Zein den egiazko debozionea

LEHEN KAPITULUA

        Baduzu, Filothea, debozionearen ardietsteko goga eta desira, zeren, nola giristino baitzara, badakizu bertute hura Iainkoaren Majestateari guziz eder zaiola. Zeren ordea egiteko baten hastetik egiten diren huts xipiak, aitzinerakoan emendatzen baitira, eta azkenean ezin kasik erremedia baititezke, behar da, gauza guziak baino lehen, iakin dezazun, zer den debozionezko bertutea: Ezen, nola ezpaita egiazkorik, bat baizen, bai falsorik eta banaloriazkorik hainitz, ezagutzen ezpaduzu, zein den egiazkoa, engana ahal zindezke, eta iarraiki zinkidizkeo zenbait debozione erhori, errebelaturi eta legez kanpokori.

        Areliok peintatzen ohi zituen egiten zituen imajinen begitarte guziak maite zituen emazteen idurira eta airera: eta guziak ere peinturatzen dute debozionea, nork bere buruaren eta gogoaren arauera. Nor ere barurtzera emana baita, uste izanen du xoil debot dela barurtzen bada, bihotza herraz bethea ekartzen duelarik, eta ausart eztela mihiaren bustitzera mahats-arnoz, ez urez ere, hain zuhur eta hersia baita ezen, eztu dudarik eginen haren sartzeaz lagunaren odolean barrena bere erran gaixtoez eta falsoez. Bertzeak bere burua debot daduka, zeren hainitz orazione erraiten duen egun guziez, gero hekin ondoan haren nihia urtzen delarik hitz garratz, gaitz, gaixto muthiri, eta urguillu suerte guzietan, etxekoen eta hauzoen artean. Bertzeak gogotik aumoina atheratzen du molzatik pobrei emaiteko, bainan emadurarik eztezake bihotzetik ekar, bere etsaiei barkatzeko. Bertzeak barkatuko deraue bere etsaiei, bainan bere hartzekodunez konturik eztezake egin, iustiziaren bortxa hutsez baizen. Jende hek guziak komunzki debotzat ahotan dabiltza, eta bizkitartean eztira debot bat ere. Saulen jendeak Dabiten bilha zebiltzan bere etxean: Mikolek zurezko imajina bat haren ohean emanik, eta Dabiten tresnez estalirik, zinetsarazi zerauen Dabit bera zela, eta lo zetzala eriz: hala ere hainitz estaltzen dira debozione sainduari dagotzan obra kanpoko batzuez; eta munduak zinetsten du debot direla, bainan egiazki eztira debozionearen itxurak baizen.

        Debozione egiazkoak eta biziak, Filothea, bertze guziak baino lehen, nahi du Iainkoaren amudioa; aitzitik debozionea ezta Iainkoaren egiazko amudioa baizen; ez ordea nola halako amudioa, zeren Iainkoaren amudioa, gure arima edertzen duen bezala konsideraturik, grazia deitzen da; eder egiten baigaitu Iainkoaren begien aitzinean; obra onik egiteko indarra emaiten deraukun bezala konsidraturik, deitzen da karitatea, bainan ardietsi duenean perfekzionearen puntura, non, ez xoilki obra onik eragiten baiterauku, baina bai obra arazitzen baigaitu arthatsuki, maiz eta agudoki, orduan deitzen da debozionea. Austruxak eztira behin ere hegaldatzen, oilloak bai, bainan pisuki, eta hala ere behera, eta gutitan, ordea arranoak, usoak, enadak, maiz, laster, eta gora hegaldatzen dira: hala bekatoreak eztira hegaldatzen Iainkoa baitara, aitzitik bere laster guziak egitentuzte lurrean, eta lurrarentzat; debozionea oraino ardietsi eztuten jende prestuak Iainkoa baitara hegaldatzen dira: hala bekatoreak eztira hegaldatzen Iainkoa baitara, aitzitik bere laster guziak egitentuste lurrean, eta lurrarentzat; debozionea oraino ardietsi eztuten jende prestuak iainkoa baitara hegaldatzen dira bere obra onez, bakanki eta gutitan ordea, baratxe eta pisuki; presuna debotak hegaldatzen dira Iainkoa baitara, maiz, agudoki eta gora. Hitz batez, debozionea ezta bertzerik, agudotasun eta bizitasun espiritual bat baizen, zeinaren bidez karitateak egiten baititu bere obrak gure baitan, edo guk egiten baititugu haren bertutez agudoki eta afekzionatuki. Eta nola karitateari baitagoka gure Iainkoaren manamendu guzien jeneralki, eta non nahi, obra arazitzea, hala ere debozioneari dagoka guri hekin eragitea agudoki eta arthatsuki. Hargatik nork ere ezpaititu Iainkoaren manamendu guziak begiratzen, ezin estima diteke ez on; ez debot dela; halaz eta on izaitekotz, karitatea bere baitan izan behar duenaz gero; eta debot izaitekotz, karitateaz bertze alde, karitatezko obretan bizitasun eta agudotasun handi bat ekarri behar duenaz geroztik.

        Eta zeren debozionea baitago karitate ekzelentaren gradu batetan. ez gaitu xoilki agudo, fexo, eta arthatsu egiten Iainkoaren manamenduen begiratzera, bainan are geiago, erxatzen gaitu ahal bezanbat obra onik agudoki eta gogotik egitera, manatuak eztirelarik, bainan xoilki konseillatuak eta inspiratuak. Ezen nola zenbait eritasunez gizon sendatu berria nezesario duen bezanbat baitabilla, baratxe ordea eta pisuki, hala bekatorea bere bekatuetarik sendatu denean, badabilla Iainkoak manatzen duen bezanbat, badarik ere pisuki eta baratxe, debozionea ardietsi duen artean; zeren orduan gizon ongi sendatua bezala, ez xoilki dabilla, bainan oraino lasterka doa, eta iausika Iainkoaren manamenduen bidean, eta gero aitzinago iragaiten da, eta laster egiten du zeruko konseilluen eta inspirazioneen bide xidorretan. Finean ezta diferenzia geiago karitatearen eta debozionearen artean, karrarean eta suaren artean den baino. Zeren karitatea, nola su espiritual bat baita, hagitz irazekia, pitztua eta karreztatua denean, debozionea deitzen da; hala non debozioneak ezpaitio karitatearen suari bertzerik emaiten geiago, karra baizen, zeinak egiten baitu karitatea erne, agudo eta arthatsu, ez xoilki Iainkoaren manamenduen begiratzera, bainan eta zeruko inspirazioneen eta konseilluen besarkatzera ere.