Euskeraren arerioak

        Soraluzetik diñoskue: «Lengo baten abertzaleen semetxo batekin izketan ari nintzala esan zidan maristen ikastetxean zebillela, eta jakiñik euskeraz Josuren dotriña erderaz ikasten ari zala, bere ta gurasoen guraria ala etzan arren. Ia zegaitik itandu nion, eta erantzun zidan maristak beartzen dutela, ez bera bakarrik, geiago ere bai».

        Maristak eurak ikasi bear leukie euskeraz dotriña ta beste guztia, euskalerrian bizi diran ezkero, baiña ez dabe egiten, eta ez egiñaz gañera, euskerearen lotsarik ez dabela erakusten dabe; baiña orren errudun geu gara euskaldunak, geuk ez dogu aintzat artzen geure elea, ta zelan gura dogu atzerritarrak artu dagien?

        Euskerea benetan maite dabenen artera etorriko balira maristak eta euron antzekoak diran ta ez diran asko, eurak berez iñok zirrikatu barik asiko litzakez euskeraz irakasten.

        Guk ekin bear dogu geure lanean, euskaltzaleak geituten, eta bitartean, gure euskera oni kalte egiten dautsona begi-begitan artu ta iñoz gure eskutik esker edo mesederik egin al bagengio, ez egin; beti lagundu geure alde dagoanari; bakotxa bere opillari su egiten dabil, guk geureari; ez asi zarataka: «au dok! eta ori dok!, guri egiten dauskuezanak!»; ez arrantzarik egin, artu ukabilkada ta ostikadak isilik eta miñik erakutsi barik, baiña norberak be jaurti ta jo; al daianak al daiana, ostantzean iruntsiko gaitue, ta iruntsi bear bagaitue nekez izan daitela, ia eragiten dautsegun eiokaitz edo indigestiño andi bat, eta gu irunstea damutu erazo.

* * *

        Durangoko Txiberrik be araiñegun edo bidaldu eban idazki bat erderaz ta salatzen eban ango eskola maisu bat, mutikoai eskolan euskeraz egitea galazo dautsela ta.

        Oni be bardin diñotsat. Alper-alperrik da negarrez ibiltea; negarrak itzita, ekin beti ta beti euskereaz ta geure ekandu garbiakaz, bein be atzera egin barik, eta onantxe antza aldatu bear dautsogu erri oni. Eskola-maisuak eta maristak eta orain aitatuteko astirik ez dodalako isten dodazan beste asko ta asko alde batetik, eta gu abertzaleok bestetik, areek geure Aberri kaltez ta gu alde, ementxe erabilli bear dogu guda gogorra, ta geuk irabaziko doguna eskierto, esaten dogun guztia sendotzen badogu egiten dogunagaz.

        Soraluzekoak eta Txiberrik diñoskuena antziñako gatxa da, zerbait bigundu dana alde batzuetan abertzaleak geitu diralako, ta oneek geituago ta batez be zintzoago, ta ainbat bigunago egingo da gaitz ori, ta azkenerako kenduko dogu bide zuzena isten ez badogu.

* * *

        Aspalditxo onetan, au dala ta ori dala, nire pillosopiak ez dauke amairik, oraingo gogaituta zaukodaze; asketsi, biartik izparrak ipiñiko dautsuedaz laburto.

1915-VI-22