BURU III

        Iujamendu jeneralaz

Iujamendu partikularaz hainberzez naiz mintzatu;

Dudan ea orain aldiz jenerala aiphatu

Emeenak hitza darot faltatu, Iongoikoa;

Garratzenaz nola orhoit daite ene gogoa?

Hartarakotz Iuje iustu munduratu beharra,

Kontatzeko hantezazu arren ene bulharra,

Nihon hats bahitu gabe Iujamendu larria

Aipha dezadan xehero zuk emanik grazia.

        Zer den

Iujamendu handiena uki dugun bezala,

Emanen zaikun guztiei da Arrast jenerala.

Nolakoa baitukegu sentenzia hiltzean,

Hura bera entzunen dugu munduaren fiñean.

Beraz orain danik aphain gaiten Korte handira

Eta nihor eztagoen azkeneko begira.

Oren oro arras dugu erortzeko perilla,

Iuiamendu berezia hartarakotz hurbilla.

Hau dagien giristiñoak behin faborezkoa,

Faborezkoa nahi badu mundu fiñatzekoa.

        Iujeaz

Jesus izanen dugula segur gare Iujea,

Gizon delarikan bakhoitz Iainkoaren Semea,

Ezen konbeni da dugun handiago Iujea

Arkhanjelua den baiño edo gizon sinplea.

Iesus bada gizon eta Aingeruen Prinzea

Izanen da onen eta gaixtoen Iuiatzaillea.

Redemitu gaituenak behar gaitu iuiatu,

Hobekien hala dela Iaunak du deklaratu.

Orain dago Zeruetan guztientzat othoitzez,

Bañan gaixtoei orduan Iustizia bortitzez.

Iuje delarik partida faltan erorientzat,

Egiteko aski duke hoberenak beretzat.

        Fiñaz

Sentenzia hunen fiña da gauza xoil bidea

Merezien eredura saria ematea.

Arrazoiñak aditzera ematen du klaroki

Onei sari, gaixtoei pena dagotela iustuki,

Eta nihori dagokan merezien pagua

Oren hartako daduka Iongoikoak bildua.

        Iuiatu beharrez

Mundu largoan bizitu diren gizon guztiak

Konparitu behar dute tristerik bekhokiak.

Hutsez errendatu behar dute kontu hertsia;

Deusik iraganen ezta, non ezten ikhusia.

Gogoetak ereilki behar dute airera

Eta bekhatu ixillek agertu jendartera.

        Lekhuaz

Lekhua da Iosaphatko luze zabal kanpoa,

Olibetko mendiaren kontra datzan sorhoa.

Hara biribillaturen dire sura beharrak,

Bai ikhusiko tuztenak oiñen azpian izarrak.

Olibetko mendiaren gaiñean aserrea

Sentenzia ematean jarriko da Iujea.

        Denbora

Iujamenduaren muga nihork ere eztaki,

Mundu fiñatzean behar dela ordean badaki.

Baiñan muga hura Iainko berak adimenduan

Ezagutua daduka eta ez berzek munduan.

Arrasta hau Majestatez erran dugun menean,

Iaun Iujeak emanen du guztien aitziñean.

Orduraiño utzi dio gizonari librea

Ungi edo egiteko gaizki borondatea.

Falten remediatzeko handik hara astirik

Utziko eztio Iainko Iaunak gehiagorik,

Baiñan deklaratuko du sentenzia borthitza,

Non gaixtoak bere kontra entzunen baitu hitza.

Bakhotxak du frogaturen haren pazienzia

Hanbat izan dela luze, zenbat pena larria.

        Proprietateak

O dolore eta ondiko gaizki bizituena,

Hitza entzun behar dute guztien gogorrena.

Nigar xortez eztukete batere probetxurik,

Ezen bere nigarrean badagozke urthurik.

Ondikoa handi daite eta handi suspira,

Ahalkea ere handi mundu guztia begira.

        Ordenaz

Bat bederak ikhas dezan gauza hobekiago,

Zer ordenu izanen den kondatzera prest nago,

Baiñan ondikoak darot atheratzen nigarra;

Iongoikoa, zuk indazu mintzatzeko indarra.

        Señaleez

Eternalak bekhatorea puni dezan artean,

Señaleak bidaltzen tu, on dadin anartean.

Bekhatuen ematen tu doieko gaztiguak

Eta hekin ereduko halaber mehatxuak.

Mehatxuaren berdiñak orobat señaleak

Ezen guztietan Iaunak guardatzen tu legeak.

Iautsi bada baiño lehen Iesus Krist iuiatzera,

Merkak bidalduren ditu munduaren gaiñera.

Iujamendua da gauza guztiz izigarria,

Señalea halaberqui izanen da larria.

        Gerlak

Egun hura baiño lehen gerlak eta guduak

Gizonak ikusiren tu lur guztian biztuak,

Ezen herria iaikiren da kontra berzearen,

Bai seme eskergabea bere burasoaren.

Nahiz etxe barrenean, nahiz dela athean,

Jendeek izanen dute gerla bere artean.

Interesaz hasiko da gudu lehenbizia,

Gero Relijonera iraganen hisia.

Gerlatetan hillen dire gizon koleratsuak,

Non zelhaiak ikhusiren baitire gorrituak.

        Hamar errege

Erromako izatu du hiriak ohorea

Bere legeen azpian mundua ikhustea.

Muga hartan inperio hain zabal banatua,

Hamar erresumetara daiteke partitua.

Ezen hanbat izanen da buruzagi nahia,

Non hamarri geldituren baitzaie lur guztia.

        Heresiak

Sektek zehaturen dute Eliz-Ama noblea

Eta harizuntzaraño ekharriren Fedea.

Miseriaz betheko da mundu herri guztia

Eta bihotzetan handi sarthuren tristezia.

Askok predikaturen du hura dela Mesia

Eta oraiño etzela Zeruetarik iautsia,

Lekhat harotz baten Seme zela Nazarengoa,

Ez ordean Iainko eta gizon haragizkoa.

Hura dela munduaren xuxentzera iautsia

Eta bereei emanen daroela gloria.

Bat baiño gehiago da hunela mintzaturen,

Baiña dohatsua zeña ez baita abusaturen.

