[1345]

Canton de Tardets

Commune de Tardets

Haur prodigoua

        1. Guizon batek etzizun bi seme baizik. Gaztenak erran ziozun bere aitari: «Ordu dizu izan nadin ene buriaren buruzagui eta ukhen dezadant zerbait diharu. Behartit jouaiteko ahalak kartiel zoumbaiten ikhoustera. Pharti ezazu zoure hountarzuna eta emadazut jiten zaitadana. Bai, ene semia, erraiten dizu aïtak, nahi dukian bezala. Haur gaiztobat hiz eta gaztigaturik izanen hiz». Guero, zabalzen zialarik tietabat, phartitu zizun bere hountazuna eta harez eguin bi pharte bardin.

        2. Hantik egun aphurren burian, seme gaistoua jouan zuzun herritik, jaun handiarena eguiten zialarik, eta nihouri adiorik erran gabe. Traukatu zizun hanitz bazter utsal, oihan eta uhaitz, eta heltu zuzun hiri handi batetara, noun gastatu beitzian bere diharia oro. Zoumbait hilabeteren burian, saldu behartu ziotzun bere arropak emazte zahar bati eta bera jarri mithil: igorri zizien kampoualat astouen eta idien beguiratzera.

        3. Ordian hanitz malerous izan zuzun. Etzizun haboro oherik lotzeko gaian ez eta ere surik berotzeco hotz eguiten zianian. Zoumbait aldiz, hain zizun gosia handi noun jan beitzutukian aza osto eta fruta hirotu ourdek jaten dutienak, bena nihourk etziozun emaiten deuzere.

        4. Gai batez, sabela hutsik, utzi zizun bere buria erortera escabela baten gagnera, so eguiten zialarik airian ahinki hegaltatzen zien tchorier. Guero ikhousi zitizun aguertzen zelian arguizaguia eta izarrak eta erran zizun bere beithan, nigarrez ari zelarik: Hantche, ene aitaren etchia betherik duzu mithil eta nescatoz, zougnek beitie ogui, ardou, arrautze eta gazna nahi diena oro. Ber demboran ni aldiz heben gosez hiltzen.

        5. Arren jaikiko nuzu, jouanen nuzu aitaren edireitera eta erranen diot: Eguin nizun bekhatu bat zu utzi nahi ukhen zuntudanian. Ukhen nizun oguen handia eta gaztigatu behar naizu, badakit ountsa. Enezazula haboro deith zoure semia, erabil nezazu zoure mithiletarik azkena bezala. Oguendans nunduzun, bena esteiari bici nunduzun zoure ganik hurrun.

        6. Aita bere baratzian zuzun, bere lilien hourtatzen finitzen ari: bere sagartze eta mahatzer zo zagouelarik. Nouiz eta ere ikhousi beitzian jiten biden gagnen bere semia, izerdiz eta erhautzez betherik, zankhoua herresta, bortcha sinhetzi zizun. Bere beithan erraiten zizun behar zianez gaztigatu ala behar othe zeron pharkatu... Azkenian, nigarrak beguietan zutialarik, hedatu ziotzun besouak eta haren lephouaren gagna bere buria egoizten zialarik, besarkatu zizun.

        7. Guero jar erazi zizun bere semia; deithu zitizun bere jentiak eta aizouak: «Nahidit maithatu lehen bezala, haur gachoua, erran ziezun algargana bildu ziren bezain sarri. Aski gaztigaturik izan duzu: eztizon orai nihourk ere erreprochurik eguin. Ziauzte ikhoustera; ekhar ezozie fite arropa ederbat, ezar ezozie ehaztunbat ehian eta oski berri élibat hougnetan. Harturen ahal duzie ere chahalbat ehaiteko houn dena; janen eta edanen dugu orok algarreki eta eguinen besta handibat».

        8. Mithilek obeditu zizien beren nauziari eta ezari mahagnaren gagnen tahailla ederbat. Hain sarri, seme guehiena helzen zuzun ihizekatik bere horeki: «Zer da arren herots handi hori, oihu eguin zizun, juratzen zialarik. Ouste dit khantatzen ari ziradien heben; eztuzu goizegui utzul nadin. Ertzotu zia, ene aita?».

        9. «Ez, ene semia, enuk ertzo, arrepostu eguin ziozun guizon zaharrak; hori eguiten badut, eguiten diat boztariotan nizalakos. Khantatzen ari gutuk eta irous gutuk zeren beitugu zertzaz. Nahi baduk eta ez, behardukek hik ere goureki khantatu eta goureki boztariotan jarri, zeren hire anaye hilik zena arra utzuli beita bizialat; orai sorthurik baliz bezala beita; atzo galdurik zia, eta egun horra nounden arra edirenik».

Tardets, le 26 X bre 1894

Duleau

Légende

        Le son ai se prononce aï; le son en se prononce ën; le son in se prononce ïn;

        le son au se prononce aü; le son oi se prononce oï; la lettre s est un son intermédiaire entre le z et le ch, et se prononce en appuyant fortement la langue contre le palais; la lettre z se prononce toujours ç; la lettre u n'a pas de valeur et dans le corps du mot après g. Tous les e sont ouverts.