90
AZERI JAUNA

        Negu luze ta gogor batean, aste batzuetan lurra elurrez estaldua egon zan negu batean, Azeeri jaunak bere maltzurkeri guztiekin ere eziñ zuan jateko gauzarik ezer etxera eraman. Olloak, etzuten etxetik ertetzen, da erbiek ere ez euren zuloetatik.

        Azeri jauna amorratuta zegoan. Bere emazte Andre Gezur, eta Azeritxo ta Azeri bere bi umeak gosez kurrixka batean zeuden. Eta etxea utsa.

        Egun batean, basoak eta mendiak alperrik ibilli ta gero, sabela utsik eta buztana arrastaka zuelarik bere etxeruntz zijoala, bide zabalean urrutira, arraindunen gurdia ikusi zuan. Ariñiketan menditik jetxi, gurdiari aurrea artu, ta bide zabalan erdi-erdian bere burua luze-luze bota zuan elur-gañean. Begiak itxita, agoa zabalik eta ankak luzetuta.

        Arrai-saltzalleak ikusi zutenean, esan zuten —Ara emen azeria otzak ilda—. Eta jatxi ziran gurditik. Batek esan zuan:

        —Eraman dezagun; narrua kenduko diogu ta gutxienez amar peseta artuko ditugu Udaletxetik.

        Artu zuten Azeri jauna lepotik eta anketatik, eta bota zuten gurdira, arraiz betetako otarra ta kajen gañera. Azeri jaunak kolpe edertxoa artu zuan baña ixillik egon zan.

        Gurdia azi zan berriro bere bidean. Orduan Azeri jaunak begiak zabaldu zituan eta bere muturran aurrean zegoan otarra ikusi zuan. Aingirez betea bera. Jan alak jan zituan eta lodienak aukeratu zituan etxera eramateko.

        Beriala gurditik salto egiñ zuan eta mendian gora zijoala deadar egiñ zien arrai saltzalleeri: Ederrak zuen aingirak! Eskerrik asko. Nere narruakiñ dirurik artuko dezutenik ez uste izan, bero aundiagoak egiñ arte. Agur! Arraindun biak aoa zabalik gelditu ziran.

        Bere etxera sartu zanean. Ango poza! Andre Gezur'ek su aundi bat egiñ zuan, aingirak pusketaka ebaki zituan eta erretzen ipiñi zituan. Azeri ta Azeritxo, sutondoan exerita noiz erreko ete ziran begira zeuden. Alde bietatik ederki erre ziranean pamili guzia majan jarri zan.

Apariaren erdi inguruan zirala, atea gogor jo zuten: Tan, tan, tan!

        Ate-joka ari zana otsoa zan. Egun batzuetan ezer jan gabe zegoan eta aingira errien usaiñera etorri zan. Uste izan zuan zerbait emango ziotela onez-onean eta bestela berak arrapatuko zuala nai zuana.

        «Tan, tan, tan!» len baño ere gogorrago.

        —Nor da? Esan zuan Azeri jaunak.

        —Neu; otsoa. Ez al dezute nere itzik ezagutzen

        —Ez, —esan zion Azeri jaunak—. Neu garbitu nai nuan txakurra zerala esango nuke.

        —Azeri jaun adiskidea, siñis nazazu; neu naiz, otsoa naiz, zabaldu ezazu atea.

        —Zabalduko dizut, baña obeto ezagutzeko sartu ezazu katuzulotik burua.

        Otsoa makurtu bitartean, Azeri jaunak artu zuan sutan zegoan ur irakiñez betetako lapikoa, igo zan aulki baten gañera eta ate-ondoan jarri zan.

        Otsoak, ate-zulotik burua sartu zuanean, Azeri jaun gaizto saltzalleak irakiten zegoan lapikokada. ura bota zion buru-gañera.

        Otsoak, aiñ gogorkeri aundiz, burua erre zitzaionean orroa aundi bat egiñ zuan. Miñan-miñez-zoratuta atera zuan burua katu zulotik, baña belarrietako azala ta buruko illeak an utzita.

        Ai ene! batean, jo zuan bere etxera.

        (Guéchot'en «Maître Renard»etik euskeratua).