Araitziña hasi ziren munduan tronperiak,

Baita Elizaren kontra halaber heresiak.

Orduan izanen dire husu Apostasiak

Iraganen ahantzagarri azkenik ethorriak.

        Antekristez

Antekristo noizbait ere berzen gibeldaria

Ethorriren da enganoz guztien nausia.

Gehienik nahasiren du Kristoren fedea

Eta penaturen hari iarraikien nonbrea.

Berze guztietarik duke hekiñaz egarsua,

Odol eta bizitzeaz ezin saziatua.

Giza-kume guztietan fiñean etsaiena

Antekrist enganosa da izanen Iesusena.

        Herriaz eta kastaz

Babilonia Kaldeako hirian da sorthuren

Eta Danen Odoletik argira da ilhkiren.

Ohara bat duke ama, aita ere Iudua,

Burasoen ere ganik daite desondratua.

        Obrez

Obrez señalatuko da zein den gizon gaixtoa

Eta berze bat izatu eztela halakoa.

Obrak bada gaixto eta maleziaz betheak

Ikhusiko tu orduan biziko den jendeak.

Intenzionea duke xoil bide-gabezkoa,

Iesus agindua dela sinhetsaraztekoa.

Halaber du aditzera emanen haren fiñak

Ea nolako izatu diren haren egiñak,

Ezen nola gutizia baituke xoil gaixtoa,

Obra ere izanen du haren berdiñekoa.

        Iesus dela du predikaturen

Iesus nobleari zaio lothuren hurbilletik

Eta idekiren dio ahala ohoretik,

Ezen salbatzaillea dela du predikaturen

Eta hitz xuriez asko sinple llilluraturen.

        Lehenbizian eztuke kreditik

Lehenbizi agertzean eztuke ohorerik,

Ezen gutik emanen du haren baithan federik,

Bañan azkenean zenbat nahi duen ohore

Jendartean izanen du, bai halaber podore.

        Arte gaixtoz ardiatsiren du

Artifizio gaixtoz da hanbat baliaturen

Non Iauntasun handiena baitu ardiatsiren.

        Hitz ederrez

Ahoa eznearen pare duke lehen hastean

Alegia Espiritu Saindua ezpañean.

Hañitzek miretsiren du haren mintzo ederra

Eta egiñen du entzun nahiz kexaz lasterra

Hitza urrezkoa duke, urrezkoa mihia,

Eta hitzen eredura erremangu eztia.

Hauk behar tu aphainduak podore eztuenak

Bere egin nahi baitu borondate berzenak.

Molde hartan sarthuren da bihotzetan barrena

Eta urruiti du bere hedaturen izena.

        Mehatxuez

Ohoretan sarthu eta falso enganariak

Hagitz mehatxaturen tu ez sinhetsi nahiak.

Hañitz bere eginen du tormentaren beldurrrik,

Berzei iarraikiren zaie hekin kontra samurrik.

        Rekonpensaz

Beretuak betheren tu preziatu sariez,

Ohore eta azienda nahi bezain handiez.

Deusen ere eztukete fiñean gutizia,

Nahi dutenaz gaixto hark non eztetzan sazia.

Hunez erakharriren du hañitz bere aldera,

Nola gizonek baitute gura ontasunera.

        Gaztiguaz

Bañan erakusten bada nihor kontra fermurik,

Milla tormenta dadutza hekintzat asmaturik.

Dioklezianek baño are kruelagoak.

Arteak iakinen ditu eta hañitzagoak.

Hetzaz gizonen bihotzak ditu iharrosiren,

Non penaren lotsaz baitu hañitzek ukhaturen.

        Majiaz

Arte majiakoetan bat eztuke parerik,

Erresuma zabalduren hartzaz du gehienik,

Sinhetz berak trunpaturen ditu obra falsoez,

Baliaturen da hanbat arte Ifernukoez.

        Iuduak irabaziren

Moiseren legearen laudatzeko thaillua

Hastetxoan eginen du trunpatzeko Iudua.

Obstinatu bada kastan Iesus ez sinhetsiak

Laudaturen ditu haren errefau gezurtiak.

Enganatu duenean Abrahamen hazia,

Gero laster emanen du berak lege nahia.

        Turkoak

Turkoak ere iarraikiren zaizko handi osteka

Eta sinhetsiren dute dela Saindu Profeta,

Mesias dela Iuduek hanbat igurikia

Eta Iesus-Krist etzela baizen enganaria.

        Biez gehienik sinhetsia

Gehienik Iuduz eta Turkoez Erresuma

Hedaturen du hain handi daite hekin bilduma,

Lasterrenik biek dute onhetsiren legea

On idurian baitaite zein pozoñez bethea.

        Giristinoen hirurgarren partea

Giristiño zoraturen eztu zenbat berzerik,

Iesus Kristoren legea besarkatu gaberik.

Hautarik bereturen du hirurgarren partea

Berzek idukiren dute Iesus Kristen fedea,

        Berzeak tormentaturen tu

Haren bada ordenantzak ez sinhetsi nahiei

Gerla eginen daroe handi eta ttipiei,

Milla martirioz ditu nekhaturen prestuak,

Non guztiak ibilliren baitire izituak.

        Meza ezta publikoki erranen

Aithortzera Giristiño guti da ausarturen,

Agerriki ere Meza ezta zelebraturen,

Bañan zerbitzu Saindua ixilka zokholutan

Kristauek eginen dute hats hartzeko ordutan.

        Azpiratuko ditu hamar Erregeak

Hamar aiphatu ditugun fiñean Erregeak

Bere manuen eginen ditu konplitzailleak.

Haren ordenantzek baizen eztukete lekhurik,

Berze Prinzeenak dire egonen esdeusturik.

        Puxant errendaturen

Artifizio hautzaz da handi errendaturen,

Ipharretik Hegoara non baita famaturen.

Aiphamenik hartzaz baizen eztaiteke lurrean

Eta haren obrez solas berzeen aitziñean.

        Sujet idukiren du mundua

Mundua idukiren du hala sujetatua,

Norat puxantza baituke berea hedatua.

