Oñatiko batzarra.
Txinpartak

        Araiñegun Oñatin Bilbao-tar Estepanek bere itzeikizunean Espaiña ta errege aitatu ez ebazalako guztiz asarre ei dago jaun bat, igaz Euzkadira etorri zana, Espaiña ta errege ta orreetariko gauza luditarrak baiño goragoko zeregiñaren ardureagaz.

* * *

        Bilbaoko intelectual gazbakoak joan ziran Oñatira euren nausitasuna erakusten, eta gixajook ez ei dabe aoa bein zabaldu lelokeriren bat esan barik, eta guztiei irribarre eragin barik. Beti sartu bear ukondoa!

* * *

        Eurok, intelectualok, egun baten «Euzko Ele» atalean gogait eragiten asi ziranean, batzarkide baten eskabidez abiau ziran euskeraz itz egiten batzarrean, eta intelectualak apal-apalik at urten bear, ezer ez eben aitzen ba ta.

        Intelectualak eta aitu ez? Intelegentzia ederra dok orixe!

* * *

        Zarrontzale be Oñatin izan ei da. Ene! Ene!

* * *

        Malpardak burua piskat okertuta begiak itxirikian, esan ei eban euskerea ez dala izan bein be erri onetako ele edo berbetea. Ez ba! Euskerea geuk bizkaitarristok asmau genduan lengo urte baten.

        Kirtenik iñun galdu bada, ba dakizue bat nun dan.

* * *

        Araiñegun goizean Eibartik igaroriko tren baten jente asko ikusita, jabana gorri batek itandu eutson bertako beste gorri bati nora ete joiazan, eta euskotar gorriak esan eutsonean Oñatira joango zirala, ta gañera azaldu Oñatin zer egiten zan, birao biribil zikin bat jaurtinda esan eban jabana gorriak:

        «¡Me cisco en la cultura esa de los daquí! Ni un homecedio, ni un convento quemao, ni ná».

        Gitxiago ez izatearren bertakoak be bota eban bere birao biribilla, esanik: «Claro pues».

* * *

        Lekerikak azaldu ei eban emen gure artean euskereatzaz darabilguzan eztabaidak eta aldeak erabagiteko, Espaiñako «Academia de la Lengua» nagusitzat artu bear geunkela.

        Bai ba, ez dago gauza argiagorik; arazo bat askatu edo erabagiteko, arazoatzaz tautik ez dakiana artu. Guk emen zein ederto erabagiko geunkezan txiñoak euren artean eta euren eleatzaz daukezan eztabaidak!

        Auxe etxako iñori otu, Lekerikari otu jakon arte. Oneek intelectualok baukiez burutzar batzuk!

        Onexek beronek, Lekerikak, esan ei eban batebatzuk dabiltzala euskerea alperrik galtzeko bideetan euren idazte ta irakasteakaz.

        Baiña ik, zer aitzen dok orretan?

        Ara, bein gizon bati astoa gelditu jakon erloju denda baten aurrean, begira balegoan lez denda leioan agiri zan erloju ustai andi bati, eta gizonak jo makilleaz ta esan eutson:

        —Arre burro, tú qué entiendes de menutos!

* * *

        —Or Oñatin izan dan guztia abertzaleen alde, diño gure arerio batek.

        —Bai ba, aberri Euzkadiren alde izan bear. Zuk ezer egiten badozu sendiaren alde, sendiko semeen alde be egiten dozu naita-ez.

* * *

        Ba dira azaletik diñoenak: «Bai, ezin ukatu leike Oñatin arazo askotan lan ederra egin dala ta...» Baiña barrutik dabil prososiñoia.

1918-IX-10