Maria Esperantza Azkoagari,
aurtengo zezeillean
Mondragoko kontzeziñoko komentuan
profesau dalako jarririko bertsoaldia

        Jesus Piloto Jaungoikozkoagaz
        ontzi aparteko baten doian
        bidazti bati azkenengo agurrak

Asko ta asko doaz benetan

Itxasoetan ontzian,

Ibilli bear izanagaitik

Sarritan larrialdian;

Asko bai, asko ondasun batzuk

Ustez denpora gitxian,

Egitearren elduezkero

Eurak nai daben errian.

Askori, baiñoa, zirealako

Amesak euren asmuak,

Urteten jakez, ta ez gitxitan

Ustelak pentsamentuak;

usterik baga milla alditan

Sorturik aize gaiztuak,

Ontzi ta guzti urak barruan

Iruntsitean gaisuak.

Gaiztoak dira duda bagarik

Sarri askotan aizeak,

Zergaitik bota izan dituen

Iñoz lurrera etxeak;

Ezta millagro ikustea guk

Euskaldun arrantzaleak,

Aiñ sarri galtzen, intziriaka

Itxirik andra ta umeak.

Ezta millagro, entzutea guk

Askotan barri tristeak,

Galdu dirala Amerikara

Joiazan diru-zaleak

Luma bat legez irrada baten

Ontzi zimentu bageak,

Atxa jo arte eroanagaz

Zatitu daizan golpeak.

Ezta millagro au gaitik asko

Bere atzeratutea,

Itxasoz joan baiño lenago

Etxean geratutea;

Ezta millagro mundu barritik

Etorri arren kartea,

Eztabela nai urik igaro

Emendik erantzutea.

Baiña alan bere, nik ezautzen dot

Berak ni daben erara,

Piloto on bat itxasoetan

Gura legetxe doana;

Nik ezautzen dot kontrara jagi

Arren galerna zitala,

Aize txarrari sama samatik

Katea lotu deutsana.

Nik ezautzen dot ondo doala

Beraren biajantea,

Gabetan lorik galdu bagarik

Irabaziaz bidea;

Badakit pozik egin daikela

Bere ibilpide luzea,

Dakialako Piloto ain onak

Ekatxai jarten legea.

            * * *

Ain al izate andia baiña

Zeiñek ete dau agertu?

Nor da ekatxa egin daikena

Bere besoaz geratu?

Nor itxasoa berba bategaz

Dabena oso baketu?

Eta, nor uren gaiñetik oiñez

Joan da eztana urpetu?

Nor da alako mirarigiña?

Nor gizon orren altsua?

Nor izango da ezpada zugaz

Gaur izan dana lotua?

Bere ontzian zoazalako

O emakume dontsua!

Seguru dakit joko dozula

Zorioneko portua.

Seguru dakit eta ezpeizu

Bildurrik artu barruak,

Urak adarka ekiñagaitik

Zeiñ tximistaka zeruak;

Nozbait egingo baleutsu bere

Lurra idigi munduak,

Badakit zelan eutsiko deutsun

Piloto orren besuak.

Seguru dakit berak daukala

Zugaz ardura andia,

Seguru dakit, dakust garbiro

Berorren Probidentzia;

Otzak eztaian ill, jazten badau

Luma ederrez txoria,

Non itxi daike galtzen egazti

Obe bat zoragarria?

Non itxi daike galtzen zu lako

Arima biotzekua?

Beti betitik emaztegeitzat

Eukana aukeratua?

Non itxi leike deitzen badeutsa

Laztan ta neure usua,

Bere urruetak entzuten baldin

Artuten badau gustua?

Joan zeindekez ardura baga

Pozik birjiña noblea,

Piloto orrek eztabelako

Iñoz erratu bidea;

Linboa bera ezer ezpada

Orri illuntzeko bistea,

Zer da ardura gabak sarritan

Jantziarren baltz kapea?

Joan zintekez pozik, dalako

Ori egungiña berbera,

Ori dalako argi gartsua

Izarrai emon eutsena;

Ori dalako eguzki danen

Eguzki bizi ederra,

Jatzitakoa illuntasunak

Desegitera lurrera.

Joan zintekez pozen pozagaz,

Zergaitik egun guztiak,

Gaurko legez ain alegere

Eztiran izan jagiak;

Joan zintekez kantaurik kanta

Santu ta samurgarriak,

Zergaitik jaunak egin dituan

Gaur zugan gauza andiak.

Joan zintekez uso zuria,

Eguzki orren argitan,

Gu leorretik baiño askozaz

Pozago itxasoetan;

Joan zintekez urruetakaz

Kataurik modu onetan,

«Jaungoikoari emon gloria

Zeru lur eta uretan».

Joan zintekez, kantaurik gaur zor

Egin deutsazun ondrea,

Kantaurik berak gaur egin deutsun

Mesede barebagea;

Bizilekutzat nok emon deutsun

Beretzat daukan gelea,

Grazia on berak eiñarren

Poza dalako zurea.

Joan zintekez, zergaitik berak

Begiak deutsuz ezarri,

Izanagaitik serbitzaritxo

Duiñ bagako bat berari;

Zoaz kantaurik mailla altura

Bazaitu bere eregi,

Mesede on egin deutsula

Nai deutsulako geiegi.