Haren legearen kontra gogor egon nahia

Penaturen baitu gaizki Giristino guztia.

        Hierusalem erresumaren buru

Hierusalem eginen du Probinzien burua

Eta han du urguillurik ifiñiren Thronua.

Orientean ohi zen xoil famatu hiria,

Zeiñ egiñen baitu berze guztien buruzagia.

        Iudu guztiak hara bilduren

Bere bekhatuak gatik araitzina Iuduak

Munduz mundu herri gabe dabiltza basatuak,

Bañan orduan bilduren dire hiri Saindura

Iongoikoak lehenago hautu eman lekhura.

        Bere Relijionekoak merkaturen tu

Bereak merkaturen tu zigilluaz buruan

Eta merka batez kontent gabe berriz eskuan.

Trunpatu tuenak hala nahiko tu berezi

Eta berzetarik merka diferentaz hautetsi.

        Herstura handian onak

Herstura handia dute Kristauek ikhusiren,

Ezen haren puxantzak du mundua izituren.

Ikharatik egonen da nihor haren beldurrez,

Guztiz ere Giristiñoak hekin kontra samurrez.

        Egundaño ez halakorik

Eliz-Amak izatu du eta izanen dolore

Harekien erkhatzeko ez ordean batere.

Antekristen malezia hain gora da iganen

Non onek tormenta hanbat baitute eramanen.

        Sathan gathetik laxaturen da

Orduan da largaturen Sathan burdiñetarik

Iesus Kristo hillez gero hertsi egonetarik.

Presunaren nekhatzeko handi duke eskua,

Lehen ez bezala ere du nahasiren mundua.

        Miretsiko haren puxantza

Bakhotxak miretsiren du hagitz haren eskua

Eta zenbat duen handi penatzeko mundua,

Ea zenbat atsekabe eman ahal dezaken

Presondegian Iainkoak ezbadu idukitzen.

        Gehiago miretsiren da Iainkoarena

Bañan are gehiago Iaunaren podorea

Miretsiren du idukiz hari labur hedea,

Eta hala Giristiñoek guztien sendoena

Sinhetsiren dute dela Iainko munduarena.

        Kristauek Iainkoa othoizturen

Kristauek egiñen dute Zeura deihadarra

Eta Iaunak adituren du hekien nigarra:

Iongoikoa arren libra gaitzatzu hersturatik

Eta faboreak bidal zeure Thronu goratik;

Zure ajutarik gabe ezin gaite defenda,

Galdea diezaguzu arren othoi errenda.

Hala formaturen dute penatuek othoitza,

Zelak baitio Iaunari ukituren bihotza.

        Iainkoak faboreak bidalduren

Iongoiko handiak bada aditurik nigarra,

Sokorri bidalduren du damuturik beharra,

Ezen Iaunak eztu nahi tenta dadin gizonik

Indar duen eta ajuta baño gehiagorik.

Bañan tentazionean fabore doiekoa

Muga onaz bidaltzen dio eta frankoagoa,

Ezen haren faltaz ezta nihor faltan erortzen

Bañan peril guztietan puxantki du laguntzen,

Eta zenbatenaz baita handi gure premia

Iainkoaren faborea hanbatez da handia.

Lehen ere aitziñetik gintuen abisatu

Antekrist gaixtoak behar zuela munduratu;

Geure buruei guardia hartarakotz ernea

Egin ginezen haren ez sinhesteko artea.

Hurbildu denean ere behar den faborea

Eman gabe eztagoke Aita Kreatzaillea.

        Antekristen kontra Henok eta Helias

Bañan mendietan ezta belhar pozoñezkorik

Inguruan non eztuen hurbil kontrariorik;

Halaber du Antekristek kontrario izanen

Ezen Henok eta Helias kontra zaizko ilkhiren.

Profeta eta gizon Saindu oraño hill gabea

Munduaren faborera iautsiko da parea.

Iongoikoak Parabisu lurrekoan dadutza

Antekristo falsoaren kontra egiteko hitza.

        Testamendu zaharreko arka agerturen da

Testamendu zaharreko agerturen da kutxa,

Aspaldi iragan zela Iuduen lege xurtxa,

Bai eta Zeruetarik Mesias lurreratu

Eta gure hutsen gatik dilindaka egotu.

        Henok eta Heliasen predikua

Henok bada eta Helias Saindu eta iakiñak

Arbuiaturen dituzte Antekristen egiñak.

Profeta dela falsoa dute predikaturen

Eta Kristotzat eztadin aithor denekaturen;

Araitziña iautsi zela Iainko Semea Zerutik

Eta dilindaka egon habe gurutzatutik;

Gure zorrak pagaturik igan zela Zerura,

Handik ere dadukala gure gatik ardura;

Mundu guztiaren dela iautsiko iuiatzera

Eta nori bere obren pagua ematera;

Lege ona dadukala Giristiño gizonak

Handik berze batetara higi eztetzan oñak;

Naturazko eta eskribuzko manuaren testigu

Parabisu lurrekotik diradela bidaldu;

Ia aspaldi akhabatu zela Iudu legea

Lekhuko dela egorri Arkaren señalea;

Iesusen legean baizen eztela salbatzerik

Berze gañerakoetan baizen honda lezerik;

Oraingoa Mesiasen dela etsai mortala

Haren ethortzea klarki eskrituran datzala.

Ea beraz bat bedera eztadilla engana

Aitzitik dadukan promes Baptismuan emana.

Majiazko artez baizen eztuela indarrik,

Iduri arazitzeko Kristo dela bakharrik.

Hartarakotz ailtxa zaten Iauna gana nigarra,

Faboraturen tuela ikhusirik beharra.

Bi profeta onek dute hala predikaturen

Eta Antekristen sekta hagitz gibelaturen.

        Hanitz konbertituren da

Trunpaturik hañitz da itzuliren onera

Aitziñean arnegatu zuten lege berera.

Iuduek bere hobena dute ezaguturen

Eta sinhetskor izanaz dire doloraturen.

Hoberentzat aithorturen dute Kristau legea

Eta gaitzetsiren haren kontrako den artea.

        Antekrist kruel hekin kontra

Ikusirik Antekristek prestuen ausartzia,

Hil beharrez asma ahal egiñen du guztia.

