Gernikako Jaupalburua

        Jaupalburua, Arcipreste-a da gero, irakurleak, ez uste beste gauzarik.

        Jaun orrek, gaurko Gernikako idazkian irakurri zeinkien lez, eta geuk egunokaz isilik egon garan arren jakin izan dogun lez, ume bat ez dau ugutzau gura, euskal izena ipiñi daiola eskatzen dautsolako umearen aitak. Jaun orrek beste izen bat ipiñi gura dautso berea ez dan gauzeari.

        Eta umearen aitak, eskubidea daualako, umea etxera eroan dau, ta or dago umetxu ori bear-bearrekoa dan Ikurton edo Sacramento-a artu barik.

        Nik ez dot ondo gomuta noiz izan zan, or azkenengo udagoian izan zala bakarrik gomuta dot, Ibarrangeluko abadeak be ez eban ugutzau gura izan ume bat euskal izenaz. Umearen aita ta beste batzuk (uste dot) joan ziran orduan Gasteizera Gotzain edo Obispoagana, ta onek erabagi eban eta alan idatzi eutson Ibarrangeluko abadeari ugutzateko umea bereala, ta ipinteko berari euskal izena, aitak gura izan ezkero, onetarako eskubidea ba eukola ta. Alantxe egin zan orduan.

        Gernikako Jaupalburua, Ibarrangeluko abadearen nagusia da Eleizako maillatzan, eta beraz, ondo daki orduan zer jazo zan, ondo daki orduan Gasteizko Gotzaiñak zer agindu eban; eta agindu ebanean eukiko eban bere zergaitia, ez eban egingo bere burukeriz.

        Eta Gotzaiñak aginduten dauana, Gotzaiñak umeen gurasoei ezagutzen dautsen eskubidea, zelan ukatu lei Gernikako Jaupalburuak? Nori jaramon egingo dautsogu?

        Eta nor da Gernikako Jaupalburua guzurrak dirala esateko lengo egunean izparringi onetan argitaldu genduzan agiriak Boletinetik artuta? Guzurrak areek? Ori be bai? Gero zeuri, nok siñestuko dautsu ba?

        Guzur kontu ori egia bada, jaun orrek ez dau erakusten formalidade andirik. Guzurra, 1911ko Abenduko 11n Gasteizko «Boletín oficial Eclesiástico»tik arturiko agiri edo dokumento bat? Esan erraz egiten da, baiña argi ipiñi bear da esaten dana: batez be Jaupalburu edo Arcipreste batek, ba ori lako jaunak asten bajakuz orretara, danok asi bear dogu «au guzurra da ta ori guzurra da» esaten, eta ondorenak batek ba daki zeintzuk izango diran.

        Ain goi jarrita dagoan gizonaren ezpanetatik ori lako itzak entzutea, ikaragarria da gero. Nok zenbatu ortik sortu ta jaioko diran kalteak kristiñau artean?

        Or konponduko da jaun ori bere nagusiakaz, emen edo an.

        Bitartean, euskaldunak, guk eskubidea daukogu geure umeei euskal izenak ipiñi al izateko, eskubide argi-argia Enroman eta Gasteizen Doipuruak eta Gotzaiñak ezagutu dauskuena ta bear dan bidetik iragarrita; beraz, eutsin geure eskubide oni gogor ta zintzo, eskatu euskal izena ezartea, ta gura ez badabe, alde ume ta guzti.

        Ez laga eskubidea!

1917-VII-3