Jaungoikoaren eskua

                        Amairu-garren Leoni ogeitabost urte
                        Aita-santutzan egitean.

            I

Goratasunen goratasunak

Umant bateri gaur emon

Poztu gindekez, pozez gañezka,

Pozen pozetan bere egon

Pozik pozaren poz andiagaz

Amairu garren dan Leon,

Daukagulako Ontzia zaintzen

Egite arren geu jagon.

Lenago geunkan Pio ill zan da

Ordeko bere lanetan,

Leon piloto zolia da ta,

Ez dago bildurtu zetan,

Onek timoia daukan artean

Beso biakin benetan,

Euki daikegu biotza zabal

Ekatx zeiñ aise dongetan.

Garraz, tutarras, baita tatarraz,

Aurrean garratzak pillak

Aise otz otzak, ipar zorrotzak,

Otz baga odei otsgillak

Badaroakuz, eta osgarbi

Jartean zeru urdiñak,

Osoro poztzen eztauz gabetan

Bidea galdu egiñak?

Larratu arte larra goietan

Larri daroaz ardiak,

Larregi zaiñak maite baditu

Naiz larrez mindu oiñ biak,

Eta, zelan ez, gura ezpadau

Paduraz galdu erdiak?

Eztauz artuko mendi eskerga

Eregiaren egiak?

Izar danetan Febo daukagu

Buru ta ugazabea,

Lau oiñdun danen artean legez

Danen nagusi legoia;

Zelan ez kantu nik ogetabost

Urte oneitan gurea

Dala Erromak itxian daukan

Aita zar urtez betia?

O! gure Aita, Maisu, Iparra

O! Pilotorik onena!

O! Elizako goi urdiñean

Izarrik eregiena!

O! gure Artzain ta agintarien

Artean lenen lenena!

Ze zorigatxa zure soldadu

Izan nai eztabenena!

Bai, zu zaitugu guztiok Aita

Eta guraso lurrean,

Ill arteraño nai geunke bizi

Zeure etxadi maitean,

Giltza andi ta sendo orreikaz

Eriotzea eltzean,

Goiko ateak zeuk zabalduta,

Zeruan sartu gaitean.

Baita zu zara Maisu argi bat,

Guri irakastekoa,

Zure jakintza dana dalako

Zerutik jatsirikoa,

Bestelan zure erakutsiko

Liburu arritzekoa,

Ez da garrezko liburu eder

Itsuak argitzekoa?

Bai, zure berbak Ipar-aizea

Legez dira me zorrotzak,

Desegiteko gizon askoren

Buruetako lañotzak;

Ainbeste al dau eze zure itz

Leun me beiñ bere ez mingotzak,

Eragosteko erreñuetan

Jausten eurizko odoltzak.

Baita zeu zara piloto argi

Bestelan gure Ontzia,

Onezkero zan aize txarrakaz

Atxak jo eta ausia;

Baña gietan zelan daukazun

Jakituria andia,

Doaku zuzen bere bidean

Aiñ tresna miragarria.

Baita zeu zara Zeruko zuzi

Gaurik bagako argia,

Zure argitan bizi dalako

Kristoren gizon guztia;

Iruertzeko Eguzkia da

Zure argitzalla argia,

Erdi erdian berak eztauka

Itxiten ez dan begia?

Baita zeu zara artzaiñen artzain,

Baña aiñ artzaiñ argia,

Begiratzeko nai noz bitzuai

Zarealako zolia;

Bestela zeñek gaurko otsoai

Sartu ikara larria?

Zu ezpaziña Legoia bera

Pristien bilduragarria.

Baita zeu zara, munduak baki

Agintari ta errege

Baña koroia gaur ostutea

Diñoe ei dala libre;

Libertadeak libertadea

Emoten badau aiñbeste,

Euskeraz ez da ondo esana

Gogorrena da alkate?

            II

Nor leitekan gitxienez gaur

Parnason izan ezauna,

Amairugarren Leonen gisa

Nor musa danen laguna,

Idigi daizten irudimena,

Zentzunduagotu zentzuna,

Argitu adimen, bekor, bekor au,

Itsu, odeitsu, illuna.

