[1283]

Commune de Domezain-Berraute

Canton de Saint-Palais

Haür prodigüa

        1. Guizon batec etciin bi seme becik. Gastenac erran tciin bee aïtari: «Orduïci izan naïn ene naüsi eta ukhan dezaan dihuru. Behartcit yuan ahal naïn eta bazter ikhus dezaan. Pharti zazu zue untasuna eta eman ezaazu nic ukhan behar duana. — Ba, ene semia, erreïten tci aïtac, nahi ucan bezala. Seme gaïchto at hiz eta punitia izaïn hiz». Gueo, zabaltcen tcielaïc tietaat, phartitu zi in bee untasuna eta bi pharte berdinac in.

        2. Egun bakhar gutiin onduan, seme zarra yuan tzu un herritic, fierraïna inez eta adio nehori erran gabe. Igaan tciin othar biciki, oïhan, uhaïtz eta yin hiri haündi batea nun igorri beïtcien bee dihuru gucia. Zumbeït hilaïtheïn burian, behartu citziakozun bere arropac saldu emazte zahar bati eta bee buria eman muthil izeïteco: igorri zizien alhorretaat asto eta idi beyatcea.

        3. Ordian izan tzuun biciki maleüs. Etciin guehio oheïc ukhan gaüaz lo iteco ez eta suic beotceko dembora hotza cenian. Haïn tzuun gosetia zumbeït aldiz nun gootic yaïn beïtcitien urdec yaten tuzten aza osto eta frutu ustelac; bena etciakozien nehokec deusee emeïten.

        4. Atxalde atez, sabela hutxic, bee buria eortcea utci ziin cachetaaten gagnea, leïhotic so itentcielaïc ahinki aïrian ibiltcen tcien chorier. Gueo ikhusi citzin cerian aguertcen argui ceïta eta izarrac eta nigarrez bee baïthan erran tciin: Hantche, ene aïtaïn etchia betheïc duc muthilez zuïnec ogui, ano, arroltce eta gasna beïtute nahi uten bezaïmbat. Demboa hortan, ni gosez hiltcen nuc heen.

        5. Untxa! Chutituco nuc, yuaïn aïtaïn atcemeïtea eta hari erraïn: Bekhatu bat eguin nizin nahi ukhantcintuanian utci. Oben haundia ukhan nizin eta behar nuzu punitu, baakizut hori untxa. Guehio ez nezazula deïth zue semia, trata nezazu zue azken sehia bezala. Obendun izan nintzun bena peritcen ari nintzun zutaïc urhun.

        6. Aïta bee baatcian tzu un, bee lilien arrossatcen finitcen ari: saartciac eta mahatxac bisitatcen zitzin. Ikhusi cienian bidiaïn gagnian yiten bee semia izerdiz eta erhaütxez oro betheïc doï doïa sinhetxi ahal ukhan tciin. Bee baïthan galdin tciin behar tcienez punitu ala behar tzakon barkhatu. Azkenian, nigarrac beguietan, hedatu ziazkotzun besuac eta eman pot haundi bat yaüzten tcelaïc haïn lephoa.

        7. Gueo yar aaci ziin bee semia, deïthu zitcin bee yendiac eta aïzuac: «Nahi icit lehen bezala maïthatu, haür gaïchua, ciezun erran bildu zien bezaïn sarri. Aski punitia izan tzu, oraï nekokec ez dezacotela eassiaïc eguin. Zaïzte ikhustea, ekharracozie fite barneco pollit bat, ezarracozie ehaztun bat ehian eta oski berriac sognian. Hartcen ahalco ucie ere oillar, guita eta ekhartcen hiltceco hun den chaal bat. Elgarrekin edanen tciü, yaïn eta phesta haündi bat eguinen».

        8. Sehiec obeditu cicen been naüsiari eta ezarri dahailla eder bat mahayaïn gagnian. Ichtant berian, seme gueyhena ihizitic heldu zuun guieleat bere zakhurrekin: «Cer da ba azantz hori? bee baïthan oïhu eguin tciin yuamentu inez. Khantuz aï cizte naski heen; etzu goïtche yin nindaïn guieleat. Eho cirea, ene aïta?

        9. Ez, ene semia, enuc hala, arrapostu emeiten tci, zaharrac. Hori iten baüt, duc ceen beïniz alegrantciaz bethia. Khanthatcen diaou eta irus guituc ezin badiaou untxa certaz. Nahi ukhan dezakan ala ez, hic ée khantatu beharco üc eta alegueratu beharco hiz guëkin, ceen hie aneya hilic cena arra yin beïta bizirat. Sortcetic heldu baliz bezala uc: atzo galdia zukan, horra egun berriz atcemana».

Domezain, le 31 décembre 1894

L'Instituteur,

B. Primorena

Inutile d'ajouter qu'en basque:

        1° Tous les c sont fermés

        2° u se prononce ou

        3° z le son de s ou ç

        4° s n'est pas sifflant, il est doux, il tire du x français et du je français 5° an, in, on, un, en, se prononcent ane, ine, one, oune, ene mais avec l'e très faible.

        Dans cette traduction, les lettres qui ne se prononcent pas ont été supprimées. C'est l'idiome usuel de la commune.