98
SAPABURU ARRAUTZOPILLA

        Izan al zerate iñoiz Bizkai'ko Gaztelu-Elexabeitia izena duan erri politean? Arratia izena duan luraldean dago, oso erri polita da eta bertako biztanleak, Arratia'ko danak bezela, oso eleizkoi ta euskaldunak dira.

        Orra ba, Gaztelu-Elexabeitian erriko jaiak, agorreko Amabirjiña egunean izaten dira, baña gaztelu-elexabeitia'tarrak iru eguenan egiten dituzte pestak, eta irugarren egunekoa, arratsaldean errian diran zapatagille, arotz, igeltzeru eta abar bizibidietako gizonen pesta izaten da. Erriko bistanle geyenak nekazariak dira.

        Oraiñ berrogei urte inguru jaietako irugarren egunean bost gizon batu ziran, nekazariak ez ziranak, eta pentsatu zuten ibaian, amorraiak, barguak, eskalluak eta abar arrapatu eta erriko tabernan apari-merienda eder bat egitea. Aguazillan emaztea aukeratu zuten sukaldeko lana egiteko. Bost abetatik bat zapataria zan, eta praille izandua zalako, Praille deitzen zioten errian.

        Ibaian arrantza ederra eginda, bost gizonak joan ziran tabernara, eta seiretan apari-meriandara etortzekotan gelditu ziran. Baña seiretan lau gizon bakarrik agertu ziran; Praille palta.

        Batek esan zuan: —Gu ez gaozak aren begira, bai? ta jan egiñ biajuagu.

        Beste batek: —Ordua izentauta egon dok eta etorri baño etxauk euki. Praille orrek. Jan egin biajuun. Eta orrela beste biak.

        Eta ala, sei ta erdietan apari-merienda guztia jan zuten, Praille'ntzat ezer utzi gabe.

        Zazpi ta erdietan omen dator Praille, ta ikusi zuanean bera apari-merienda gabe utzi zutela, asi zan orroaka ta oso aserratuta burla ori egin ziotelako.

        Patxi izena zuan, igeltzerua juan zan orduan azkar sukaldera ta kosiñerari galdetu zion: —Zu, etxatzu ezebe gelditu ala?

        —Ez niri, zeuek esanda lez arraiñ danak imiñi dodaz. Sapaburu batzuk dagoz emen. Ontxen niñoyan kortara botatxera.

        —Ez, ezeixuz bota, andre, pare bat arrautzegaz, arrautzopill bat egiñ da eruan eijozuz, Praille'ri—. Eta sukaldetik etorri zanean osan zion: —Ago ixillik, mutil, iretzako be bajaok zerbait eta.

        Kosiñerak ekarri zuan arrautzopilla ta baita Praille'k pozik jan ere. Eta kafia artu zutenean, batek esan zuan:

        —A, mutillak, brindis bat egiñ biar juagu.

        Ta Patxik erantzun zuan: —Neuk egingo juat.

        Beste danak esan zioten: —Bai, egiñeik euk, euk dakik erdera geyen da. (Brindisak erderaz bakarrik egiten zirala uste zuten nonbait).

        Esan-da-egin, jaiki zan Patxi igeltzerua, ta ben-ben esan zuan: «Brindo por el Padre Bartel, que ha comido sapaburus en el sartén».

        Gero pesta ondo bukatzeko, tabernako atarían erromeria egiñ bear zutela pentsatu zuten eta Eujeni ekarri zuten panderua jotzeko. Eujeni, Gaztelu-Elexabeitia'ko andre ospetsu bat zan, panderua jotzen ederki zekiena, aintzinako kanta zar asko zezkiana, bai ta euskaldun esaera zar asko ere. Erromeriako kanta asko zezkian, euskeraz, baña brindis erderaz egiñ zutelako edo: —Eujeni, gaur erderaz kantau biozu —esan zioten.

        Eta Eujenik zekian erderazko kanta bakar au, aspertu arte panderua joaz kantatu zuan

                «Alámoda la moda,

                Que no, que no, que

                Errebira, errebira

                Bibá Sandroque.

        «Angelus'akin batean danak etxeratu ziran, gure Euskalerri maite onetan len oitura zan bezela.