Enaz ni bada Joakin Pezzi bat,

Gitxiago naz Omero,

Ezta Zizeron, Salustio eta

Euskalerriko Obidio;

Non barriz Dante? non Birjilio?

Nondik norako Orazio?

Ausaz Atenas eskolatsu da

Ikasiteko Otxandio?

Eztakit latin, ezta greziar,

Eta ez ondo erderaz,

Augaitik deutsat seme alabai

Beti egiten euskeraz;

Erriko eskola gitxia dakit,

Enaz argitu bestegaz,

Gizon aberats, zein, zelan izan

Noz ta non diru bategaz?

Ez uste iñok mendi koskorrak

Ura daukola ugari,

Ez uste bada kandela motzak

Luzaro leiala argi,

Ez uste txankaz motz eta zarrik

Leiteta asko ibilli,

Egunez zelan nei Durangotik

Ia joan da etorri?

Agaitik dakit neuk ikusita

Urkiolako mendiak,

Neguan busti egin ezean

Unetaraño erraiak;

Etxakoz udan asko mututzen

Iturri urri murriak?

Bakarrik kantau egin bearraz

Eztira aurkitzen txoriak?

Gaur, nondik izan naikoa bere

Lekit barruko ontzia

Pill, pill, ta klan, klan eta tantaunka

Antxina dan au asia?

Baldin nekatu egin bajako

Lengo eztarri zolia,

Non goratu leit duiñ daneraño

Leon goratugarria?

Goratuko zaut, baña, alabere

Tantai zar berde berdea,

Mundu guztiau kerizpetzeko

Dalako zeure zeurea;

Nok asmau eban zuen armetan

Bere zugatz bat jartea,

Zerura eldu agiñik zeiñek

Dakarren bere puntea?

Nok asmau eban bere atzea

Urdin zedilla ipiñi,

Bere gañeko eitamu danak

Garbi daitezan agiri?

Zertako dauka izan bat goian?

Zertako beian lora bi?

Ostarku gisa gerriko batek

Zertan daroa ebagi?

Erantzun begi ni lego naz da,

Orretan danak zolia,

Erantzun begi an badakusan

Jaunaren esku garbia;

Leon badazau esan bei oso

Susmetan daben guztia,

Ta a baietz esan an dakusala

Ezkutapen bat andia.

Lego naz, baña, neuk ere bakit

Dala fedeko egia,

Legokeala Jaunak nai baleu

Lo legez mundu guztia;

Orri bat bere zirkinduteko

Nai bada aren grazia

Zer bearko zan atonduteko

Eskudo aiñ miragarria?

Esan daiala gizon lurkorrak

Gura dabena gaur esan,

Nik kantauko dot etorkizunak

Garbiro zeiñek dakizan;

Jazotekoak jazoak legez,

Zeiñek aurrean daukazan,

Izana, izaten, izateko ta

Irurak non bat jakozan.

Eta, ez dira jazoko barriz

Zeure agintza garbiak?

Lenago ustel badabe emongo

Mundu ta zeru andiak?

Irusur eta lau mutur bere

Egin bagarik guztiak,

Isill isillik argira emonik

Bakotxa beren aldiak?

Alperrik dabil gizonik asko

Ia bi milla urtean,

Eleizearen Ontzi ederra

Ondatuteko ustean;

Jesus badago beti guregaz

Nor gure kontra lurrean?

Ez al dakiguz arek esanak

Pedrori egun batean?

Ez al dakiguz jazo direan

Goibera andietatik.

Gaur tronuetan dagozan asko

Biar eskean lurretik?

Ibilli dala, ezpada entzun

Eta bildurtu bertatik

Ak ziñoanaz antxiña antxiña,

Isaias baten agotik.

«Bai, etorriko dira Zugana

Arerioen semeak

Zure lorratsai mun egitera

Makurrik biotz bageak

Eta Zugana lotzen eztiran

Naziño-Erreñu guztiak

Desagertuko dira lurretik

Batzuek eta besteak».

                        Euskal Erria, 1903, XLVIII

                        Ibaizabal, 1903, 64