Sekula baiño kantariago

Zoaz eztiturik boza;

Erakutsirik egun onetan

Gaiñezka darizun poza;

Zarealako zeru ta lurren

Egillearen Esposa,

Kantaurik zoaz, zelan beretzat

Bakarrik dozun biotza.

Zoaz kantaurik lotu dozula

Maite zenduan maitea,

Zein azkatzeko eztan izango

Naikoa eriotzea;

Ak emonarren egunen baten

Koraiñeagaz golpea,

Dala izango bizitza obera

Idigiteko atea.

Zoaz kantaurik korapill ori

Ezin leikela urratu,

Arimea ta gorputza baiño

Zarela obeto oratu;

Baita zagozen abian biok

Eingo zarela aurkitu,

Kaiola batek gaur sekulako

Zaituelako zarratu.

Eta nik barriz kantauko deutsut

Ume Jaungoikozkotua,

Argizagia argizagiaz

Surtan oi bada nastua;

Zure biotza Jesusenagaz

Izan danean lotua,

Lora on danen Erregegandik

Artu dozula mentua.

Lora on danen errameagaz

Zarelako mentau zu,

Elorri latza sagar gozora

Legetxe zaite aldatu;

Pitxi barri ta obeagoak

Egiñik argitaratu,

Lengo zarrakaz zergaitik Jesus

Eztan izango kontentu.

Zoaz emonik obak bai, obak

Aurtengo udabarrian,

Izan zaitean aparteko bat

Sartu zarean ontzian;

Zuri begira Piloto Jesus

Doian kontentu andian,

Igarri baga eldu zaitezen

Portu atsegingarrian.

Ori kontentuz joan dakizun,

Zoaz apaintzen larrosaz,

Edertuagaz lirioz eta

Jantziaz bioletakaz;

Galantu arte berba batean

Mingotz bagako lorakaz,

Izan zaitean Jesukristoren

Zoragarri bat eurakaz.

Zoragarritu artean zoaz,

Edertzen kastidadiaz,

Miragarritu artean txito

Umill obedientziaz;

Amodioan su ta gartuaz,

Zaletu arte mirriaz,

Au irunsteko adiskidetu

Egiñik atsekabiaz.

Zoaz eztia billatu arte,

Pena min eta nekean,

Nai dabelako larrosak bizi

Beti narrakaz batean;

Gura badozu larrosa izan

Jesusen beren artean,

Pena bagarik ezpedi bizi

Zure biotza bakean.

Zoaz zoaz bai, beti eskatzen

Teresak legez penea,

Zoaz zoaz bai Pazzis legetxe

Izanik pena-zalea;

Zeintzuk nai eben penetan bizi,

Eta penetan illtea,

Penetan jaio bizi eta ill

Zalako euren maitea.

Zoaz, zoaz bai eurak legetxe

Maite izanik pobreza,

Eurak legetxe menpetasuna

Ta anditasunik nai eza;

Zorioneko Jesusen bide

Aldastsu baiña arteza,

Nondik ain gora igo zirean

Klara, Pazzis ta Teresa.

Zoaz penetan igo artean

Euren Olinpo altura,

Odeiak baiño gorago berak

Jasoagaitik txuntxurra;

Zoaz igoaz eldu artean

Santuen mendi dontsura,

Egaztietan agillak bere

Eltzen eztiran lekura.

Zoaz igoaz kurutzeagaz,

Jesusen lagun zintzua,

Santuak beti sendor orregaz

Emon oi dabe pausua;

Untza sarritan arboleari

Laztanka oi bada jaiua,

Egur orretan zuk billatuizu

Bizi eta illteko lekua.

Egur orixe zoaz baturik

Errime beso artean,

Mariñel on bat dirudizula

Berari oratutean;

Zoaz beragaz, boga ta boga,

Ur zelai urdin berdean,

Olatu dongai barren eginda

Danak itxirik atzean.

Zoaz azkenez largaurik lur au

Ill batek legez betiko,

Zoaz beroni agur eginda

Bein bere ez biurtuteko;

Ikusten nago negarrez Ama

Urtzen dozula itxiko,

Baiña badakit barrien barri

Non zaren gero batuko.

Zoaz itxirik Aita kutuna,

Neba ta aizta maitiak,

Izeko, osaba, senide, lagun,

Ezaun ta adiskidiak;

Zoaz itxirik negarrez danak,

Baiña kontentuz guztiak,

Euren begiak pozaren pozaz

Dagozalako bustiak,

Zoaz zergaitik ondo dakien

Gaur zure bizierea,

Zelan eurena baiño askogaz

Dan duda baga obea;

Zoaz begira dagotzulako

Piloto Jesus zurea,

Bere betiko erreiñuruntza

Abietako bidea.

Agur, zoaz bai, bagietatik,

Jira eginda ontzian,

Agur, ta belak zabal zabalik

Eroan bide guztian;

Agur, okerrik baga eldu ziate

Piloto orren errian,

Antxe biziten ipiñi zaizan

Esposen lorategian.

Agur, agur, bai, ikusi arte

Antxe egunen batean

Patriarka ta Profeta eta

Konfesorien artean;

Zure Piloto aiñ galant orren

Inguruan gu batzean,

Alkarregaz bai, biziko gara

Atsegin oso betean,

Jaungoikoaren mendi santuan

Betikotasun guztian.

                        Euskalzale, 1897,  I