Hira deskargaturen du hala nola Lehoñak

Eta podore guztiaz tormentaturen onak.

Aserrerik iarraikiren zaie handi ttipiei

Haren izenari agur egin nahi gabeei.

Behiala Elizaren odolezko mendean

Hanbat martirio etzen, ez hain latzik lurrean,

Ohorarazitzekotzat izen laidoz bethea

Zenbat Antekristek baitu asmaturen berea;

Alabañan direlarik handi suplizioak,

Eztu ukhaturen Iesus ona giristiñoak,

Bañan gañeko kargari nola palmak handia

Ahalaz ohi baitio egin resistenzia,

Hala Iesus aithortua tirano berriari

Fermuki egonen zaio Antekrist gaixtoari,

Eta zenbat ere kruel baituke tirania,

Haren kontra hanbat daite Kristaua erakutsia.

        Berriz Sathanen puxantza agerturen

Berriz ere agerturen da ahal Sathanena,

Alfer eman etzaiola Prinzearen izena,

Nola espantatzen baitu dragoñak mariñela

Halaber izituren du Antekristek fidela.

        Onen resistenzia

Hala ere señaleko da onen iraupena,

Giristiño zahar eta Iudu itzuliena,

Ezen askok eskañiren du libroki bizia

Eta garaituko zahar Martirien lehia.

Guztiz ere Abrahamen kasta berantiarrak

Iraganen ordain ditu erakutsiren kharrak,

Azken iuiamendurako denbora anartean

Huts egiñen rekonpensa alegia finean.

        Henok eta Helias hillen tu

Bañan nola gerlatean soldaduen furiak

Berzetarik hil baititu nahi buruzagiak,

Hala Antekrist iarraikiren zaiei buruzagiei,

Henok Saindu eta Helias Iainkoak egorriei.

Berzetarik hei daroe gerla deklaraturen

Eta fiñean kruelki ditu hil araziren.

        Bitzturen dire

Bañan mirakulluetan mirakullu handia,

Sarri Iainkoak daroe bihurturen bizia;

Hirurgarren egunean bere hobietarik

Altxaturen ditu biei bizia bihurturik.

        Zerurat iganen

Anda eder batzuetan ohorezki Zerura

Gero altxaturen ditu dohatsuen lekhura.

        Munduan ibilliko diren ephea

Hirur urthe eta aphur batez dukete predikatu,

Bizitzea zaieneko martirioz fiñatu.

        Bitzturen da onen gogoa

Aphurtxo bat biztuko da tristatuen gogoa

Ikhusirik hekin alde hari dela Iainkoa.

Bi Profetak dituela hilletarik altxatu

Eta mundutik sainduen soillarura aldatu,

Hala rekonpensaturen dituela berzeak

Zeñak baitituzte haren guardaturen legeak.

        Hurbiltzen Antekristen fiña

Bizkitartean hersturen da Antekrist ephera,

Zenbat Iaunak permetitu baitioke luzera.

Sarri dohakabeki du mendea fiñaturen

Eta ospea da mundu guztira banaturen.

        Mundua tormentaturen du

Damuturik falsoari onen bozkarioa,

Hei egunak laburtzera emanen du gogoa.

Lehen baño gehiago are ahal guztia

Enplegaturen du nola hil Iesus onhetsia;

Hala nola mendietan orkhatz lasterlaria

Iratxakitzean orek lepotik asikia

Egundaño ez bezala ioaten baita aitziña,

Zenen berzela dakhusan bizitzearen fiña,

Halaber du Antekristek gehien podorea

Enplagaturen hurbiltzen zaionean ephea.

        Guztiak azpiraturen

Tormentaren podorez du izituren mundua,

Non ona egonen baita beldurrez ixildua.

Altxatzera ezta nihor ausarturen kontrara,

Milla burreu ez dathozen non haren tormentara.

        Antekristen fiña

Hala duenean bada hisia aitziñatu

Eta onei penen lotsaz aharantza tapatu,

Olibetko mendira da urguillurik iganen

Eta Zerura igateko iduri du egiñen.

Enganatu dituenak begiak itzulirik

Begira egonen zaizko mirakullu etsirik.

        Iesus Kristok hondaturen du

Gehiago Iesus Kristok eztu suportaturen,

Bañan bere etsaia du lezera etxaturen.

Igan nahiari zaio ethorriren aitziña

Kolerarekin egiten dioela hitz miña.

Begiak suz dituela, isuria bisaia,

Aserre ethorriren da bentzuteko etsaia.

Zaldi xurian igana arnesaz armatua,

Izterrean dakharrela urrezko skribua:

Ni nauk Errege guztien puxant Enperadore,

Enekien erkhatzeko nork du hanbat podore?

Milla Aingeru tuela Ezkutari hautatu,

Hala Kristok nahiko du konbatera khexatu.

        San Migelek hondaturen du

Antekristen hurbillera egin eta bidea,

Hitz larriz manaturen du Migel Konestablea,

Hain behera egotz dezan haren kontra iaikia,

Zenbat gora igateko baitu urgulleria,

Ezen eztu bere indarrik nahiko enplegatu,

Bañan Migelen besoaz nahiko du zerbitu.

San Migelek aditurik Iesus Kristen manua

Ezpatara emanen du berehala eskua.

Billuzirik bada harma aho zorrotzekoa,

Behera egotziren du gizon enganozkoa.

Lurrak aho idekiren du hartzaz egarria

Eta hala gaixto hark du egiñen fin larria.

Lehen ere San Migelek munduaren hastean

Luzifer bentzutu zuen sendoki konbatean.

Fiñak hasteari behar dioke ihardatsi

Eta Migelek Antekrist Ifernura iraitzi.

        Hari iarraikien fiña

Bizitze gaixtoaz fin gaitz komunki du egiten

Antekristi iarraikiek hala dute egiñen,

Ezen sarri iautsiren da Zerutik oihutia

Ahurraren berdiñeko biribillez harria,

Bai eta sufre idorraz iratxaki mulzoak

Musketak egotzi ohi tuen bezalakoak;

Hala fiñaturen dire ergel eta ariñak

Mesiasen defendako zein ezbaitziren fiñak.

