak bere iujeamendu handian.

        Ezta noizpait zerbiatez eskas eztenik. Batzutan ongi hartu eta errekaitatu nahi eta behar gendukeien arrotsa heldu zaiku etxera, ordu hartan ezta hari emaitekorik, eta zertaz egin begitarte; Betzeak leku batetan bere tresna ederrak dadutza, eta bertze batetan hekin beharra luke, behar bezala burua erakusteko. Batzutan ardandegiaren arnoak nahasten dire, alentatzen eta gaixtatzen, ezta sobratzen gaixtorik eta ferderik baizen. Bertze aldi batez gertatzen garta herriz kanpoan zenbait herri xumetan, non gauza guziak eskasten baitira, non ezpaita oherik, gelarik, mahainik, serbitzurik, errekaiturik: hitz batez erraz da zerbait eskas izaitea, zenbat ere aberats baita nihor. Bada hori da egiaz pobre izaitea eskas ditugun gauzez bezanbatean. Filothea, duzun atsegin behar aldi hetaz, haretzatzu bihotz onez, eta pairatzatzu arraiki.

        Gerta dakizunean, dela hainitzez, dela gutiz probetuko zaituen inkontrurik, nolakoak baitira babazuzak, harriak, suak, uholdeak, agorteak, arrogazeriak, hauziak: orduan, Filothea, orduan da egiazko sasoina pobreziari iarraikiteko, emetasunarekin hartzen tutzula zure ontasunen gutimenduak, eta gogo pausatu eta finko batez zure egitekoak egiten tutzula pobremendu haren eredura. Esau presentatu zitzaion bere aitari eskuak zituela illez estaliak, eta Iakob ere orobat; zeren ordea Iakoben eskuetako illeak ezpaitzitxezkon larruari, bainan esku larruei, edeki zekidizkeon ille hek, hari minik egin gabe eta hura larrutu gabe: kontrara zeren Esauren eskuetako illeak baitzitxezklon larruari, hura sortzetik illetsua izanez, nihork athera nahi izan baliotza, min handi eginen zioen, iarriko zen marraskaz, egin ahala eginen zuen bere eskuen begiratzeko. Gure ontasunak bihotzean sartu zaizkigunean, denbora gaixtoak, ohoinak, hauzilarik eramaiten baderauku hetarik zenbait zathi, nolako arrankurak, nolako asalduak, nolako alhadurak eta despazienziak itugu? Ordea gure ontasunak dadutzagunean, ez bihotzean barrena, baina xoilki Iainkoak nahi duen bezanbateko artharekin; eramaiten bazaizkigu, eztugu hargatik ez burua, ez bakea galduko. Hori da bestien eta gizonen artean den diferenzia arropez bezanbatean; bestien arropak haragiari datxezko, eta gizonen arropak laurraren gainean xoilki iauntsiak dira, hala non noiznahi iaunts eta eraunts baitetzakete.