Euskalduna, euskotarra

        Ordiziatik galdetzen dit «E-tar Errotari» oleskariak nere iritzia, euskalduna ta euskotarra, itz bi oietzaz; berak dasa, gazte batzuek esaten diotela euskalduna dala euskeraz itz egiten dakiana, naiz ta atzerritarra izan, eta euskotarrak dirala eusko jatorria dutenak, naiz ta euskeraz itz egiten ez jakin; «Errotari»k dasa ezin zaiola deitu euskalduna edozein aldetakoari euskeraz itz egiten ikasi duelako bakarrik; «Errotari»rentzat euskalduna deitu bear zaie bakarrik eusko jatorridunei, ez beste iñori.

        Orra ba nire iritzia, gure irakasle Arana Goiri-tar Sabiñi ta gure erri euskaldunari nik ikasia. Euskalduna da eusko ele-duna, euskerea duena, euskerea dakiana. Itzak ori dasa. Eta erriak ere bai. Zuk, «Errotari», ta beste edozein euskaldunek entzungo balitu gizon ezezagun batzuek euskeraz ari dirala, ostatu batean, tren batean, akeitetxe batean eskier edo ziur esango zenukete «euskaldunek dituk oietxek» jakin gabe nundarra diran, bearbada galiziarrak edo pasieguak izan litezkela.

        Eta gure erri, gure eusko erri onen semeei deitzeko itza danak, euskeraz dakitenak naiz ez, arrapatzen dituan itza, eukotarra da. Itz onek adierazten du eusko jatorria, eusko odola duen notiña.

        Beraz, zuk, «Errotari», orain 22 urte, Deban ikusi zenduan, mutil azal-beltza, euskeraz itz egiten zekiana, etzan euskotarra, baiña bai euskalduna.

        Jazotzen da, orraitikan, gure odolekoak ez diran gutxik, oso gutxik, banakaren batek bakarrik ikasten duela euskotarren elea; ta geien-geienetan, ia beti, euskalduna izan oi da euskotarra, eta onegaitik maiz erabilli oi ditugu biak bat bezela. Zenbait aldiz esaten eta entzuten degu: «Gora euskaldunak», «Gora euskotarrak» ordez; «Euskal erri maitea», «Euzkadi edo Eusko erri maitea» ordez. Eta orrekin ez degu uts txiki pitin-pitiña baizik egiten.

        Baiña gauzak zeatz erabiltera, egin-egiñera, eraman ezkero, euskalduna da eusko ele-duna, euskotarra da eusko jatorri-duna. Euskalerria da euskeraz itz egiten dan gure aberriaren zatia; Euzkadi da gure Aberri osoa, euskeraz itz egiten dan zatia ta erderaz itz egiten dan zatia, zati biak artzen dituan izena.

        Orra or nere iritzia, «E-tar Errotari», neronek al izan dedanik argien eta garbien azalduta.

1918-XII-18