Itzurientzat dagoke gerla eta izurri

Ezen ihes egitea gaitz da Iongoikoari.

Hala diot fiñaturen dela Antekrist gaixtoa,

Hala ere iarraikiko hari zaion kanpoa.

Fiñak deklaratu ohi du nihoren bizia,

Bai eta Antekristenak haren gaixtakeria.

        Antekristen ephea

Hirur urthez eta erdiz Iongoikoak atiza

Permetituren dioke nekha dezan Eliza;

Handik hara lurrak orain erran dugun bezala,

Hurrupaturen du aho idekirik zabala.

        Mundu guztia konbertituren da

Iraganak aditurik bazter urrun zerthana

Lehiaka itzuliren da Iesus Kristo gana.

Iainko Semea aithorturen du bizi den guztiak

Eta laudaturen ditu hark lege ifiniak.

Eder izanen da beraz nazionen artean

Begietstea akordu bat Relijionean.

Bat bederak eramanen du bizitze prestua

Ezen hala izanen da Iesus ohoratua.

Hark ere ordañez ditu betheren ontasunez

Mende urrezkoa lehen itzulirik egunez.

        Berriz gaixtaturen da

Bañan nola abusatzen baitu nihork frankiaz,

Hala ordukoek ere hain ontasun handiaz.

Doloreak ahantzirik bere plazeretara

Borondateak emanen dituzte banotara,

Ezen eztute izanen Iongoikoaren ardura,

Bañan itzuliren tuzte gogoetak mundura.

        Iujamendua hurbilduren da

Gero sarri izanen da azkhen Iujamendua;

Zer denboraz Zeruan da Iongoikoaz neurthua.

Apostoluek egin zuten egin haren galdea

Ordean erran zitzaien zela gauza gordea.

        Señaleak agerturen dire

Aitzinetik agerturen dirade señaleak

Gorputz arima gabetan handi eta tristeak

Ezen urratu beharko sarri duen munduak

Aitzinean ekharriren ditu bere doluak.

Gizonek ere halaber bihotzetan handia

Ethorri beharrez dute izanen tristezia,

Ezen bere baithan dire hagitz iharrosiren

Abreek ere dituzte marhubiak egiñen.

        Zeruaren señaleak

Zeruan dire mudantza handiak agerturen,

Ezen bere kolorea dute ganbiaturen.

Iraziren dire mundu ederraren begiak,

Iguzki, ilhargi eta berze argizagiak.

Bidekoa moment oro da behatztopaturen

Eta ezta ibiltzera bidetan ausarturen.

Eskripturak famatzen du goibel Ejiptukoa,

Bañan etzen hunekien hura erkhatzekoa.

Señaleak handi ziren Faraon galtzekoak

Bañan ordukoak behar dute handiagoak.

Hurbil eztute gizonek elkhar begietsiren

Eta hunek berak ditu aski iharrosiren.

        Gurutze bat zeruan agerturen da

Gurutzearen bandera gero Zeru belzean

Agerturen da aiphatu ilhunbeen artean.

Iguzkia iaikitzetik etzite lekhuraño

Eta Ipharretik haize bero Hegoaraño

Gehiago klaraturen du ezen Iguzkiak,

Zeña erakusten baitu eder eguraldiak.

Klaroki oñhazturen du munduaren gañean,

Harik eta haren fiña ethor dadin artean.

        Mundua izituren da

Gizonetan sarthuren da handi izialdura,

Zeren gatik agertu den gurutzea Zerura.

Nori bere ethorriren zaizko faltak gogora,

Ea zertan eman duen iaioz gero denbora.

Gurutzea misterio gabe eztela agertu,

Ezta Iguzkia ere koloreaz gabetu.

Prinzeek ohi dutela erakharri bandera,

Nahi dutenean gerla egiteko athera;

Hala duela Iesusek eragiten berea,

Zeren iautsi nahi duen iuiatzera jendea,

Zeren haren gatik duen herioa pairatu

Eta hura alabañan hain guti porbetxatu.

Sinhetsgorrak gehienik dire ikharaturen,

Zeren Iesus ona baithan fede eman etzuten,

Bañan edozeñek duke larri bere gogoa,

Zeren zerbitzatu ungi eztuen Iongoikoa.

        Hala ere ezta iakiñen, noiz izanen den

Hala ere ezta iakiñen noiz behar den iuiatu,

Ezen Iainkoak du bethi idukiren sekretu.

Egunetik egunera bethi dela hurbiltzen,

Aski señale latzez du aditzera emanen,

Ordean deklaraturen eztu azken ordua,

Bethiere dagoentzat bakhotxa prestatua.

        Berriz ez-antsiaturen mundua

Ikhusirik mundanoek egun hura gibela

Eta aphaintzeko asti aphur ematen dela,

Pensamenduak dituzte itzuliren mundura

Eta eztute izanen Iongoikoaz ardura.

Mundukoek hala dute egiñen berehala,

Ikusirik iuiatzera Iesus iautsten eztela.

        Sarri berze espantuak

Bañan sarri ethorriren da hekin atzartzera

Espantua berriroki espantuen gañera.

Hauk guztiak presta daiten diraite abisuak

Eta onera detzaten itzul pensamenduak.

        Elementetan señaleak

Begietan ezagun da presunen tristezia,

Baita Zeruan orduko lazeria handia.

Elementa gero sinple lekhu beherekoan

Su, Aire, Itsaso eta lehor zimenduzkoan.

Zeruaren kontra dire agerturen kometak

Eta soldadu koleraz betheen eskuketak.

Haizeek soñu egiñen dute nola trunpetak

Eta Aireak habarrots alegia musketak.

Jendea du harrituren ozpiñen garhasiak,

Bai eta llilluraturen sismistek bi begiak.

Uri eta babazuzak noiz daitezkeen ahi,

Gerizean egonen da jende guztia geldi.

Itsasoa hala nola ur mendia airera

Aserrerik iganen da parterik gorenera.

Erakutsiren du lehen ez bezala kolera

Eta ezta ausarturen nihor itsastatzera.

