[1338]

Canton de St Jean-Pied-de-Port

Commune de Lacarre

Haour beïrougabia

        1. Guizon batec [1] ez zouen bi seme [2] baizen [3]. Gazteenac eran zion [4] bere aïtari: «Ordou dizou neoure naousi izan nadin eta oukhan [5] dezadan dihourou. Behar dizou joan ahal izan nadin eta ikhous dezadan lekhou. Zathi zazou zoure ontasouna, eta emadazou oukhan behar doudana. — Ba, ene semea, eraïten dio aïtac; nahi doukecan bezala. Gachto bat hiz eta pounitouïa izanen hiz». Guero zabaltzen douelaric tiranta bat, zathitou zouen bere ontasouna eta eguin bi zathi berdinac.

        2. Egoun goutiren ondoan, seme gachtoa yoan zen herritic eguiten zouelaric sendoa; eta adioric eran gabe nehori. Igaran zouen hanitz larre, oïhan, ouhaïtz, eta yin zen hiri handi batera, non gouastatou baïtzouen bere dihourou gouzia. Zembaït hilabeteren bourian, behar oukhan zitouen saldou bere phildac emazte zahar bati eta bera eman mouthil: igori zouten campaderetarat astoen eta idien zaintzerat.

        3. Ordouian izan zen biciki dohacabe. Ez zouen guehiago oukhan oferic lo eguiteco gaouaz, ez etare souric berotceco hotz eguiten zouenean. Zembaït aldi haïn gose handia zouen yan baïtzitouzken aza osto eta frouitou ousteldou ourdec yaten zitouzten heyec; bainan nehorc ez zacoten emaïten deousic.

        4. Arax batez, sabela houxic, bere bouria aurthiki zouen alkhi batera, behatzen zouila leïhotic arhinki hegaltatzen ziren chorieri. Guero ikhousi zitouen aguertzen zerian arguizaïa eta izarrac, eta eran zouen bere baïthan nigarez zagoelaric. Han, ene aïtaren etchea bethia da sehiz zeinec baïtoute ogui, arno, aroltze eta gasna, nah[i d]outen bezembat. Dembora berean, ni, hiltzen niz gosez hemen.

        5. Beraz, choutitouren naïz, joanen naïz ene aïtaren idireïterat eta eranen dacot: «Eguin nizoun bekhatou bat, noiz etare outci nahi izan baïtzintoudan. Oukhan nizoun oben handia, eta behar nouzou pounitou, baziakizout onxa. Ez nezazoula deïtha guehiago zure semea, trata nezazou zoure mouthiletaric azkena bezala. Hoben doun izan nindouzoun, baïnan hourtzen nindouzoun zoure ganic hourroun».

        6. Aïta bere baratzian zen, bere lilien ihitztatzen acabatzen: ikhertcen zitouen oudare ondoac eta mahaxac. Noïz etare ikhousi baïtzouen bidean bere semea izerdiz eta erhaouxez osoki estalia, zangoa herestan doïdoïa sinhexi ahal izan zouen. Bere bouriari galdeguin zouen, behar zouenez houra gaztigatou ala hari barkhatou. Azkenean, nigarac beguietan, hedatou zazcon besoac, eta yaouzten zelaric haren lephora eman zacon pot handi bat.

        7. Guero jar arazi zouen bere semia; deïthatou zitouen bere yendiac eta aouzoac: «Nahi dizout maithatou lehenago bezala, haour gaïzoa, eraïtin dee bildou ziren bezain laster. Izan da aski pounitouia; nehorc ere oraï ez bezaco eran batere gaizkïric. Zaourte hounen ikhousterat; ekharacozie fite camisola berri bat, emacozoue erhaztoun bat erhian eta zaphata berri batzou zangoetan. Hartzen ahal ditouzkezoue ere oillarac, ahatiac eta ekhartzen aretche bat hiltceco ona. Edanen dizougou, yanen elgarekin eta eguinen phesta handi bat».

        8. Mouthilec eguin zouten naosiac erana, eta eman tafaïla eder bat mahaïan. Ordou berean, seme guehiena itzoultzen zen ihizitic bere chacourekin: «Zer da arren harabox hori? oïhou eguiten dou arnegourekin. Idouri ziazout khantouz ari zieztela: ez douzou goïzche itzoul nadin. Erho zireïa, ene aïta?».

        9. «Ez, ene semea, enouc hala, ihardesten daco zaharac, hori eguiten badout, douc bozcarioz bethia beniz. Nahi izan dezacan ala ez, beharco douc hic ere khantatou eta alegueratou gourekin, zeren eta hire anaya hil zena phiztou douc. Sorthou beri bezala douc: atzo galdia zoucan, egoun hora beriz idirena».

L'Instituteur,

Prat

Notes:

        1. Tous les e sont moyens et ne prennent pas d'accent.

        2. Le s se prononce comme en espagnol.

        3. Le z se prononce s.

        4. Le n se fait sentir dans an, in, on, un, oun, én, qui se prononcent ane, ine, one, une, oune, ene.

        5. Le h est toujours aspiré.