Bizi da ama Euskera (1)

                Gernikako arbolapian, Ama euskera

                ill ezkero, irugarren gau belia

                egiten eguala, euskeldun Seme leiala;

                agertuten jako Aita Tubal

                bakera barriakaz.

Iru gaubela Amari egiñez,

Nenguan arbolapian,

Neure begiak liortu ezinda

Bere buruko zapian.

Jaunak ez baleust gorde bizia

Ainbeste miñen erdian,

Amagaz nasi bakezko lotan

Ta orain nenguan obian.

Eguzki ederrak ikuste ezarren

Negargarri au lurrian,

Eztali batz bat ipini eban

Arpegi sotill argian;

Motel, motz, itzal, agertuten zan

Damuz goxian goxian,

Gorde illargia, lotsaz izarrak

Azaltzen gabez etziran.

Ni gisajuau, ill ari munka,

Bekoki ta begietan,

Sur, espan, okotz, matralla biai,

Esku eta oiñ otzetan;

Erdeldun askok ikusi arren

Estura samiñ onetan,

Ezer ez utsa bazan legetxe

Aurrera euren bidietan.

Irugarrengo gau erdirako

Eztarri au nekatu zan,

Begiak agor, pultsuak geldi,

Ozta ozta bizi nintzan;

Nun agertzen dan gizon irudi,

Txit argi bat zeruetan,

Soñeko zuriz, arpegi itzalaz,

Lauburugaz eskuetan.

Agura zarra, ulez zuria,

Bizarra luzia eukan,

Puskatxo baten nik ikusteko

Geldi geldirik egon zan,

Alako baten asten da beerantz

Ez dakit nola ez zelan,

Onaztarri bat baño lenago

Jausten jat albuan bertan.

Justuri batek alako otsik

Ez dau ez iñoz atera,

Mendiak dar dar, aitzak lokaka,

Mundu guztia ikara;

Arri bat legez, ni otz ta gogor,

Zentzun eta konort baga,

Ots gozo batek bertatik dinost

Jaunak gorde zagizala.

Bakia zugaz, baita anaiakaz,

Bizkortu ta jagi gora,

Tubal aita naz, Zerutik nator,

Barri onak emotera;

Atsegiñetan Ama bizi da,

Omenetan dau aukera,

Zerutar danak kantetan dabe

Izketaz oneen euskera.

Jaungoikuaren izena onduen

Deitu ebala munduan,

Hebreo, Griego eta Latinek

Ezetz diñue Zeruan;

Fede zapia edurra baño

Zuriago dan buruan,

Soillik sinistu ebalako ak

Iaungoiko ta lauburuagan.

Omen artian baña nituzan

Entzun nik zure negarrak,

Entzun nituzan Zerurañoko

Zure dei eta dedarrak;

Izarrez gora igoten ziran

Zure damuzko sugarrak,

Biotz guztian samurtu eusten

Intziria erritarrak.

Baña nasaitu, atseden zaite,

Seme maite leial ona,

Ainbesteraiño etzaitu estutu

Amatxo ill arren bada,

Egia da bai, illten laguntzen

Izan ziñala bakarra,

Baña anaiok damutu dira

Entzun dot euren negarra.

Negar dabe egin Bizkaiak eta

Araba ta Gipuzkoak,

Negar dabe egin Naparrak eta

Euskeldun Franziakuak;

Orain arteko uts egitiak

Danak dagoz parkatuak,

Baña aurrerantz izan anaiok

Bat eta alkar artuak.

Bat izan zeuen kristinautasun,

Bat bere siniskeretan,

Bat izan zeuen uste, eretxi,

Bat gogo ta asmuetan;

Fede bizi bat badaukazue

Biotz eta arimetan,

Bakez oraindik biziko zare

Mendi, arkaitz ta ibarretan.

Bat ziralako Fedian izan

Guraso antxiñakuak,

Bat ebelako euren bandera

Etziran izan goituak;

Etorri arren Erromatarrak,

Greziatar zein Mauruak,

Ederrak emen beti artuta

Itzuli ikaratuak.

Jaungoikua eta Lauburu bai,

Euren bandera bakarra,

Batera danak arexen alde

Egiten eben indarra;

Berreun urtian saiatu arren

Gobernu Erromatarra,

Jaditxi ez eban amaitutia

Fede Kantauriatarra.

Fedetik dator batasun ori,

Batasunetik bakia,

Baketik dator zoriontasun,

Munduko on izatia:

Ondo Erresuma, zein Probinzia,

Uri eder ta etxaldia,

Baketik dator lurreko zeru,

Ta besterako bidia.

Baña bakia egiazkua,

Bake ona ta Santua,

Bake Elexa Erromakuak,

Berak ontzatutakua;

Ak bakarrik dan eskubidia,

Azkatu zein lotzekua,

Ak erabagi daben guztia

Zeruan ontzat artua.

Bakia beti Zerutik jatxi

Dabe Aingeruak barria,

Ikaslai Kristok askotan bere

Opa eta eskiñia:

Bakia maite dabenakgaitik

Berberak iragarria,

Jaungoikuaren seme izena

Izango dabeela deia.

Agur, Zerura banua eta

Jauna izan bedi zugaz,

Zeure anaiak jakin eragin

Emen ikus dozunaz,

Arbola oñian Ama obetu

Bein bere ez artu beragaz,

Seme guztiak indartu egizuz

Euskeldunen Fediagaz.

Arbola orrek Lauburu dauka

Bere biotz biotzian,

Beti orixe sinistu dala

Agertzeko eukel errian,

Egia da bai puskabateko

Dagoala lotsarian,

Beste gauza bat baña izango

urrengoko gizaldian.

Orren ezkurrak dagoz ereinda

Toki ta leku askotan,

Uri, erri ta etxaldietan,

Mendi, baso ta arkaitzetan:

Egunen baten esango dabe

Sasoia danian betean,

Gernikako Arboliaren

Semiak gara benetan.

Ezkutatu zan auxe esan da,

Geiago ez neban ikusi,

Arboliaren oñian neban

Ama lurragaz eztali,

Gero bertatik beste anaiai

Ikusi iragarri,

Bat izateko berba zindua

Betiko emon alkarri.

                        Eskuizkribua Koldo Mitxelena Kulturuneko

                        Julio Urquijo fondoan dago.