Lehorrean gutiago eztaiteke zer egin,

Ezen animal mutuek eztukete atsegin.

Mendi gorak higituren dire eta nabeak

Eta abreek dituzte largaturen lezeak.

Gehienik orduan da mundua izituren,

Lastima hauk noiz baitute etxean zerkhaturen.

        Oraño mundua sosegaturen da

Hauk guztiak ioanen dire Iainkoari eskerra;

Uriaren ondoan da noizbait denbora ederra.

Apurtxo bat bakeaz da mundua gozaturen,

Ezen Señaleak betan eztire konplituren.

        Azken suaren señalea

Hala bada dagoela bat bedera gozoan,

Señaleeen azkena da ethorriren ondoan.

Ustekabe harturen du Suak mundu guztia

Eta eztu nihork iakiñen egun haren berria.

Hura da Orientetik laster abiaturen

Eta mundu guztia du errerik biphilduren.

Hareraño iganen da Suaren khar bizia,

Noreraño igan baitzen dilubio handia.

Mundua purgaturen du lizuntasunetarik

Eta bekhatuak utzi kutsu guztietarik.

        Su hark erreko du mundu guztia

Su haren erreren ditu iratxaki lanboak

Ilhargiaren azpiko kreatura baxoak:

Animale etxatiar, bai larrean haziak,

Bai halaber arboladi behera eta goitiak.

Berekin eramanen tu lasterretan zikhiñak

Ifernu itsusiaren ondarrerra ariñak.

Gizonari ere dio agerturen indarra

Eta on eta gaixtoei iratxakiren kharra,

Ezen guztiak hillen tu ordean diferentki,

Ona pena gabe, eta gaixtoa dolorezki.

Sentituren du iustuak ere garratztasuna,

Bekhatuen satisfatu ez baldin badu pena,

Edo guti edo aski zorraren arauera,

Iaunak behatzen duela merezi harenera.

        Zerua higitzetik geldituren da

Zeru gorak gehiago eztire higituren,

Ezen Aingeruek dute hekin artha utziren.

Ungi egiteko ere ioan daiteke ephea,

Ezen orduraño dugu salbatzeko artea.

        Hillak bitzturen dire

Orduan du manaturen Iesusek Aingerua,

Hil diren guztiei egin diezela oihua.

Hanturen du bada suge didurien adarra,

Zeñen adituren baitu munduak dehiadarra.

Trunpetak erauntsiren du izigarri kantuan:

Hil guzitak bil zaitezte Iosafata pontuan.

Zeru, Purgatoriotik, halaber Ifernutik

Presaz arimak ilkhiren dire zeuden lekhutik.

Millionka ioanen dire bere herrrautsetara

Gorputzetan agertzeko leheneko gisara.

Guztiak iaikiren dire adin gordiñenean

Eta gizonak indarra gehien duenean.

Haurrak bada men hartara dire aitziñaturen

Eta agureak ere harat gibelaturen.

Hogoi eta hamairur urtheko adiñean

Guztiak iaikiko dire bere oñen gañean,

Muga berean zen Iesus Kristo resuszitatu,

Gaztetasun halakoan behar dute altxatu.

Iosafata eramanen dituzte Aingeruek,

Iujearen sentenzia entzuteko guztiek.

Bi aldetara dituzte bereziren gaxoak,

Onak eskuñera eta ezkerrera gaixtoak.

        Beldurtuen ikhara

Zer ikhara eta khexa dukete bihotzean!

Iustuenak ere duke tristura barrenean.

Illea altxaturen zaie zutik eta begiak

Trublaraziko darozte beldurtasun handiak.

        Damnatu beharrean errenkura

Ia arima Ifernuko tormenta sentituak

Fazoñ hunetako tuzte altxaturen oihuak:

Mendiak eror zaitezte othoi gure gañera,

Arima eta gorputzaren ezteus bilhakatzera.

Arren estal detzatzue gure falta handiak,

Iujearen aitziñean eztiren ageriak,

Ala madarikatuak iaio giñen egunak,

Baita halaber gatzatu giñeneko ilhunak!

Ifernuko ilhititzat munduratu baikiñen

Eta iaiatzean nihork itho ez baikintuen.

Aita amak zaretela oi madarikatuak

Mianbroak zeren tugun zuetzaz formatuak!

Nolatan goiz hil ez giñen hala nola ilhora,

Eta ezagutza gabe eman hobi zilhora?

Ala gure zoratuak baikinduen pensatzen

Gu zuhurrak giñela eta onak erho ziraden!

Begietan dakusagu kontrario egia

Haukien fuñetan zela sarthua zuhurtzia.

Huna non ikhusten tugun eskuñera emanak

Eta ezkerrera berriz gu plazerak edanak.

Horra nola hautetsiak diren Iainko semetzat

Eta gu kontra Deabru itsusien laguntzat.

Madarika daitezela ilhargi, iguzkiak,

Zeren ikhusi dituzten gure gaixtakeriak.

Hala dute damnatuek oihua altxaturen

Zeru izarraturaño zeña baita helduren.

Oihuz eta habarrotsez betheko da mundua,

Alabañan ezta izanen gaixtoa urrikaldua.

        Salbatu beharrean ihardestea

Gaixtagiñek akhabatu eta bere damua,

Hunelaxe hasiko da hekin kontra iustua:

Egia duk, o gaixtagin damnatuen oztea,

Buru fuña zindutela zoramenduz bethea,

Iaun puxantaren legeak hainberzetan hautsteaz

Eta gu ungi biziaz trufaz erabiltzeaz.

Gu gaituk gu zuek hanbat noizbat arbuiatuak

Eta zuei atsekabe hainberze pairatuak.

Zuhurtziaz betheentzat ziñeten estimatzen

Eta zoratuentzat gu gintutzuen iuiatzen.

Asko aldez gure ondra zinduten ximikatu

Eta gure ungi egiñak gaixtoki mezprezatu,

Bañan pazientki egon gaituk zuen artean,

Egun hunek noiz zezaken argi bien gañean.

Azkenean ethorri duk desiratu orena,

Nori berea iustuki bihurtzeko zuzena.

Oraintxe agerturen duk ea nor zenz iustua,

Merezien eredura daramatzat pagua.

