[1292]

Commune de Luxe-Sumberraute

Canton de Saint-Palais

Haur prodigoa

        I. Guiçon batec ez cituen bi seme baicic. Gazteenac erran cion bere aitari: «Orduda nere buruaz nausi içan nadien eta içan deçadon dirua. Beharnaiz joan hemendic eta bertce tokiac ikhusi. Pharthiçaçu çure onthasuna eta emaneçadaçu nic behar dudana. — Bai semea, erran çuen aitac nahidukan beçala. Haur gaichto bat haiz, eta gaztigatua içanen haiz». Eta tiretabat idekiric phartitu çuen bere onthasuna eta eguin cituen bi çathi bardinac.

        II. Handic dembora gutiren buruan, seme gaichtoa joancen herritic, larria eguinez, eta nihori adioric erran gabe. Trebesatu cituen hainitz larre, oyhan, urhandi, eta ethorricen hiri handi batetarat, çointan chahuto baitcuen bere diru gucia. Çombait hilabetheren buruan, behar içan cituen saldu bere soineco phuskac emasteki chahar bati eta sehi plaçatu: igorri çuten landetarat astoen eta idien çaintcerat.

        III. Orduan biciki maluros içan cen. Ez cuen guehiago ez oheric loeguiteco gauaz ez suric berotceco hotzhari zenean. Batcuetan hain gosecen nun janen baitcuen cherrice jaten ditusten aça hosto eta fruta ustel hetaric, bainan nihoc ez cioen deusic emaiten.

        IV. Ilhuntce batez tripa husa jarricen alkhi baten gainean, behatcen cuelaric leihotic arhinki airatcen cien chorieri. Guero ikhusi cituen aguertcen ceruan ilharguia eta içarrac, eta nigarrez hari celaric erran cuen bere baithan: Han, errun, ene aitaren etchea bethea da sehiz, çoinec baitute oguia eta arnoa, arrolceac eta gasna, nahi duten becembat. Eta dembora berean ni hemen goseac hiltzen hari nu.

        V. Eh bien, chutituko naiz, yoanen naiz ene aitaren kausitcerat eta erranen diot: Bekhatu bat eguin nuen çu utci nahi içan cintudanean. Hoben handia içan nuen eta behar nauçu gaztigatu, badakit arras ontsa. Ez neçaçula guehiago deit çure semea, trata neçaçu çure azken muthila beçala. Hoben dun ninzan bainan ez nintazkcen guehiago bici çutaric urrun.

        VI. Aita bere baratcean cen loren ihintstatcen acabatcen hari. Behatzen cioten sagar ondoer eta mahatseri. Ikhusi cuenean jiten bidean bere semea oro icerdiz eta errhautsez estalia, çango bat herrestan harritu cen. Bere buruan galdeguin çuen heya behar cuen bere semea gastigatu ala behar cioon barkhatu... Azkenean nigarra beguian çabaldu çazkon besoac eta eman cioon musu handi bat.

        VII. Eta jarrarazi çuen bere semea; deitu cituen bere etcheco jendeac eta hauçoac, eta bildu cirenean erran cioten: «Aintcinean beçala nahi dut maithatu haur gaicho han. Azki gaztigatua içan da: Ez çoçuela oray gaizkiric batere erran. Çatozte ikhusterat, ekharroçue fite bestimenda pullit bat, emoçue errhaztun bat erhian eta çapata berriac oinetan. Hartcen ahaltuçue ere çombait oilar, ahate eta ekhartcen ahal hiltceco onden aratche bat: Behar dugu yan eta edan elgarrekin eta phesta handi bat eguin».

        VIII. Sehiec obeditu çuten bere nagusia eta hedatu çuten dafaila eden bat mahainaren gainean. Memento berrean, seme çaharrena heldu cen ihicitic bere chakhurrekin: «Cerda harrabots hau? erran çuen juramentu batekin. Iduritcen çaut kantuz hari çareztela hemen; ez da goicegui etcherat jin nadin. Erhotu cira naski aita?».

        IX. «Ez, semea, ez nauc erhotu, erran cioon aita chaharrac. Gauça hauc eguiten balinbaditut, éguiten ditiat bozcarioan naizelacots. Khantatcen diagu eta aleguero gaituc ceren baitugu arraçoina. Nahi baduc eta ez, beharco duc hic ere khantatu eta alegueratu gurekin, ceren hire anaya cene berritz phiztu duc. Orai sorthu balitz beçala duc: atzo galdua çukan, egun horra nunden berritz harrapatua».

L'Instituteur de Luxe-Sumberraute,

N. Lartigau