Hala dute elkharrekin onek ihardetsiren,

Noiz gaixtoek errenkura baitute akhabaturen.

        Iujearen iaustea

Hau duzula iautsiren da Iesus Krist hedoiean,

Lainhopeko holtz adarra dirudien batean.

Bi bazterrak argituak dituela kolorez,

Maiestate handirekin iautsiko da ohorez.

Aitzinean ekharriko du Migelek bandera,

Ungi bizitu eztiren guztien izitzera.

Berze Aingeruak batak elhorrizko khoroa,

Berzeak itze zorroztua, berzeak lanza sendoa,

Berzeak bere pasione sainduko armazoinik,

Buruko illeak latztu gabe eztagoke gizonik.

Saihetsa ere eztuke konpania gabea,

Ezen hurbil izanen du Aingeruen oztea.

Eskadroñak ordenantzaz, ordenantzaz pausua,

Beha dagoen guztia handiro transitua.

Zeru lurrak ere beldur, beldur laur elementak,

Itsasoak ere tuzke ia largatu tormentak.

Bekhokia izanen du koleraz isuria

Eta aserre podorez begia bihurria.

Pena emateko duke hain lehia handia,

Zenbat luzea baitzuen lehen pazienzia.

Iujea iausten denean hedoiean iarririk,

Atheak idukiren tu Zeruak idekirik.

Gisa berean zabalik Lehor eta Aireak,

Ezen Iaun haren eztuke mugarik podoreak.

Iarriko da Olibetko mendiaren gañean

Eta mundua egonen da humil aitzinean.

        Iujearen iustutasun hertsia

Hareraño emetasun handiz du usaturen,

Orduan da iustiziaz zuzen baliaturen.

Haren aitziñean deusik eztaite estalirik,

Bañan huts handia bezain ttipia agerririk.

Present ederrez irabaz ezin daite Iujea

Eta arte guztien du izanen iakitea.

Exkusarik nihola ere ezta baliaturen,

Bañan gauza den bezala da examinaturen.

Bere ordain ezin bidal berze konparitzera,

Berak agertu behar du Thronuaren oñera.

Adbokatik ezta zeren hautatu ararteko,

Ezen Zerua da falten mendeku eskatuko.

Hain guti da barkhamendu eskatzeko lekhurik

Eta ezta zeren bilhatu handien faborerik.

Nori bere obra onak zaizko baliaturen,

Hala ere dohatsua zein baita salbaturen.

Presidentak emanen du sentenzia azkena,

Munduaren othoitzera muda eztaitekena.

Berze Alkateren gana eztaite ihes lekhurik,

Gaixtagiña badagoke nigarrean urthurik.

Hauk guztien ioan daiteke ezin itzul denbora,

Beharriez entzun behar du Arrasta gogorra.

        Iuiatu behar guztiei erranen daroena

Hunela Iujea zaie guztiei mintzaturen,

Non onei ere illeak baitzaizte altxaturen:

Noizbait ere ethorri da azkeneko ordua,

Bakhotxari galdetzeko bere obren kontua;

Ea zertan iaioz gero eman duzuen denbora,

Zeren ungi bizitzeko baitziñeten mundura

Eta gero ardiasteko merezien saria,

Edo Ifernua edo Parabisu goitia

Ea beraz bat bedera orhoit bedi biziaz

Eta hartan egin duen ungi edo gaizkiaz.

Sarien azkenak dire Zeru eta Lezea,

Hetarik batera egin behar duzue bidea.

        Orhoituko dire obra guztiez

Hauk erran tuen bezala gogora bekhatuak

Ethorriren zaizte eta obra egin iustuak.

Huts ttipiak ere zaizte ethorriren gogora,

Zer obra konplitu duten eta noiz zen denbora;

Zer estatutan partitu diren Mundu baxotik

Eta zer merezi duten hekin obrek ondotik.

Bakhotxak iuiaturen du obrez bere burua

Eta gaixtoek dukete ezin konta damua.

        Gaixtoei erranen zaiena

Gogoratu zaiztenean zeñi bere eginak,

Gaixtoek entzunen tuzte hunelako hitz minak;

Zuek bada etzarete, o gaixtoak, orhoitzen,

Zeñak baitzaituzte faltek ezkerrera berezten,

Mundura eman ziñetela, ene Aitak berzerik,

Zuek baño asko hobe krea zezakelarik?

Ohora eta zerbitzatu baitzuketen gogotik,

Desondratu baituzue argiratuz geroztik;

Oren oro faboreak bidaldu liberalki

Eta peril guztietarik begiratu maiteki,

Obra onen egiteko aitziñatu atizak

Alabañan arbuiatu hek eta ene hitzak;

Neure odol baliosaz libratu gathetarik,

Bekhatu higuiñen kausaz askotan lothutarik;

Behin barkha gero berriz hanbat pazienzia

Alabañan ez emenda bekhatuzko bizia;

Egunetik egunera abusa eztitasunaz,

Sekulan atzartu gabe ene iustutasunaz;

Zeuen gogoetan erran: Eztuk berdin Iainkorik,

Atsegiñak har detzagun beldur gabe librorik;

Ene partez mintzo ziren burla predikariez

Eta fiñean berthutea egin gaixtakeriez,

Orain bada zaizkitzue ardiatsiren penak,

Zeñak merezi baititu zuen handi hobenak.

        Gaixtoen sentenzia

Ene begien bistatik zoazte, o gaixtoak,

Eta Deabruen lagun hagitz hobeagoak.

Ioan madarikatuak, ioan sekulako kharrera,

Ezin hillez fin gabeko mendean penatzera.

        Onei erranen zaiena

Bañan zuek, o dohatsu ene eskuñekoak,

Ene Aita sinhetsiak, ene bihotzekoak,

Ene amoreak gatik nekeak sofrituak

Beharrean zeudezenak ere faboratuak

Ea enekin zathozte lekhu atsegintsura

Eta zuek bezalako onei prometatura.

Hunat adiskideak hunat xukatzatzue begiak,

Eta har kontentamendu nekeei egokiak.

        Arrastaren exekuzionea

Iujea gaixtoei zaie mintzaturen hunela

Zeñen Arrastatik ezin baitaitezke apela.

Tropelaka ioanen dire hala nola dragoña

Urgullu eta paillarta, bai ebatsle ohoña.

Nola baitu gurdiari iratxaki firrilla

Uztarriak aitzinera itzultzen biribilla,

Gaixtoen ere hala da itzuliren tropela,

Hondalera Deabruek buthatzean ergela.

Auhen altxatuko dute bihotz urragarria,

Zeren sofritzera doazen bethiko lazeria.

Ifernuak idukiren du zabalik ahoa

Eta errezibituren damnatuen kanpoa.

Onak berriz hedoietan gora alegerarik

Aingeruen konpanian ioanen dire bertarik.

Espirituek hartuko tuzte gathanboreak

Eta hekin mintzatuko boza ederren aireak.

Atsegiñez gozatzera ioanen dire kortean,

Disgrazia nihoiz ere izanen eztenean.

Eternalak Zeruaren portaleak zabalik

Idukiren ditu onak ikhustean hurbillik.

Ungi ethorri, ungi ethorri, dioskete milletan,

O arima dohatsuak lekhu saindu hunetan!

Ungi ethorri, fidel eta adiskide maiteak

Eta ene Semearen ordenantzak gordeak!

Ungi ethorri goiz eta arrats guri gomendatuak

Eta urrikariz billuz gorriak beztituak!

Ungi ethorri bihotz sinple malezia gabeak

Eta munduko plazeren oñez zapatzailleak!

Hemen daude sekulakotz zuentzat prestatuak

Zilhar eta metal horiz kadira obratuak.

Huna non diren halaber urrezko buruteak,

Diamant aberats eta perleriaz betheak.

Mundu behereko pena ahantzirik handiak,

Mereziez gehiago hartzatzue sariak.

Hunela arraiki ditu Aitak rezibituren,

Zeñi bere iar lekhua gero señalaturen.

        Iujamendu ondoko munduaren estatua

Iujamendua akhabatu den bezala Munduak

Berze iduri harturen du kharrez purgatuak.

Zeruko gurutzea da guztia iraungiren

Eta lehengo zuziak dire klar agerturen.

Lehen baño gehiago eredura zazpitan

Klaraturen dute bere lekhu ordenatutan.

Iguzkia egonen da klaro Orientean,

Ilhargia hedoi gabe berriz Okzidentean.

Klaro berze Zeruaren xarho bistagarriak,

Gau egunek ahantziren tuzte bere aldiak.

Argi baizen eztaiteke eta itzalarenik

Lehen bezala izanen ezta iduripenik

Suak ere Zeruaren hurbilleko hauzoak

Argituren du Iguzki nola uztaillekoak,

Zeru kolore urdiñak, nola aire meheak,

Eta urak diamanta nola tatxagabeak.

Lurra beiraren pare daite Prinzeenean

Zeña presentatzen baita xahuki mahañean.

Urean ere ezta izanen arrain igelduririk,

Ez lurrean sagar, edo berze fruitu eztirik

Eta Airean eztire hegaturen xoriak,

Ez hain guti larrañetan ibilliren bestiak,

Ezen horiok on ziren lehenago munduan,

Lurrean gizonak egon ohi ziren orduan.

Ezta beraz deus izanen bustel ahal daitenik,

Belhar edo zuhaitzik ez, ez hetzaz bizienik,

Bañan elementak dire izanen xoil argiak

Eta bistak dadutzanak xahu eta garbiak.

Aldapa eta mendi gorak dirade planaturen

Eta puioak elkharren kidera berdinduren.

Fiñean nola Zerua baita guztiz leuna,

Lurraren bisaia hala izanen da berdiña.

Dohatsuak beraz duke handi gozamendua,

Hain estatu ederrean ikhusteaz mundua.

Behera kontenplaturen ditu izar xahuak,

Elementak akort eta plano lur malkhartsuak.

Gauza hauk egiñen dire onen errespetura

Zergatik izatu duten bizi onaz ardura;

Ezen nola Erregeek soldaduen etxeak

Gerlatetan egin eta handi sendagailleak,

Hagitz ederrarazitzen baitituzte hargiñak

Hetan enplega detzaten manaturik bur fuñak,

Hala Iongoiko puxantak lur idor eta hotza

Edertaturen du noizbait dohatsuen egoitza,

Zeren señalatu diren balentiez munduan

Lagunek faltatu zuten aren lege sainduan.

Han hara egonen dire Zeru khexak geldirik

Eta izarrak zein bere ohatzetan iarririk.

Mehakeek ere iasanen eztute ardantzerik,

Ezta ordokiek ere Abuztutan garbarik

Hauk lehenago on ziren bizia luzagarri,

Gehiagorik eztaite nihor gose ez egarri.

Noizbait mundu behereko gauzak busteltzen ziren,

Mende hura ioan daiteke, ezta deus usainduren.

        Haur bathaiatu gabeen estatuaz

Haur bathaiatu gabeak Iuiamendu ondoan

Ohi bezala egonen dire ilhun Linboan.

Egia da batzuz dela xoil ausartki errana

Habitatuko dutela lur planoaren gaña,

Bañan seguragoa da haren kontrarioa,

Begiraturen dutela bethiere Linboa.

Teologo hoberenen hau da opinionea,

Zeñen artean gaitz baita hagitz enganatzea.

        Exhortazionea

Ez aiz bada espantatzen bekhatutan sarthua,

Entzutean Iesus Kristen hertsi Iuiamendua?

Ez aiz beldur gertha adin ezkerrekoetarik

Eta akherrak bezala apartatuetarik?

Hire gana eror dadin sentenzia dorphea

Ez aiz beldur, nola ozpin kruelaren kolpea?

Ea orain nigar egik balio duenean,

Ezen eztukek probetxu egitea orduan.

Barkhamendu Zeruari eska akio gaizkiez,

Iaio intzen egunetik orañoko guztiez.

Hobeagora aldazak leheneko bizia.

Arranoak nola pluma ithurrian bustia.

Oren hura erabillak gau eta egun fuñean,

Zuhurtziaz gida adin eta salba fiñean.